acínnidu , nm: acinnu,
atzinnu Definition
genia de móvia chi si faet mescamente cun s'ogu o cun sa manu, sa conca, coment’e bolendho nàrrere o inditare calecuna cosa; acinnu est fintzes sa lampada de is lampos atesu chentza chi s'intendhat su tronu
Synonyms e antonyms
acinnira,
ammiada,
chinnida,
cinnu
/
lampada
Sentences
no mi fetas atzinnos ca no isco a tzinnare ◊ dhi fait acínnidu cun su didu a su sartitzu apicau
Etymon
srd.
Translations
French
signe,
cligner de l'oeil
English
nod,
wink
Spanish
ademán,
seña
Italian
cénno,
accénno
German
Zeichen,
Wink.
ammiàda , nf: armiada,
miada Definition
su ammiare, genia de abbaidada fintzes fata cun severidade, coment’e ammeletzu
Synonyms e antonyms
acínnidu,
manigiada,
móvida,
ocrada
Sentences
mi bastabat solu un'ammiada, un'ingrisada de babbu pro mi pònnere in trassa! ◊ apenas ti bidesi s'ammiada mi abbandhonei in bratzos de sa sorte ◊ no fago mancu s'ammiada, ca isco chi si tratat de dare fune longa a su patire
Etymon
srd.
Translations
French
signe,
geste
English
nod,
sign
Spanish
ademán,
seña
Italian
cénno
German
Wink.
chílciu 1 , nm: chísciu 1 Definition
cosa chi si narat o chi si faet a ingestu po fàere a cumprèndhere calecuna cosa, po iscontroriare, fàere asseliare
Synonyms e antonyms
tzinnida
Sentences
su cane meu li móssigat a sa tzega airadu e no intendhet mancu sos chíscios chi l'imbio
Etymon
srd.
Translations
French
signe,
geste,
clin d'œil
English
sign,
nod
Spanish
seña (f),
ademán
Italian
cénno,
ammicco
German
Wink.
chinnída, chínnidha , nf: cinnia,
cinnida Definition
móvia de is ogos, ma fintzes de una css. parte de sa carena coment'e in s'idea de fàere calecuna cosa
Synonyms e antonyms
acínnidu,
móida,
tzinnida
/
chínnita,
cinnita
Sentences
inoraona, ajó, ischida: apena apena a sa boghe supentis, betas su túnciu ma… mancu una chinnida faghes! ◊ at fatu una chínnida de conca ◊ s'uricra mi est drinnendhe e apo a chínnidhas s'ocru ◊ de ogu una cinnia si potzu ti fatzu
Etymon
srd.
Translations
French
signe,
cligner de l'oeil
English
nod,
wink
Spanish
seña,
ademán (m)
Italian
cénno,
mòssa
German
Wink.
conchizàda , nf Definition
móvia de sa conca
Synonyms e antonyms
conchinada,
isconchinada,
iscónchiu,
isconchizada,
sconchiada
Etymon
srd.
Translations
French
mouvement de la tête
English
nod
Spanish
seña,
ademán con la cabeza
Italian
mòssa del capo
German
Kopfbewegung.
connotàu , nm Definition
su chi distinghet a donniunu, is piessignos chi presentat o dhu pertocant / secare sos connotaos a unu = istrupiaidhu, pònnere istrópiu
Translations
French
signalement
English
description
Spanish
seña
Italian
connotato
German
Merkmal.
manigiàda , nf: manizada Definition
su manigiare; sa móvia de sa manu po fàere calecuna cosa, fintzes chentza dha fàere de abberu
Synonyms e antonyms
ammiada,
ingestu,
mesurada,
movitada,
tramesada
Sentences
ti ses che colora ischirchinadu ebbi'ebbia pro sa manizada de duas "capas" e duas "tizetas"
2.
si li fato sa manizada, cussu cane si che fuit ◊ ti bastet sa manizada! ◊ sa gente fut totu a manigiadas e a boghes po su piciochedhu a cuadhu ca fut binchendho
Etymon
srd.
Translations
French
signe,
geste de la main
English
wave (of the hand)
Spanish
ademán,
seña con la mano
Italian
cénno della mano
German
Handzeichen.
micàda , nf Definition
ingestu, móvia de una parte de sa carena o àteru po fàere a cumprèndhere calecuna cosa
Synonyms e antonyms
acínnidu,
manigiada,
miada,
móvida,
ocrada,
tzinnida
Sentences
l'at cumpresu a sa micada ◊ at fatu sa micada de si sinnare ◊ a sa micada de sa chintolza su puzone est fuidu a perdijinu ◊ su mudu mustrat sa cosa a micadas ◊ Pone! - narat fatendhe de micada cun su pódhighe a cúcuru in giosso a su tzilleralzu pro pienare sas tatzas
Translations
French
geste,
signe
English
sign
Spanish
ademán,
seña
Italian
gèsto,
cénno
German
Wink.
signàle, signàli , nm: singiale,
singiali,
sinnabi,
sinnai 1,
sinnale,
sinnali,
sinzale Definition
css. cosa (iscritura, colore, figura, sonu o àteru) chi si ponet o faet po inditare, distínghere o giare a cumprèndhere calecuna cosa, o chi est indítziu de s'ite o chie (precisu o nono) chi dh'at fatu dipèndhere
Synonyms e antonyms
arrastu,
indíscia,
intzínniu,
macru,
sémida,
síngia,
sinneba,
sinzolu
/
símbolu,
significu
Idioms
csn:
pònnere sinnale a unu = iscudiridhu tanti de dhu lassai cun ccn. guastu; is sinnalis de s'isposu = sos donos, s'oraria chi s'ómine donat a sa fémina cojendhe; po tali sinnali = po cussu motivu; s. istradales = indíssios chi si ponent in oros de istradones e carrelas, de diferentes zenias e colores, mescamente pro chie si moet in màchina; su s. de sa rughe = sa rughe chi si faghet tochèndhesi cun sa punta de sos pódhighes de sa destra in cherbedhos, in mesu de petorras, in su codhu mancu e destru, ma fintzas sos primos duos pódhighes de sa manu (sos inditziales) postos a rughe (e a gantzu) zurèndhesi
Sentences
si ant fatu su sinzale de sa ruche e si sunt imbrenucadas ◊ chi no alluit est singiali malu ◊ at dau sinzale chi est galu bibu e sanu ◊ mi at fatu sinnai a mi abarrai a sa muda ◊ frebba sentza sidis: signale malu! ◊ ohi pitzinna astrada, ahi malassortada, como mi sunt prus craros sos sinzales! ◊ cun sa Cruxi, agguardada siat sa buca de mali: cun custu santu sinnali tenidha sempri segliada ◊ sinnale malu si no est torradu a como: fossis at tentu istrobbu ◊ s'arroda passendi lassat su signali ◊ is brabeis po sinnali portant is origas ispitzadas
2.
s'isposu at mandau is signalis a s'isposa
3.
de s'erba in cudha tanca no bi fit mancu su sinnale, mancu tudhu! ◊ chi no ndhe campet unu pro sinnale! ◊ mancu po sinnale bi ndhe at abbarradu! ◊ dhoi fut unu mascu incorradori e po tali sinnali, poita sèmpiri atumbada, unu corru dhi ammancàt ◊ su cómbidu o s'imbiatu sunt sinnales de comente unu càrculat s'àteru
Surnames and Proverbs
prb:
chini pigat e non ponit, signali dhoi lassat
Etymon
ltn.
signale
Translations
French
signal,
symbole,
symptôme,
empreinte
English
signal,
symbol,
symptom,
mark
Spanish
señal,
seña,
síntoma,
huella
Italian
segnale,
ségno,
sìmbolo,
sìntomo,
imprónta
German
Signal,
Zeichen,
Symbol,
Symptom,
Spur.
sínnu 1 , nm Definition
genia de segada chi si faet in s'origa po distínghere su bestiàmene (prus che àteru brebès, crabas, porcos) segundhu su mere; cosa o iscritura posta a singiale o chi a dónnia modu est un'inditu; discu de linna o de ortigu chi si ponet in su mojolu de sa mola / is sinnos de su bestiàmene: pertunta (istampu tundhu in mesu in mesu de s'origa, in d-una o in ambas), spissada (ispuntada), giuali (segada a mesa luna: g. de ananti, avatu o de daesegus, trevessus a un'origa addenanti, in s'àtera addaesegus), bogada ’e prana (segada de unu cantu de origa de mesania a sa punta: b. de ananti, b. de avatu), pissu càvana (segada a L de mesania a sa punta: p. c. de ananti, de avatu, trevessus), orrundilina (segada de s'origa in mesu de mesania a sa punta, de resurtare a duas puntas ma bogandhoche una tira a V), nàiri (trapada a mesania de s'origa dae s'oru a mesu, addenanti, addaesegus), crafida (trapada, segada, de mesania a sa punta, in mesu in mesu, chentza che ndhe bogare), ínnida (chentza perunu sinnu)
Synonyms e antonyms
malcadura,
signale,
síngia
Idioms
csn:
fàghere in d-unu s. = in d-un'artzada de oju, in tempus de fàghere unu sinnu (de rughe); istare unu s. = fàghere impresse meda; totu su bestiàmine de unu s. = tallu, famíllia; segàrendhe su s., fàghere a sega s. = bochire o furare totu su bestiàmine de unu, ispèrdere sa ratza
Sentences
su pastore si est abbizau dae su sinnu chi s'anzone fit su suo ◊ sa sementusa fut cun su sinnu de is brebeis de s'amigu ◊ dàdemi unu maridu, za no bos chirco ne sinnu e ne pilu! (Limbudu)◊ tenemu crabas e de sinnu dèu fia spitzada e ciuali asegus
2.
su vichinatu picat su sinnu dae unu mulinu de tempos anticos ◊ sa limba est su sinnu prus forte de s'identidade (B.Columbu)◊ bisonzat de apompiare sos sinnos, pro cumprènnere! ◊ est sinnu de mente giusta a nàrrere sos faedhos chi bi deghent ebbia (P.Pillonca)◊ milli ojos nos fint servendhe, calculendhe chizas, sinnos, tzinnos e sinnales ◊ bi aiat cosa de sinnos toltos a bessu de colora
4.
mi ses iscumparida in d-unu sinnu! ◊ in tempus de unu sinnu che sunt essidos ◊ tenia unu pitzinnu de sos primos de bidha: mi ndhe at segadu sinnu sa morte istinchidha ◊ no si ndhe agatat frutu e ne zenia, chi ndhe ant segadu sinnu dae fundhu!
Surnames and Proverbs
prb:
a su sinnu si connoscit su pegus
Etymon
ltn.
signum
Translations
French
marque
English
countermark
Spanish
marca,
seña
Italian
contrasségno,
ségno
German
Kennzeichen,
Zeichen.
sinzólu , nm Definition
cosa chi si faet, chi si ponet o chi s'iscriet a singiale
Synonyms e antonyms
indíscia,
sémida,
signale,
sinnera,
síngia
Etymon
srd.
Translations
French
signe
English
sign
Spanish
seña,
señal
Italian
ségno
German
Zeichen.
tzinnída , nf: acinnira* Definition
móvia chi si faet cun sa conca, cun sa manu, coment'e bolendho nàrrere cosa
Synonyms e antonyms
acínnidu,
chinnida,
manigiada,
móida
Sentences
ti apo cumpresu a sa tzinnida
2.
trobeida, travada, abbilandrada e ammurralada, est che anzone pronta a sa tzinnida
Translations
French
geste,
signe
English
nod,
wave
Spanish
seña,
ademán
Italian
cénno
German
Zeichen.