bète , agt: betze Definition chi est mannu meda, ispropositau de mannària, de una mannària chi praghet: no càmbiat de m. a f. e ne de sing. a pl. e si narat agiummai sèmpere innanti de su nm. e solu de cosas materiales Synonyms e antonyms betedhe, beterone, cadabbete, debbe Sentences bete ómine ch'est, paret un'orcu! ◊ in su ribu bi aiat una barca pariat bete bejone! ◊ abberit bete libbru grussu cantu su missale ◊ onzi bete fàula contat!…◊ pro sighire sa laghinza fatemus unu bete curridinu ◊ depiais bíere betze verga de ferru!… 2. li connoschiat petzi sas bete manos cantu sa pala de unu furru ◊ fint bete tanatzas de frailàgliu ◊ ndh'esseit a fora un'òpera bete manna: trint'unu líbberu! Translations French gros English big Spanish grande, mucho Italian gròsso German groß.

beteròne , agt Definition chi est mannu meda, ispropositau de mannària: a diferéssia de bete, si acordat in númeru cun su númene (e si narat solu de cosa materiale) Synonyms e antonyms abbetone, bete, betecale, debberone | ctr. minoredhu, minudu Sentences sos boes sunt beterones animales Etymon srd. Translations French très gros English very big Spanish muy grande Italian mólto gròsso German sehr groß.

brofódhu , agt, nm Definition nau de unu, chi est tropu grassu; cosa ufrada Synonyms e antonyms budhone 1, dhidhone, mataudhone, trofodhu / ufradura Etymon srdn. Translations French gros lard English fatty Spanish gordito Italian ciccióne German dickleibig, korpulent, Dickwanst.

búdha , nf: vudha Definition s'istentina prus larga, s'úrtima parte (e fintzes bentre); si narat fintzes a sa natura de sa fémina / budha procaxa, budhas de culu = s'úrtimu tretu de s'istentina; b. de cuadhu, de molenti = zenia de cocoi de mare; is budhedhas o budhixedhas de su porcu (is orrugos segaos po dhos prènnere, saconedhos)= sos sàmbenes Synonyms e antonyms bòllaras, budhales, budhàrigu, dòbbaru, fodhale, moca / bentre Idioms csn: àere in b. a unu = no dhu podi biri, no dhu pòdiri baliai, no lu poder bídere tichirighedhu, o tichedhu; de b. mala = de arratza mala; b. de sànguini, budhedha = su sàmbene, istentina russa, larga, de su porcu, furriada e prena de sàmbene cundhidu a fàghere arrustu o fintzas a budhidu; b. de sonnu (nau de unu)= sonnicrosu; ammollai sa ’udha (nadu de fémina) = dàresi a ómine; pònniri una cosa a b. a susu = a mercas in susu, a palas a terra, furriada a s'imbesse Sentences sa mata e sa budha chi ndhe li essat, che li falet! Surnames and Proverbs prb: genti de budha, genti de nudha Scientific Terminology crn Etymon ltn. bulla Translations French gros intestin English large intestine Spanish intestino Italian intestino crasso German Dickdarm.

budhúdu , agt Definition chi portat bentre manna, chi papat meda, persona bàscia e grussa Synonyms e antonyms bentrudu, matimannu, pantzudu Sentences mancari budhudu siat, su pitzinnu, su late de sa mama za li est bastandhe, pro como ◊ budhudu comente fit, su pitzinnu s'ischidabat pedindhe cocone su manzanu Scientific Terminology zcrn. Etymon srd. Translations French grosse panse, gros pansu English potbelly Spanish barrigón Italian buzzóne German dickbäuchig, vielfräßig.

ciàu , nm: crau, cravu, giau Definition orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta a una parte (e a conca a s'àtera) de fichire in muros o in bigas po apicare cosa, o impreau po punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a sestu cuadrau de traessu (setzione) e prus che àteru dhu faet su ferreri segundhu su bisóngiu; sa puntighedha de una fruschedha, una essidura in sa pedhe; pistadura in conca Synonyms e antonyms clavíglia, obbibi, pilu 1, piredhu 1, púncia / buizola / tzulumbone Idioms csn: min. cravitu = essidura, buizola in sa pedhe; ammentare craos vetzos a unu = ammentare punturas malas fatas dae meta e malas a crujare, ammentare cosas chi unu no tiat chèrrere intèndhere prus; no ndhe fàghere ne crau e ne tzou de unu = no arrennèsciri a dhu ghetai in pinta, a dhu cumandai; segare su ciau a mossu = èssere tirriosu, malu, dispostu a fàghere male bastu de lòmpere a su chi cheret Sentences sa ruche nostra est custu fizu: ma no bi at zanna chentza cravu! ◊ at apicadu su cabbanu a unu crau de sa zanna ◊ cussu azes fatu? Ancu vos facant a craos! 2. dae sa grigna fit ladina ca podiat segare su ciau a mossu! Etymon ltn. clavus Translations French gros clou English big nail Spanish clavo grueso, estaca Italian gròsso chiòdo German großer Nagel.

comparadòri , nm: comporadore, comporatore, compradori Definition chie faet sa còmpora, mescamente nau de chie dhu faet a mestieri po bèndhere torra / essire c. = bènniri ccn. chi bollit comporai Synonyms e antonyms arragateri, comporante | ctr. bendhidore Sentences is comparadoris fiant essius luegus ◊ bi at bénnidu comporadores e ant cuntratadu pro bèndhere sos anzones ◊ sos comporatores fint già turvandhe sa robba chi aiant comporatu! ◊ si mi essit comporadore bendho su bestiàmine ◊ totu is compradoris iant cicau de dhu cullunai Etymon srd. Translations French acheteur, marchand en gros English buyer, wholesaler Spanish comprador, mayorista Italian compratóre, acquirènte, grossista German Käufer, Großhändler.

dangallòne , nm: drangalloe, drangalloni, dranghilloi, dringhilloni, drongoloi, drongolone, tangalloi Definition ómine mannu mannu, artu, male fatu, irdeortu, pagu sàbiu puru Synonyms e antonyms branghilloi, càngaru, dangarone, dàngaru*, drangaglieo, drodhe, galloi, giangalloi Sentences est a totu dí currellandu: peri bregúngia, unu dranghilloi mannu! ◊ dranghilloi tontu, baidindi! ◊ unu dringhillonedhu de piciocu… arrori! Scientific Terminology zcrn Translations French gros homme maladroit et disgracieux, sot English dummy Spanish hombre grueso i grande un poco bobo Italian uòmo gròsso e strambo, babbèo German ungeschlachter Mensch.

dàngaru , nm: dràngalu, tàngaru Definition ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau e pagu sàbiu Synonyms e antonyms càngaru, dangallone, dangarone, giangalloi Sentences debberone dràngalu ch'est, ma de conca, balla!… Scientific Terminology zcrn Etymon itl. tanghero Translations French gros homme maladroit English big and clumsy man Spanish hombre grueso y torpe Italian uòmo gròsso e gòffo German ungeschlachter Mensch.

dòbbaru , nm: dròbbalu, tòparu* Definition s'istentina grussa, is budhales, timpirichedhos (nau fintzes po bentre); in cobertantza, persona lègia / torrare su dròbbalu a ccn. = tzatzare Synonyms e antonyms bòllaras, budhales, cordule, erca, fodhale, stròpalu 2. - Ite ti ndhe paret de custu bellu dòbbaru? - No apo bidu mai un'animale piús feu! Scientific Terminology crn Translations French gros intestin English large intestine Spanish intestino grueso Italian intestino crasso German Dickdarm.

èrca , nf Definition istentina grussa mescamente de animales mannos; nau in cobertantza o cun tzacu, bentre Synonyms e antonyms bòllaras, budhales, cordule, dòbbaru, fodhale 2. recueint a domo a erca piena, abbusercados che guntorzos chi torrant dae logu de mortóriu Surnames and Proverbs smb: Erca Translations French gros intestin English large intestine Spanish intestino grueso Italian intestino crasso German Dickdarm.

granàle , nm Definition sa domu de su trigu, logu inue si chistit su trigu, su laore, ma fintzes genia de istrégiu inue si ponet su trigu Synonyms e antonyms sobàriu / órriu 1 Sentences a su tempus de su domíniu romanu sa Sardigna fit su granale de Roma, a dolu mannu ◊ sos granales como sunt totu chelos de ranzolu, ma chentza mancu ranu de trigu Scientific Terminology dmo Etymon srd. Translations French grenier, gros panier à provisions English barn, tall belly vase Spanish granero, recipiente para trigo Italian granàio, bùgnola German Getreidespeicher, Strohkorb.

inciumidòre , nm: inciummadore Definition chie bufat (binu) meda Synonyms e antonyms bibidore, bufadore, trincadore Etymon srd. Translations French gros buveur English drunkard Spanish cuba Italian beóne German Trinker.

madúru , agt: maturu, meduru Definition nau po sa mannària mescamente de css. frutu, chi est créschiu bellu, imbénnidu, meda; nau de ccn., chi est créschiu de conca, de maneras de fàere e de pentzare, acabadu, sàbiu / min. maduritu Synonyms e antonyms baracocu, imbénnidu, ingranidu / cabosu, sàbiu | ctr. minudu Idioms csn: iscríere a maduru = a líteras mannas; segare, firchinare a maduru = segai a arrogus matucus Sentences ocannu, s'olia est bella madura ca li at próidu ◊ giuchiat sos ocros maturos cantu 'e su puntzu ◊ cudhu péssighe maduru, donzunu azummai de mesu chilu! ◊ calidade madura de cariasa est sa barracoca ◊ a gomai dhi praxit sa madura chi est prus bella de vista e de sabori 2. iscriemilu a maduru ca sinono no ndhe apubo! ◊ no seghes s'issalada a maduru ca no ndhe sigo e mi tocat a che l'ingullire chentza mastigada! Etymon ltn. maturus Translations French gros English big Spanish grueso Italian gròsso German groß.

obbíbi , nm: obbili, obbilu, obilu 1, obinu, obiru, ubbiru Definition crau mannu, ciou de ferru o de linna cun sa conca; in cobertantza, dispraxere mannu / làngiu coment'e un'o. = (nau de ccn.) sicu che linna Synonyms e antonyms clavíglia, giau, pilu 1, piredhu 1 / apicadolza, crau Sentences si no biu in is manus suas su sinnali de is obilus dèu no apu a crei! ◊ fatendhe mògios, lis giaitat su fundhu chin sos obiros ◊ est apicau a un'obbilu ◊ is obibis funt durus a nc'intrai ◊ a bosu ant incravau cun solu tres obinus ◊ ant incravau a Gesugristu cun tres obbilis 2. in su coru mi cravas obbilus verenosus! ◊ si no ti nci ponint s'obbilu in s'ogu, tui no dha bis sa cosa!… Surnames and Proverbs smb: Obbili, Obinu Etymon srd. Translations French gros clou English big nail Spanish clavo grueso Italian gròsso chiòdo German großer Nagel.

órriu 1 , nm: úrriu Definition cadinu de preta o tiras de canna, mannu meda, po pònnere laore chistiu / mannu cantu un'ó. = mannu meda Synonyms e antonyms cadinu, granale, lóscia Sentences su trigu est siguru in s'órriu ◊ annos de fadigas acolumant sos órrios de sos matimannos ◊ in nedhue bi at órriu seguru, sas incunzas sunt totu devastadas Scientific Terminology stz Translations French gros panier cylindrique à provisions English cylindrical basket of interlaced canes to keep grain Spanish hórreo Italian granàio cilìndrico di canna intrecciata German Strohkorb für den Weizen

pastéri , agt, nm Definition chi o chie papat meda, ma nau pruschetotu in su sensu de bòllere tropu, totu issu / èssere cafudu e p. = zúghere bentre manna e… manigare meda Synonyms e antonyms allambridu, allupidu, bentranu, inguglionalzu, iscorpargiau, livone, mangiufoni, sassagoni, sgalluponi, tuvonarxu Sentences pasterone, ti màndhigas un'armentu! ◊ su corvu e s'unturzu sunt ambos pasteris: s'isméntigant in d-unu corpus mortu! ◊ e ite sos pasteris si podiant… continu fint istados sempre in gherra pro lu pòdere otènnere unu sartu! ◊ ita cani pasteri chi est su miu!… Etymon srd. Translations French gros mangeur English heavy eater Spanish comilón Italian mangióne German Fresser, Vielfraß.

perralía , nf: perraria, perreria Definition cosighedha de nudha, de pagu contu, nenneria, tontesa chi si narat, cosas de tostorrudos; foedhu malu, fintzes cosa nada a s'afaiu, atzione mala / picàresi p. = fai puntíglius, poribetus Synonyms e antonyms garrafatoni, ibbarione, machine Sentences mi faghes faedhare perrarias ◊ s'imbriagu narat perrarias ◊ dhis contat perrerias po cuai is amarguras ◊ si no lassas a mie ti naro perralias! ◊ issu candu sartat su trèmini de is cuatru tassas no est prus in sèi e cumentzat a nai una surra de perrerias Etymon spn. perrería Translations French vétille, gros mot English blunder, swearword Spanish disparate, palabrota Italian spropòsito, parolàccia German Dummheit, Schimpfwort.

porcaría , nf: procaria Definition foedhu o fata ispulítica, cosa porca, tropu a craru, ananti de gente, e solu po su gustu de dha nàrrere o fàere (o de ofèndhere), foedhandho de cosas sessuales Synonyms e antonyms bassinada, malufavedhu, truzulia / cdh. pulcaria, ttrs. purcaria Translations French gros mot, geste obscène, cochonnerie English indecent behaviour, swearword, indecency Spanish palabrota, acto obsceno, obscenidad Italian parolàccia, atto oscèno, sconcézza, impudicìzia German Schimpfwort, Schweinerei.

sassagòni , agt, nm: satzagoni Definition chi o chie papat meda, a tropu, costumat a si tzatzare tropu Synonyms e antonyms allupidu, bentranu, brentaritu, ingrofonadore, inguglione, livone, lupru, mandhigone, pasteri, sgalluponi, tuvidore, tuvonarxu Sentences cussu satzagoni portat sa brenti che cadinu isfundau! ◊ papa, papa, sassagoni: cenadindi! Etymon srd. Translations French gros mangeur English heavy eater Spanish tragón Italian mangióne German Vielfraß.

«« Search again