Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aggrillàu , agt Definition nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca Synonyms e antonyms acascabellau, dengosu, schinitzosu Etymon srd. Translations French qui est plein de lubies English to be full of whims Spanish soliviantado Italian che ha grilli per la tèsta German wer Grillen im Kopf hat.

agúglia , nf Definition su pische chi narant agu de mari, genia de pische longu e fine, a murru puntudu meda Scientific Terminology psc, belone belone Translations French aiguille de mer English needlefish Spanish aguja Italian agùglia German Hornhecht.

ainàta, ainàtza , nf: ainnatza Definition su chi abbarrat de s'àghina pustis bogau su mustu (fodhone, sèmene, iscovili o isporra) Synonyms e antonyms banatza* Translations French marc de raisin English marc Spanish orujo Italian vinàcce German Weintrester.

ajúca , nf Definition genia de erba ispinosa, mala in is laores, ma impreada fintzes po cura Synonyms e antonyms arrestabboi, erbanighedha, sorighina, spinedopis, stasibbois, stragabbois Scientific Terminology rba, Ononis spinosa Etymon srdn. Translations French genêt de corse, arrête boef English ononis spinosa (bot.) Spanish gatuña Italian restabùe German Dornige Hauhechel.

albinàre , vrb Definition fàere biancu cun late de crachina Synonyms e antonyms illatare, illatinare, imbarchinai, inalbinare, incalchinare Etymon srd. Translations French blanchir, enduire de plâtre English to whiten, to plaster Spanish enjalbegar Italian imbiancare, intonacare German tünchen, verputzen.

albúciu , nm Definition s'arraighina grussa chi portat s’abrutzu Scientific Terminology rbr Etymon ltn. albucium Translations French bulbe de l'asphodèle English bulb of the asphodel Spanish bulbo del asfódelo Italian bulbo dell'asfodèlo German Asphodillzwiebel.

alghentàre , vrb: arghentare Definition fàere in colore de prata; pònnere in su fogu a iscagiare bene e imbudhidare, nau mescamente de s'ógiu: a. s'ógiu, su mele, sa saba Synonyms e antonyms arrafinai, assendrare Sentences sa bidhia s'arghentat a primu manzanu, la basat su sole e ch'est isparia ◊ s'ozu de lestínchinu l'amus arghentau in sa sartàghine Etymon ltn. recentare Translations French dépurer, raffiner, réchauffer de l'huile English to purify, to heat the oil Spanish refinar aceite Italian depurare, raffinare, riscaldare l'òlio German klären, läutern, das Öl aufwärmen.

alguzínu , nm: argazinu, arguginu, arguzinu Definition chie custódiat gente ingalerada; una genia de gioga minuda Synonyms e antonyms gioghita Translations French geôlier, gardien de prison English warder Spanish carcelero Italian carcerière German Gefängniswärter.

allardàre, allardiài , vrb Definition pònnere lardu, ingrassare; istidhigare su lardu allutu a sa petza orrostindho, pònnere fitas de lardu a sa petza coendho; rfl. nau de ccn., su si crèdere meda / allardàresi de una cosa = abantaisí de calincuna cosa Synonyms e antonyms illardionare, ingrassai, saginai / istedhiare, preutire, untinare Etymon srd. Translations French prendre de l'embonpoint English to fatten, to lard Spanish engordar, mechar Italian diventare pìngue, lardellare German dick werden, spicken.

allentorídu , pps, agt Definition de allentorire; chi est isciustu de su lentore Synonyms e antonyms allentoratu, saghinadu, saghinosu 2. s'erva oe est tota allentorida ◊ sa terra est allentorida dae sa note Translations French humide de rosée English dewy Spanish rociado Italian rugiadóso German tauig.

allentoríre , vrb: lentorire* Definition isciúndhere de lentore Synonyms e antonyms allentorai, insaurrare, issaghinare Translations French faire devenir humide de rosée English to wet with dew Spanish rociar Italian bagnare di rugiada German mit Tau befeuchten.

allutonài , vrb Definition pònnere giros de latone a calecuna cosa 2. at agatau una bella pipa allutonada Etymon srd. Translations French cercler de laiton English to rim with brass Spanish zunchar con latón Italian cerchiare di ottóne German mit Messing überziehen.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Sentences fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etymon srd. Translations French faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur English to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spanish espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italian far rizzare i capélli, rabbrividire German die Haare sträuben, schaudern.

altudhíre , vrb rfl: altzudhire, artudhire, artzudhire, astudhire, atudhire Definition atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhare, assunciudhai, aturtudhire, atzudhai Sentences sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas! Etymon srd. Translations French en avoir la chair de poule English to get goose-flesh Spanish espeluznar Italian accapponare German schauern.

àmbulu , nm Definition sa capacidade o fortza de andhare; su movimentu de su brasciolu dormindho su pipiu; s'incannada po brinchidare Synonyms e antonyms passu / bantzicadura, nannicadorju Sentences esso a mi chilcare trabàgliu, ca so ancora in edade e s'àmbulu no mi mancat ◊ cussu est cadhu chi tenet àmbulu ◊ su pitzinnu, a nitzuledhu, fit sighindhe s'àmbulu de su brassolu candho sa mama lu fit ninnendhe ◊ mancari triziledha comente paret at s'àmbulu bellu de trabagliare Etymon srd. Translations French action de marcher, balancement English walking ability, rocking Spanish ambulación, balanceo Italian capacità di camminare, dondolìo German Fähigkeit zu laufen, Geschaukel.

ammamizàre , vrb: ammammizare Definition nau de animales e de gente, andhare, acortzire a sa mama, cricare sa mama po amparu; istare o èssere atacaos meda a sa mama Synonyms e antonyms ammammaritzare Sentences cussos crabitos si sunt ammamizados Etymon srd. Translations French se réfugier dans les bras de sa mère English to shelter by one's own mother Spanish enmadrarse Italian rifugiarsi prèsso la madre, èssere mólto attaccato alla madre German sehr an der Mutter hängen.

ammammaritzàdu , pps, agt Definition de ammammaritzare; nau de ccn., chi est tropu atacau a sa mama Synonyms e antonyms cdh. ammammariciatu Translations French qui est dans les jupes de sa mère English mummy's boy Spanish madrero Italian mammóne German sehr an der Mutter hängend.

ammarmuraméntu , nm Definition su ammarmurai, su si che ifridare tropu de sa carena Synonyms e antonyms artanadura, ateterigamentu, sfritoru Etymon srd. Translations French coup de froid English frostbite Spanish aterimiento Italian assideraménto German Erfrierung.

ammesài 1, ammesàre , vrb Definition fàere a mesu, imbuidare un’istrégiu fintzes a sa metade, bogandhondhe sa metade de sa cosa Synonyms e antonyms immesare, ismesujare Etymon srd. Translations French partager en deux, réduire de moitié English to halve Spanish dividir en dos Italian dimezzare German halbieren.

ammestadài , vrb: ammistadai, ammisterai Definition fai ammistadi o tenni un'ammistadi, nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o àter'ómine (ma si narat fintzes in su sensu de amighéntzia cun chiesiògiat) Synonyms e antonyms afancedhae, afantare, amicare, amicitziare Sentences Micheli abbetiosu, no mi bollu ammistadai…◊ su tali, mancai béciu e babbu de tantis fillus, si est ammistadau cun d-una piciochedha 2. is duas famíglias fiant ammistaradas e biviant totus impari Etymon srd. Translations French vivre en état de concubinage English to maintain an illicit affair (love) Spanish amistarse, amancebarse Italian intrattenére una relazióne amorósa illécita German ein außereheliches Verhältnis unterhalten.