Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

atentadòre , nm Definition chie cricat de fàere o faet una morte o fintzes dannu mannu Translations French auteur de l'attentat English attacker Spanish atentador Italian attentatóre German Attentäter.

ateretànte, ateretàntu , avb, prn, agt: aturetanti, aturetantu Definition un'àteru tanti oguale, su própiu tanti, de sa matessi manera Synonyms e antonyms acetotu, matessi Sentences in cada aversidade fis de amparu e zeo fipi pro tene ateretantu ◊ in custu solenni istanti chi mi depu separai, babbu mi at a perdonai: perdonit aturetanti mamma! (G.Cadeddu) 2. fintzas tue as a fàghere ateretantu ◊ fit una corte neta e sa domo deviat èssere ateretantu ◊ aturetantu iant fatu Gavinu cun Eugéniu Etymon srd. Translations French autant de, autant, aussi English as much (as) Spanish igualmente, otro tanto Italian altrettanto German ebensofiel.

atitulàu , agt Definition chi est fatu a títulas, a silibbas, a isprigos es. aràngiu, àgiu) Etymon srd. Translations French composé de caïeux, de gousses, de quartiérs English sliced Spanish en gajos Italian fatto a spìcchi German in Scheiben aufgeteilt.

atufài , vrb Definition fàere atufu o atúfidu, pigare atufu, pònnere fragu malu de isserru e de umidore, de cosa guasta; nau de gente, pèrdere de ànimu Synonyms e antonyms afungai, afungorai, allanire, ammucorai, ammufai, annabrai, intufire, intuvare, limire, morighinire, tufire Etymon spn. atufar Translations French prendre une odeur de moisi, moisir English to grow musty Spanish enmohecer, atufar Italian prèndere odóre di tanfo, ammuffire German dumpfig riechen, verschimmeln.

atufòri , nm: tufori Synonyms e antonyms allanadura, atufamentu, atúfidu, atufu, intuvu, lanidura / umidore Sentences is minadoris biviant in barracas prenas de atufori Etymon srd. Translations French odeur de renfermé, odeur de moisi English stink Spanish tufo Italian tanfo German dumpfer Geruch.

atzantaràre , vrb: atzarantare Definition pigare a tzàntara, a befa, bogare o pònnere in bregúngia Synonyms e antonyms abbefare, abbilgonzare, ibregungire, isbirgonzare Sentences istaiat atzarantendhe sos àteros e isparghendhe lumenadas malas ◊ ti devo atzantarare in dogni festa si a cantare ti atrivis in logu! (Pirastru)◊ un'úrulu betesit de dolore, atzantaradu bidíndhesi in s'onore Etymon srd. Translations French couvrir de honte, se moquer English to shame, to laugh at Spanish mofarse, ridiculizar Italian svergognare, derìdere German beschämen, auslachen.

atzoladúra , nf Definition su fàere is atzolas, is madassas, sa lana filada o àteru filu a lobos mannos a matzu Etymon srd. Translations French action de faire des écheveaux English skeining Spanish el aspar el hilo Italian matassatura German Legen in Strähnen.

àtzos , nm Definition puntos de cosidura in segadas de sa carre / pònnere atzos = cosire una ferida Synonyms e antonyms puntos Translations French points de suture English stiches Spanish puntos de sutura Italian punti di sutura German Suturfäden.

auràdu , agt Definition chi tenet ura bona Synonyms e antonyms addiciadu, afoltunadu, assortadu, aurosu, diciosu, fadosu, iscofadu | ctr. ifoltunadu Sentences chie dícia at tentu in beranos de paghe e de amore fit un'auradu (A.Dettori) Etymon srd. Translations French qui a de la chance English lucky Spanish afortunado Italian fortunato German glücklich.

avalèssi , vrb rfl Definition su si serbire de calecuna cosa o de ccn., nau mescamente in su sensu de ndhe aprofitare Synonyms e antonyms avaliri Etymon itl.t Translations French se servir de, faire usage de English to make use Spanish valerse, acogerse Italian avvalérsi German sich bedienen.

avère , nf: bera, vera 1 Definition su pane de chera totu buidedhos paríviles (búsciulus o oxos) ue s'abe ponet su mele Synonyms e antonyms arrega, bresca, melarègia, tipa 1 Sentences sas averes de su mele ◊ tue as isapiatu sas averes ◊ su puzone chin sos frores de tiria at formatu sas averes: sos mojos sont prenos de mele e cria (G.Farris) Scientific Terminology sbs Translations French rayon de miel English honeycomb Spanish panal Italian favo German Bienenwabe.

babballúca , nf: bambaloca, bombulita, bubbalica Definition bubburuca o luna de sabone, ma fintzes bubburuca de freadura o iscardidura Synonyms e antonyms bubbugiuca, bumbuglione 2. trabballendi custa cosa ti essint is babballucas coment'e bocioedhas in sa manu Etymon srd. Translations French bulle de savon English little soap bubble Spanish burbuja de jabón Italian bollicina di sapóne German Seifenblase.

bacàgiu , nm: bacraxu, bacàgliu, bacàrgiu, bacarxu, bacarzu, bagarju, vacàgliu Definition chie pastórigat su paru bàchinu, pegos de bulu Sentences bàtoro annos bagarju so istau pasculendhe sas vacas de Fulanu ◊ mi so pesadu bacarzu ca babbu fiat bacarzu ◊ custa fit una família de pastores bacàglios Surnames and Proverbs smb: Baccàrgiu Scientific Terminology prf Etymon ltn. *vaccarius Translations French vacher, gardien de vaches English cowboy Spanish vaquero Italian vaccaro German Kuhhirt.

bàchinu , agt: bàcinu, vàchinu Definition nau de late o de casu, chi est de baca Etymon ltn. vaccinus Translations French de vache English vaccine Spanish vacuno Italian vaccino German Kuh…

bacínu , nm, nf: bascinu, bassinu, batzina, batzinu Definition su sannori, nau in cobertantza: genia de istrégiu po dhue fàere de bisóngiu; si narat fintzes de bodheta, foedhos o cosas de maleducaos Synonyms e antonyms orinale, orineri, seglieta, vitillu / bassinada Sentences prus la móricas, sa batzina, e prus putit! ◊ batzinones chi leant una carra dogni note ndhe prenant chimbe e ses! ◊ in momentos de apretu teniant su bacinu suta de su letu ◊ su bascinu si allogàt in su comodinu 2. buca de luru citirí, chi no bengu a innòi po intèndiri bassinus! Surnames and Proverbs smb: Bassinu Scientific Terminology stz Etymon spn. bacín Translations French pot de chambre, jules English pot (chamber) Spanish orinal Italian pitale German Nachttopf, Nachtgeschirr.

bàgnu , nm: bàngiu, bànniu, bannu, banzu, vanzu Definition su si pònnere o istare in mesu de s'abba o àteru po si samunare o ispàssiu; su pl., logu inue dhue at abbas meighinosas caentes o fintzes ludu po cura; logu, aposentedhu aintru de domo fatu adatu po si samunare e fàere de bisóngiu Synonyms e antonyms peschina Sentences semus andhados a Fordongianus a fàghere sos bagnos ◊ che sunt in mare pro sos bagnos ◊ a sa camba dhi faint bèni is bàngius de axedu callenti ◊ andhaiant a frúmmene a impojare ca no si podiant fàede su banzu in dommo 2. in Benetuti e in Sàrdara bi sunt sos bagnos ◊ bai e isciacuadí in su bàngiu de Síloe! 3. in sas domos como su bagnu lu faghent intro Surnames and Proverbs smb: (Anzos) Scientific Terminology dmo Etymon itl. Translations French bain, salle de bain English bath Spanish baño, cuarto de baño Italian bagno, tèrme o stabiliménto termale (al pl.) German Bad, Badezimmer, Thermalbad.

banàtza , nf: benassa, benatza, binansa, binassa, binata, binatza, vinata Definition su chi abbarrat de s'àghina candho ndhe ant bogau su mustu: fodhe, sèmene, carena Synonyms e antonyms ainata, natza Sentences faint piriciolu de sa benassa prentzada Etymon ltn. vinacea Translations French marc de raisin English marc Spanish orujo Italian vinàcce German Weintrester.

bànzu 1 , nm: vanzu 1 Definition cropos a meda giaos a unu, o a un'animale, po su male chi at fatu, po dh’obbrigare a calecuna cosa / leare, dare, pitzigare b. = pigai una surra, surrai Synonyms e antonyms addibbonzu, apiossa, arruciada, cabossa, carda, dobbe, mazadina, pista, surra Sentences isse at fatu buldellu e tandho li ant dadu unu cantu de banzu ◊ banzu ti pítzigo, mih, si mi che artérias! ◊ banzu che àinu in domadura li dao, si at fatu cussa! ◊ si no andhas a su cumandhu leas banzu, oe! Translations French volée de coups de bâton English beating Spanish paliza Italian bastonatura German Prügeln.

barbarótu , nm Definition pilloni de santa Luxia, genia de orrúndhine, ma bianca deunudotu asuta, portat unu marcu biancu nidu in pitzu ue cumènciat sa coa e sa coa prus curtza a ischeadura minore (s'orrúndhine dha portat a fórtighe aperta): in Sardigna nidat totue e che faet abbitu de martzu a cabudanni Synonyms e antonyms mongitedha Scientific Terminology pzn, delichon urbica Translations French hirondelle de fenêtre English house-martin Spanish avión Italian balestrùccio German Mehlschwalbe.

barbígias , nf pl Definition is pilos lassaos prus a bàsciu in is trempas, a parte e àtera acanta a is origas, a parte de ananti Synonyms e antonyms facetas, lemmas Etymon itl. barbigi Translations French favoris, pattes de lapin English sideburns Spanish patilla Italian fedine, basétte German Koteletten (Pl.)