noàdile , agt, nm: nobàdile,
novàdile Definition
nau pruschetotu de is cambos de is matas, chi funt noos, giòvonos, o fintzes de sa mata chi cumènciat a portare frutu; a logos, pigionatzu
Synonyms e antonyms
noale,
nobedhu
/
bullone,
froedha,
irbrossa
| ctr.
becru,
casale
Sentences
nobàdiles froghedhas creschindhe ◊ fruedhas noàdiles no faghent a padente acurtzu a tie!◊ depiant cumbidare in sacrifísciu una cropa de túrturas o de culumbos novàdiles
Etymon
ltn.
*novatilis
Translations
French
nouveau
English
spring
Spanish
brote
Italian
novèllo
German
frisch,
jung,
neu.
noàle , agt: nobale Definition
chi tenet pagu tempus, chi est nou, chi est essiu o fatu de pagu / binza n. = pàstinu, bíngia noedha; terra n. = chentza prena, mai arada e semenada
Synonyms e antonyms
noàdile,
nobedhu,
nobu 1,
noiciolu,
núvulu
Sentences
brillendhe che cometa in s'oriente, bidas de oro sa tua era noale! ◊ aperide su coro a su bentu de froghedhas nobales!
Surnames and Proverbs
smb:
Noale
Etymon
ltn.
novalis, -e
Translations
French
nouveau
English
new
Spanish
recién hecho,
nuevo
Italian
novèllo
German
neu,
jung.
nobédhu , agt, nm: noedhu,
noellu,
novedhu,
nubedhu,
nuedhu Definition
chi est nou, essiu de pagu o fatu a nou; vitellu de unu a tres o bàtoro annos
Synonyms e antonyms
noale,
noàdile,
nobu 1,
noiciolu,
núvulu
| ctr.
béciu
Idioms
csn:
bíngia noedha = pàstinu, binza bogada a nou, pastinada de pagos annos; is noedhus (faedhendhe de pische) = muscionalla, pischighedhu de naschidorzu
Sentences
fiat sempri prontu a narri fuedhus pitziosus a is bagadias e a is isposas nuedhas ◊ peri pro custu sufrides sa pena de chie una domo at fabbricadu e dae noedha sorte cumandhadu la lassat pro andhare a terr'anzena (A.Casula)◊ custa bíngia portat sempri frutu meda ca est noedha
2.
a s'arvorinu, candho si nch'est ischidadu, bi mancaiat una cropa de noedhos ◊ nuedhos rudes in tanca ndhe apas unu milione!
Etymon
ltn .
novellus
Translations
French
nouveau
English
spring
Spanish
recién hecho,
novillo
Italian
novèllo
German
neu,
jung,
frisch.
noiciólu , agt: noitolu,
noitzolu,
noitzou Definition
chi est nou, de pagu tempus, fintzes chi tenet pagu isperimentu
Synonyms e antonyms
noale,
nobedhu,
noíciu,
novatu
/
ttrs. nubitoru
Sentences
at isploradu sa terra noitola ◊ a trabagliare fora est cosa fea: mezus in bidha peldiga noitola ◊ abbojant a piata che a bolu cun tzupedhos, cadreas e banchitas pro intèndhere su fatu noitolu
Etymon
ltn.
novicius
Translations
French
nouveau,
novice
English
inexperienced
Spanish
novato,
novel
Italian
novellino,
novìzio
German
neu,
jung.
pàltinu , nm: pàstinu Definition
terrenu prantau a bíngia noa / segare p. = fai una terra a bíngia
Synonyms e antonyms
plantàrgia,
postura,
prantarua
Sentences
cust'ena de fruas noas boghet frutos che pàstinu inzertadu! ◊ at comporadu terrinu pro si chèrrere segare pàstinu ◊ daghi ponent su pàstinu faent festa ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe…
2.
su fogu forrojat e sutzat sas venas in pàstinos de pascionu
Etymon
ltn.
pastinum
Translations
French
nouveau vignoble
English
naw vineyard
Spanish
bacillar,
viña nueva
Italian
vignéto nuòvo
German
neuer Weinberg.
pastinónzu , nm Definition
su prantare o pònnere bíngia noa, logu e die chi si prantat (e si faet festa puru ca agiudant a cambarada)
Synonyms e antonyms
pastinadura
Sentences
callàdebbos, custas boghes, parides in pastinonzu!
Etymon
srd.
Translations
French
plantation de nouveau vignoble
English
new vineyard plant
Spanish
plantación de una viña
Italian
impianto di nuòvo vignéto
German
Anbau neuen Weinberges.
rampudhàre , vrb: rempudhare Definition
bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru)
Synonyms e antonyms
piglionai,
rampudhire
Sentences
s'àrbure at rampudhadu sos briones
2.
sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai)
Etymon
ltn.
*repullare
Translations
French
pulluler de nouveau
English
to spring up again
Spanish
brotar
Italian
ripullulare
German
wieder hervorsprießen.
tòrra , avb Definition
un'àtera borta, àteras bortas
Sentences
beni torra in bratzos mios! ◊ Gesús si arritirat torra a pregai ◊ torra pianghendhe ses?! ◊ bae a bídere, torra, si est bénnidu babbu! ◊ Gesuinu fiat perdendi torra sa gana de papai ◊ torra inoghe ses?!
Etymon
srd.
Translations
French
nouvellement,
de nouveau
English
again
Spanish
de nuevo,
otra vez
Italian
nuovaménte,
daccapo
German
wieder.