Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arrítzu 1 , nm: erritzu 1, ritzu 2 Definition orrughedhu minudu de calecuna cosa, fintzes bículu o tanchedhu de cosa a papare Synonyms e antonyms abighíngiu, brutura, grisu 1, rena, renza, rosca, solla Sentences dogna arritzu ti parit una trai ◊ bis s'arritzu me is ogus de su bixinu ma no su truncu chi portas tui ◊ a pràngiu teneus malloredhus cun ghisau, arritzus de sartitzu e tomatas ◊ in sa símbula no dhui lassàt un'arritzu de pódhini Surnames and Proverbs smb: (S)arritzu Translations French fétu, grain de poussière English speck Spanish pizca Italian brùscolo German Körnchen.

brutúra , nf Definition cosighedha pitica meda, malesa, brutore, cosa chi no est bona o no dhue depet èssere in mesu de àtera cosa o logu Synonyms e antonyms abbunzu 1, abighíngiu, arritzu 1, grisu 1, rena, renza, solla / brutesa, ludrinzu, muga Sentences che zuto una brutura in s'ogru ◊ che li at intradu una brutura in s'ogru ◊ che li at rutu una brutura a su piatu ◊ sa brutura tenechela, si bi ndhe as bidu! Etymon itl. bruttura Translations French fétu, grain de poussière English speck Spanish pizca, brizna Italian brùscolo German Körnchen.

grànu , nm Definition su sèmene de unas cantu erbas, ma mescamente de is laores; pibione de àghina, fintzes frutu de unas cantu tupas o matas (es. murta, lidone); biculedhu de cosa piticu, tundhitu, coment'e arena; fintzes una genia de ammosta o figura chi si faet in s’orrobba, mescamente in tessíngiu / min. granichedhu, granixedhu; sos granos = sa gràtzia, su lori chi ghetant a is cojaus nous bessendi o torrendi de crésia Synonyms e antonyms nau 1, ranu / gràtzia Sentences de sa fava, a tie su granu e a mie su corju?! Scientific Terminology rbr Etymon ltn. granum Translations French grain, pépin English grape, grain Spanish grano Italian chicco, granèllo German Korn.

nàu 1 , nm Definition su sèmene de unas cantu erbas, ma mescamente de su trigu e totu is laores / min. nauxedhu Synonyms e antonyms granu*, ranu Sentences s'ispiga portat is naus, is naus portant sa camisedha o capa chi finit cun s'arista Scientific Terminology rbr Translations French grain English grain Spanish grano Italian chicco German Korn.

nèa 1 , nf, nm: neu Definition pintirighinu de diferente colore in sa pedhe, una genia de cancru (po su prus nudha de malu, ma a bortas, candho si tzucat a crèschere, malu e de bogare impresse); foedhandho de linnas o de frutuàrios, genia de nodighedhu; foedhandho de su fàere, de su cumportamentu, pecu, difetu Synonyms e antonyms negru, ula 2. prima fis sentza unu neu, como ses totu perfia! (I.Virdis) Etymon ltn. neus Translations French grain de beauté English naevus (spot) Spanish lunar Italian nèo German Muttermal, Mal, Schönheitsfehler.

padennòste , nm: parinostu, pedrinostu, perdinnosti, pradennostre, prainnoste Definition donniunu de is granos de una corona, de una cannaca / collana de prainnostes = zenia de prendha de coradhu Synonyms e antonyms babbunostru / aelmaria / nàcaru Sentences is didus allisant is parinostus, arrosariendi ◊ est unu pedrinostedhu pitiu pitiu ◊ essiat contendhe sos perdinnostis annoischidhados cun filu istramanadu ◊ minuda, ocannu, s'olia: paret pradennostres! Etymon itl. padrenostro Translations French grain du chapelet English rosary bead Spanish cuenta, grano Italian grano del rosàrio German Rosenkranzperle.

pibiòne, pibiòni , nm: pipione, pubugione, pubujone, pupione, pupugione, pupujone, pupuxone, pupuzone Definition su granu (upm) de s'àghina comente dhu sèberat su frore de su gurdone; genia de puntighedha tundha comente acabbat su chelu de sa buca, apalas, in s'oru de s'ingurtidórgiu; nodighedhu o lobitu de sa trama chi si faet in su tessíngiu in tapetos, fànugas, burras e àteru, po pòdere essire a figuras, ma fintzes àtera genia de nodighedhu piticu / partes de su pipione: nasedhu, fodhone o fodhe, mata o prupa, sèmene o pisu; su pupujone de sa bula = angaule, sa méndula de su gúturu, su fundu de su paladari Synonyms e antonyms aginedhu, pubone / cdh. pupioni Sentences gustant sos pubujones rujos e dorados trones ponent in sas pischezolas ◊ custos fundhos batint ua pupujoni madura ◊ custos sunt sos pupuzones de s'úrtima iscaluza 2. no ischimus si tessent a pibione overas a ranu de ogu ◊ su sudori, messendi, calaiat a pibionedhus Scientific Terminology rbr, crn Translations French grume, grain de raisin English grape Spanish grano Italian àcino German Beere der Weintraube.

rànu , nm Definition su sèmene (upm) de unas cantu erbas, ma pruschetotu de is laores; orrughedhu piticu, tundhu, de css. cosa / min. ranighedhu, ranedhu; trigu a mesu r. = abbiveradu, mesu aortitzu / betare sos ranos a sos isposos = ghetai sa gràtzia Synonyms e antonyms granu*, nau 1 / gràtzia Sentences sunt isetendhe a pònnere ranu s'orzu, su trigu, s'avena ◊ cantos ranos maduros màrghinas! ◊ su ranu semenadu naschet, creschet, faghet sede, si aupat, bogat s'ispiga e ingranit ◊ acolli su ranu, fizu meu, ca custas sunt sas gràtzias de Deu! ◊ a ranu a ranu si faghet su muntone 2. semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa (G.Orgolesu) 3. comente sunt colados in carrela, sos isposos, lis amus betadu sos ranos Scientific Terminology rbr Translations French grain English grain Spanish grano Italian chicco, granèllo German Korn, Funke.

rànza , nf Definition orrugu pitichedhedhu de ccn. cosa, cosa pagu pagu Synonyms e antonyms granzuta, rena Sentences ranzas de sale, de nie, de tempus ◊ cun sos píberes usa reguardu, su sale ponebbilu a ranza a ranza ◊ est un'incunza lanza: fischinidas de ànima e de coro si coglint chei s'oro a ranza a ranza ◊ che ranzas de sale si ant a sòlvere sas pupias suas! 2. biso ranzas de fortuna ◊ mi so imbenujadu limosinendhe ranzas de terrinu inue piantare rughes de vida ◊ sos prófugos de Oriente sunt limosinendhe ranzas de terrinu Translations French grain English particle Spanish grano, brizna Italian granèllo German Funke.

renighèdha , nf Definition min. de rena, arena pitichedhedha Synonyms e antonyms granzuta, remu 1 Translations French grain English grain Spanish arenilla Italian granèllo German Korn.

sòlla , nf Definition pigighedhu de cosa pitichedhedha e fine, mescamente de pódhine; froca comente calat a orrugos lados cantu s'unga / s. de pódhini = una de is partes prus fines de su pódhine; s. de nue = nuighedha bianca Synonyms e antonyms atiza, cadassa, crosta, freadu, itzolla, muga, pagiagoda, tizola, tògia* / abighíngiu, arritzu 1, brutura, fioca, grisu 1, rena, renza, tadhàine / ispiàtzulu 2. is paperis che solla si apatant in su pamentu (F.I.Congiu) Surnames and Proverbs smb: Solla Translations French grain, fragment, flocon de neige English speck, snowflake Spanish pizca, copo de nieve Italian brùscolo, fiòcco di néve German Körnchen, Schneeflocke.