Abbreviations Legenda | Symbols Legend

addugonàre , vrb Definition fàere su dugone Synonyms e antonyms cumandai, ghiai Etymon srd. Translations French être à la tête, mener, guider English to lead Spanish capitanear, ponerse a la cabeza Italian capeggiare German anführen.

alloloinài , vrb Synonyms e antonyms atolondrai Translations French monter à la tête, étourdir English to befuddle, to stun by sleep, by sun Spanish aturdir el vino, el sueño, el sol Italian stordire col vino, dal sónno, dal sóle German durch Wein, vor Schlaf oder Sonne betäubt sein.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Sentences fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etymon srd. Translations French faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur English to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spanish espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italian far rizzare i capélli, rabbrividire German die Haare sträuben, schaudern.

cabetzèra , nf: cabitera, cabitzera Definition una bandha de sa mesa, leada de longu; in su letu sa parte ue si ponet su cabitzale; cosa posta a cabitzale Synonyms e antonyms cabiciana, cabitzalera / cabidabi, cabita / cdh. capitzera Sentences si nch'est fuiu de sa cabitzera, una noti 2. pro te no bi at unu letu, ma sa pedra a cabitera Etymon spn. Translations French tête du lit English bedhead Spanish cabecera Italian testata del lètto German Kopfteil.

cabiciàna , nf: cabitzana, cabitana Definition in su letu, sa parte ue si ponet su cabitzale, sa conca; genia de tedile mannu; genia de sachitu prenu de cosa modhe chi si ponet asuta de sa conca po crocare / min. cabitedha = conchedha Synonyms e antonyms cabetzera, cabitzalera / cabidabi 2. si ch'est intanadu in duas molas de modhitza, bene acrobadu e cun cabitzana de titione e bidighinzu Translations French tête du lit English head of a bed Spanish cabecera Italian capolètto, capezzale German Kopfende, Keilkissen.

cabíta , nf: capita, capitza 1 Definition in su letu, in css. crocadórgiu, sa parte ue si ponet su cabitzale po sa conca, fintzes sa parte de pitzu de unu logu, in artu; in sa carena, sa conca; cosa modhe chi si ponet asuta de sa conca po crocare Synonyms e antonyms cabatzau, cabiciana, cabitzalera / conca / cabetzera, cabidabi, pumma Sentences in cabita de letu si la podiat pònnere, cussa bomba! ◊ mamma, sétzida afaca a sa cabita, pianghet e pregat, poberita ◊ una rughe cun su Cristos in bratzos miro in sa capita de sas penas mias ◊ in s'àtera istàntzia corcant sos fitzos, in duos letos, chie in pedes e chie in capitza 2. so addobbèndhemi sa cabita a sos muros ◊ sàmuna sa cabita a s'àinu: àinu est e àinu s'istat! ◊ cussu narat totu su chi li benit a cabita ◊ fit torrendhe cun sa fàscia de ispigas in cabita 3. apo drummiu chin predas de ribu a capita ◊ pònedi cosa a cabita, ca sinono drommis male! ◊ si aiat aggheretzatu sa preta lata chi zuchiat a capitza e aiat sichitu a pònnere ifatu a su sonnu chi si fit bidenne Surnames and Proverbs smb: Cabita, Cabitta Translations French tête du lit English headboard, pillow Spanish cabecera Italian testata del lètto, guanciale German Kopfteil, Kissen.

calavèra , nf: calivera Definition is ossos de conca de su mortu (ma nau fintzes po totu sa carena) Synonyms e antonyms calavre 2. is tumbas de gigantis no serbiant po óminis de calivera o contomaxi manna, ma po interrai paris medas personas (B.Erdas) Etymon spn. Translations French crâne, tête de mort English skull Spanish calavera Italian tèschio German Schädel.

capídha , nf Synonyms e antonyms concutza Etymon ltn. *capilla Translations French tête English head Spanish cabeza, cabete Italian capòcchia German Kopf.

capocínu , nm: capucinu 1, caputzinu Definition una genia de anade chi tzérriant deosi ca su mascu portat sa conca agiummai totu bianca Synonyms e antonyms titillonaxu Scientific Terminology pzn, erismatura leucocephala Etymon itl. cappuccino Translations French érismature à tête blanche English white head duck (pigeon) Spanish malvasía cabeciblanca Italian gòbbo rugginóso German Ruderente.

carvedhútzu , nm Definition min. de carvedhu, crebedhu piticu, de pagas capacidades Translations French tête de linotte, cervelet English little brain Spanish mente limitada Italian cervellino, cervellétto German kleines Gehirn, Kleingehirn.

chighírra , nf Definition face, coràgiu, ma unu pagu atriviu, de fàere o de nàrrere sa cosa Synonyms e antonyms àcia, alidantza, atrevimentu, pronti Translations French tête, poigne English scowl Spanish ceño, osadía Italian grinta German Mut.

cònca , nf Definition in sa carena, sa parte ue funt is crebedhos, is arremos de intèndhere, bíere, papare e arrastare: sa parte de ananti est sa cara, chi distinghet dónnia persona a sa bisura; sa conca est mescamente sa parte prus in artu o prus addenanti in d-una carena animale e si pentzat sèmpere coment'e sa parte prus importante, tanti de dha cunsiderare, po su cristianu, sinónimu de persona, mente, inteligéntzia, crebedhu; de unu logu, su tretu in artu, a sedha o cúcuru; de unas cantu erbas, s'ispiga o sa parte prus grussa; sa parte prus grussa de calecuna aina (de màgiu, agúgia, fusu, púncia, crau, obbilu); sa punta de is pódhighes (e fintzes de su trigu, de s'órgiu); a logos, sa c. est s'istrégiu de linna o tianu po impastare sa farra / min. conchedha, conchighedha, conchixedha (a bortas nau po conca machillota), concutza Synonyms e antonyms carbedhu, cúcuru Idioms csn: bia de c. = chirra; perra de c. = una metadi; c. cucuràcia = cun sa sedha unu pagu a punta; a c. sciorta = a conca nuda, chentza bonete o mucadore; cumportamentos distintos de sa conca = conchi + agt.: conchiabbadu, conchibbódiu, conchilébiu, conchilenu, conchimanigadu, conchiminudu, conchipérrinu; fàghere de c. = mòviri sa conca coment'e bolendi nàrriri ccn. cosa; èssiri o andai a c. scinta = a conca nuda, chentza mucadore o bonete; èssere o andhare a conca betada = castiendi a terra po sa bregúngia; betàrendhe sa c. a ccn. = nàrriri cosa a ccn. fintzes a istrobbu, segai sa conca, sa passiéntzia; segare, segai sa c. a ccn. = fàere unu frincu in conca, una segada in conca a ccn.; segàreche, segaindi sa c. a ccn. (o a un'animali) = degogliare, isconcare a ccn.; portai sa c. cantu una cuarra = ammuinada, che in moida de rios; colàreche o essire dae c. (nadu de carchi idea)= iscarèsciri una cosa; colare in c. = bènniri in menti, pentzai; fai conchedhas = tzurumbecare, isconchiai; bènnere a c. = pentzai, arregordai; bogai una cosa de c. = fàgheresi passare s'idea; pònniri in c. una cosa a unu = tzacarecheli un'idea ne zusta e ne bona; pònnere, pònniri a c. = callai a ciorbedhu, currèzeresi, essire zudissiosu, insabiai, cussentire; èssere, no èssere zustu de c. = portai is ciorbedhus a postu, èssiri sàbiu, arrexonai bèni, èssiri pretocau; portai conca = zúghere zudíssiu, atuamentu, sabiore; no portai c. po… = èssere pessendhe in àteru; fàghere a c. sua = sentza de ascurtai a nemus; tocau a c. = chi fait machioris; pònnere c. a, o pesare c. de una cosa = pessare a la fàghere; conca a… = faci a…; èssere a c. de… = fai comenti…; zúghere sa c. leada de… = pentzai isceti a…; segamentu de c. = ifadu, cosa inzotosa; lassare sa c. a unu = acabbaidha de dhu circai contus; artzada de c. = arrennegu airadu de fàghere aconcadas macas; èssiri o istai a c. calada = coment'e pessamentosu, a ogros a terra, a conca bassa; arrúiri, mòrriri totus a una c. = a conca apare, a una fasche, totugantos paris; bènnere dae c. (nadu de carchi pessada, de cosa chi si faghet) = èssiri frutu de arrexonamentu, cosa bene pessada, sàbia; c. morta (nadu de laore) = ispiga aurtida, cun ranu míseru Sentences no zughet unu tudhu de pilu in conca ◊ cussa pisedha istat a conca falada ca est birgonzosa ◊ sa conca est atacada a su bustu po mesu de su tzugu ◊ no ti dha provis meda sa conca, no ti noxat!…◊ su dolore de conca est cosa mala ◊ no camines a conca in artu ca no bides ue pones sos pes! 2. su trigu si ndi segat po sa conca e no po sa canna ◊ ist tocau a ndhe bodhie s'órgiu a conca a conca de terra !◊ mi serbint duas concas de allu, de cibudha, cherzo duas concas de frenugu ◊ candu femu manorba portamu is conchedhas de is didus de is peis e de is manus sempri arrúbias 3. in sa conca de s'órdine sa terra est prus tosta ◊ sa conca de su surcu no est abbada ◊ in conca de letu pone su fusile! 4. mi che ses faghindhe sa conca che moju cun custu burdellu ◊ ohi, làssami sa conca chi no ndhe cherzo mancu intèndhere! ◊ candho sunt a conca de binu no cumprendhent prus nudha ◊ cussu est mannu ma a conca de criadura! ◊ zughet sa conca leada de su zogu ◊ cudhas isciuchendhe e issa chena sessare de nàrrere e betèndhendhe sa conca a totu! 5. mi est passau de conca e no apu fatu su chi as nau ◊ a ndhe li colat, totu, de cosas in conca!…◊ mi ch'est coladu dae conca, su chi depia fàghere ◊ su babbu at nau de mi lu bocare dae conca de pessare a sa fiza! ◊ no ti dh'apu nau ca mi nd'est essiu de conca ◊ no pongas conca a totu is cosas chi ti nant! ◊ dae conca ti benit a lassare una criadura sola in logu de perígulu?!…◊ mi lu at nadu puru ite fit, ma a mie no mi ndhe abbarrat in conca! 6. cussu est conca maca: no ndhe faghet una zusta ◊ fiat una picioca bellixedha, ma cantecantu de conca sua, po no nai isteulada in totu ◊ custa cosa est bogandumí de conca: mi depit cumpadessi! ◊ ant fatu a conca issoro ◊ c'est chini portat prus conca e chini prus pagu ◊ poita abarras fadendi conchedhas e no ti crocas? 7. fuiant acambitendi conca a sa crésia ◊ dh'apu agatau conca a su portu ◊ seu currendu conca a incudhai ◊ gei currit, conca a sa provenda! 8. aici morreus totus a una conca Surnames and Proverbs smb: Conca, Concas / prb: a chie at conca no mancat berrita ◊ cheres bènnere paba? ponedilu in conca! Scientific Terminology crn Etymon ltn. concha Translations French tête English head Spanish cabeza Italian tèsta, capo German Kopf.

concamòru , nm: conchemoro, conchimoro Definition genia de pigione a conca niedha; custu matessi númene dhu narant a calecun'àteru pigionedhu chi si assimbígiat: a su sartiaredhu e a su imbecidha o ogu de bòi Synonyms e antonyms beranile, conchinighedhu Sentences fatuvatu li sighint su canàriu, birdarolu, calandra e conchemoro (P.Cau) Scientific Terminology pzn, sylvia atricapilla pauluccii, s. melanocephala Etymon srd. Translations French fauvette à tête noire English blackcap Spanish curruca Italian capinéra, occhiocòtto German Grasmücke.

concanièdha , nf Synonyms e antonyms conchinighedhu, podhedha 1, sodraedhu Scientific Terminology pzn Etymon srd. Translations French fauvette à tête noire English blackcap Spanish curruca Italian capinéra German Grasmücke.

conchimedhòne , nm Definition unu chi portat sa conca manna meda Synonyms e antonyms concone Scientific Terminology zcrn Translations French grosse tête English big head Spanish cabezón Italian testóne German Großköpfige.

conchinighédhu , nm Definition genia de pigione, su conca de moru (su mascu) Synonyms e antonyms beranile, concaniedha, concamoru, filomena, muschita Sentences su conchinighedhu bragheri, ifertzit, chin tramas de sole, su cantu de s'impreu chin notas festosas chi tocant su coro (F.Satta) Scientific Terminology pzn, sylvia atricapilla pauluccii Etymon srd. Translations French fauvette à tête noire English blackcap Spanish curruca Italian capinéra German Grasmücke.

conchizàda , nf Definition móvia de sa conca Synonyms e antonyms conchinada, isconchinada, iscónchiu, isconchizada, sconchiada Etymon srd. Translations French mouvement de la tête English nod Spanish seña, ademán con la cabeza Italian mòssa del capo German Kopfbewegung.

cucuruvichídu , nm Definition orrúmbulu chi si faet cun totu sa carena ponendho su cúcuru in terra, faendho su corpus agiummai a lómboru, e giaendho un'ispinta cun is peis a che furriare Synonyms e antonyms cardugúcuru, concurumbedhu, cucurifitu, cucuriscàrgiu, furriagallu, trodhulone Etymon srd. Translations French la tête la première (adv.) English headfirst Spanish cabeza abajo Italian capofitto German kopfüber.

ifutíre , vrb: irfutire, sfutiri Definition pigare a befa, leare in giru Synonyms e antonyms cantonare, irfútere*, strochillai Sentences l'ifutiat nèndheli chi tantu no bi resessiat Translations French se payer la tête, se ficher English to pull s.o's leg Spanish tomar el pelo Italian sfóttere German aufziehen.

incalchetàre , vrb: incaschetare Definition incasciare o pònnere un’idea firma in conca, fintzes chentza de motivu Synonyms e antonyms incasciae Sentences si che l'at incaschetadu, como, ca depet fàghere gai, e no lu fúrrias prus dae s'idea sua! Translations French se mettre en tête English to be fixed Spanish obstinarse Italian fissarsi, inculcare German eine fixe Idee haben.

«« Search again