noàdile , agt, nm: nobàdile,
novàdile Definizione
nau pruschetotu de is cambos de is matas, chi funt noos, giòvonos, o fintzes de sa mata chi cumènciat a portare frutu; a logos, pigionatzu
Sinonimi e contrari
noale,
nobedhu
/
bullone,
froedha,
irbrossa
| ctr.
becru,
casale
Frasi
nobàdiles froghedhas creschindhe ◊ fruedhas noàdiles no faghent a padente acurtzu a tie!◊ depiant cumbidare in sacrifísciu una cropa de túrturas o de culumbos novàdiles
Etimo
ltn.
*novatilis
Traduzioni
Francese
nouveau
Inglese
spring
Spagnolo
brote
Italiano
novèllo
Tedesco
frisch,
jung,
neu.
noàle , agt: nobale Definizione
chi tenet pagu tempus, chi est nou, chi est essiu o fatu de pagu / binza n. = pàstinu, bíngia noedha; terra n. = chentza prena, mai arada e semenada
Sinonimi e contrari
noàdile,
nobedhu,
nobu 1,
noiciolu,
núvulu
Frasi
brillendhe che cometa in s'oriente, bidas de oro sa tua era noale! ◊ aperide su coro a su bentu de froghedhas nobales!
Cognomi e Proverbi
smb:
Noale
Etimo
ltn.
novalis, -e
Traduzioni
Francese
nouveau
Inglese
new
Spagnolo
recién hecho,
nuevo
Italiano
novèllo
Tedesco
neu,
jung.
nobédhu , agt, nm: noedhu,
noellu,
novedhu,
nubedhu,
nuedhu Definizione
chi est nou, essiu de pagu o fatu a nou; vitellu de unu a tres o bàtoro annos
Sinonimi e contrari
noale,
noàdile,
nobu 1,
noiciolu,
núvulu
| ctr.
béciu
Modi di dire
csn:
bíngia noedha = pàstinu, binza bogada a nou, pastinada de pagos annos; is noedhus (faedhendhe de pische) = muscionalla, pischighedhu de naschidorzu
Frasi
fiat sempri prontu a narri fuedhus pitziosus a is bagadias e a is isposas nuedhas ◊ peri pro custu sufrides sa pena de chie una domo at fabbricadu e dae noedha sorte cumandhadu la lassat pro andhare a terr'anzena (A.Casula)◊ custa bíngia portat sempri frutu meda ca est noedha
2.
a s'arvorinu, candho si nch'est ischidadu, bi mancaiat una cropa de noedhos ◊ nuedhos rudes in tanca ndhe apas unu milione!
Etimo
ltn .
novellus
Traduzioni
Francese
nouveau
Inglese
spring
Spagnolo
recién hecho,
novillo
Italiano
novèllo
Tedesco
neu,
jung,
frisch.
noiciólu , agt: noitolu,
noitzolu,
noitzou Definizione
chi est nou, de pagu tempus, fintzes chi tenet pagu isperimentu
Sinonimi e contrari
noale,
nobedhu,
noíciu,
novatu
/
ttrs. nubitoru
Frasi
at isploradu sa terra noitola ◊ a trabagliare fora est cosa fea: mezus in bidha peldiga noitola ◊ abbojant a piata che a bolu cun tzupedhos, cadreas e banchitas pro intèndhere su fatu noitolu
Etimo
ltn.
novicius
Traduzioni
Francese
nouveau,
novice
Inglese
inexperienced
Spagnolo
novato,
novel
Italiano
novellino,
novìzio
Tedesco
neu,
jung.
pàltinu , nm: pàstinu Definizione
terrenu prantau a bíngia noa / segare p. = fai una terra a bíngia
Sinonimi e contrari
plantàrgia,
postura,
prantarua
Frasi
cust'ena de fruas noas boghet frutos che pàstinu inzertadu! ◊ at comporadu terrinu pro si chèrrere segare pàstinu ◊ daghi ponent su pàstinu faent festa ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe…
2.
su fogu forrojat e sutzat sas venas in pàstinos de pascionu
Etimo
ltn.
pastinum
Traduzioni
Francese
nouveau vignoble
Inglese
naw vineyard
Spagnolo
bacillar,
viña nueva
Italiano
vignéto nuòvo
Tedesco
neuer Weinberg.
pastinónzu , nm Definizione
su prantare o pònnere bíngia noa, logu e die chi si prantat (e si faet festa puru ca agiudant a cambarada)
Sinonimi e contrari
pastinadura
Frasi
callàdebbos, custas boghes, parides in pastinonzu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plantation de nouveau vignoble
Inglese
new vineyard plant
Spagnolo
plantación de una viña
Italiano
impianto di nuòvo vignéto
Tedesco
Anbau neuen Weinberges.
rampudhàre , vrb: rempudhare Definizione
bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru)
Sinonimi e contrari
piglionai,
rampudhire
Frasi
s'àrbure at rampudhadu sos briones
2.
sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai)
Etimo
ltn.
*repullare
Traduzioni
Francese
pulluler de nouveau
Inglese
to spring up again
Spagnolo
brotar
Italiano
ripullulare
Tedesco
wieder hervorsprießen.
tòrra , avb Definizione
un'àtera borta, àteras bortas
Frasi
beni torra in bratzos mios! ◊ Gesús si arritirat torra a pregai ◊ torra pianghendhe ses?! ◊ bae a bídere, torra, si est bénnidu babbu! ◊ Gesuinu fiat perdendi torra sa gana de papai ◊ torra inoghe ses?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nouvellement,
de nouveau
Inglese
again
Spagnolo
de nuevo,
otra vez
Italiano
nuovaménte,
daccapo
Tedesco
wieder.