apeitàda , nf: apetzicada Definition
posta de pei, su sinnale o arrastu chi abbarrat in terra comente si ponent is peis mescamente in logu ue prus si podet bíere
Synonyms e antonyms
apeicu,
peada
Etymon
srd.
Translations
French
empreinte
English
footprint
Spanish
huella
Italian
imprónta di piède,
di scarpa
German
Spur.
apodhicàda , nf: apodhigada Definition
su istare aprapudhandho, tocandho, totu; posta de pódhighe, marcu abbarrau de is pódhighes
Synonyms e antonyms
apódhicu
2.
custos bidros, si los abbàidas, sunt totu apodhigadas ◊ frobbi cussu móbbile ca est totu apodhigadas!
Etymon
srd.
Translations
French
empreinte digitale
English
fingerprint
Spanish
huella de los dedos
Italian
imprónta delle dita,
imprónta digitale
German
Fingerabdruck.
apódhicu , nm: apódhigu Definition
posta de pódhighe, marcu de is pódhighes apitzu de sa cosa chi si tocat / avb.: a s'apódhigu = a s'apràpidu
Synonyms e antonyms
apodhicada,
apodhiconzu
Etymon
srd.
Translations
French
empreinte digitale
English
fingerprints
Spanish
huella dactilar
Italian
imprónta digitale
German
Fingerabdruck.
iltíga , nf: istiga Definition
su singiale chi abbarrat (pruschetotu in terra) de comente at passau ccn. o ccn. cosa; totu su chi abbarrat de su chi at fatu sa gente in is tempos passaos
Synonyms e antonyms
apeicu,
ilmina,
sémida
Sentences
as lassadu sas istigas in su caminu ◊ sos carros ant lassadu istigas de paza ◊ at sighidu s'istiga de s'ebba ◊ as caminadu subra de s'abba ma su pè tuo no bi at lassadu istiga
2.
sunt chirchendhe sas istigas de sos nuraghes ◊ tripiadu mi as pro chimbant'annos ponzendhe fatu a s'istiga de sos mannos! (M.Dore)◊ sighi s'istiga de s'arte! ◊ ue passas tue lassas istigas de amore ◊ inue est passadu, Pedru at lassadu istiga luminosa de sas préigas suas ◊ si no coitat, de a nois no ndhe agatat ne umbra e ne istiga!
Etymon
crsn.
vistiga
Translations
French
trace,
empreinte,
vestiges
English
footmark,
vestige
Spanish
huella,
vestigio
Italian
tràccia,
órma,
vestígia
German
Spur.
imprènta , nf Definition
genia de marcu o singiale chi abbarrat ponendho calecuna cosa mescamente a incracadura; machinàrios e istabbilimentu po iscríere líbberos, giornales e àteru e fintzes s'iscritura de òperas a machinàriu / s'i. de sa muneda = zenia de mógliu pro imprentare dinari
Synonyms e antonyms
arrastu,
sémida
/
assempru,
assimitzu,
bisura
/
istamperia
Sentences
preparo un'abbarzu cun s'intentu de dare a sa natura s'imprenta de sas manos mias ◊ at lassadu s'imprenta de su pè
2.
isse cheriat assemitzare a sos cusinos e chircaiat de si dare imprentas e maneras de ómine vonu ◊ già giuches imprentas vonas!…
3.
no eus pótziu passai a s'imprenta totus cudhas òperas dignas de èssiri pubblicadas
Etymon
spn.
emprenta
Translations
French
empreinte,
frappe,
cachet,
typographie
English
imprint,
mint mark,
seal,
printing works
Spanish
huella,
imprenta,
cuño
Italian
imprónta,
cònio,
sigillo,
tipografìa,
stampa
German
Abdruck,
Prägestempel,
Siegel,
Druckerei,
Druck.
iscóbiu , nm: iscóviu,
scóviu Definition
su iscobiare; css. cosa chi ndhe inditet o siat singiale de un'àtera
Synonyms e antonyms
irmendhu,
indíscia,
uspile
Sentences
iscóbiu nos fatesit de s'ingannu
2.
sighendhe a custu puntu inoghe no che restat iscóbiu de ae ◊ de su chi ant fatu bi ant lassadu s'iscóbiu ◊ bi est abbarradu s'iscóbiu de comente bi ant fatu cosa ◊ innantis o apustis custa cosa at a essiri a iscóviu!
Etymon
srd.
Translations
French
empreinte
English
trace
Spanish
huella,
señal
Italian
tràccia,
rèsto
German
Spur,
Rest.
màrca 1 , nf Definition
singale o sinnu chi inditat sa fràbbica de una cosa; ferru cun is líteras de númene e smb. de su mere po marcare bestiàmene e su singiale chi lassat in sa pedhe (ponendhosidhu abbrigau); túturu de linna pintau (picau a imbuidadura, a forma de parallelepípedu) po fàere is pintos a su pane modhe a incracadura e su singiale etotu chi lassat
Synonyms e antonyms
macru,
sinnale
Idioms
csn:
robba ’e suta marca = cosa metzana; èssere de prima marca = de prima calidade, bonu meda; m. de bullu = zenia de francubbullu, de valore istabbilidu, chi si ponet in pabilos de dochimentu pro lis dare valore legale o fintzas coment'e tassa o diritu de pagare
Sentences
custas iscarpas sunt de marca bona
2.
sunt andhados a betare sa marca a su bestàmine ◊ dontzi cadhu at unu signale e unu semotu solu: sa marca ◊ sas marcas si betant a su panischedhu
3.
fit tiradore de prima marca: tiraiat a balla sola a sa sesina bolendhe ◊ mi ant passadu che robba de suta marca
Etymon
srd.
Translations
French
marque,
cachet,
empreinte
English
brand,
seal,
mark
Spanish
marca
Italian
marca,
sigillo,
imprònta
German
Marke,
Warenzeichen,
glühendes Eisen zum Markieren von Tieren,
Brandzeichen.
peàda , nf Definition
posta de pei, su singiale chi abbarrat mescamente in terra de comente dhue at passau ccn. / sighiri is peadas de unu = pònnereli fatu, fintzas chircare de fàghere a sa matessi manera de acordu cun sas ideas suas
Synonyms e antonyms
addromu,
apeicu,
arrasta,
arrestallu,
frata,
ilmina,
pedutu,
peita,
trata
Etymon
srd.
Translations
French
empreinte
English
footprint
Spanish
huella
Italian
órma
German
Spur.
signàle, signàli , nm: singiale,
singiali,
sinnabi,
sinnai 1,
sinnale,
sinnali,
sinzale Definition
css. cosa (iscritura, colore, figura, sonu o àteru) chi si ponet o faet po inditare, distínghere o giare a cumprèndhere calecuna cosa, o chi est indítziu de s'ite o chie (precisu o nono) chi dh'at fatu dipèndhere
Synonyms e antonyms
arrastu,
indíscia,
intzínniu,
macru,
sémida,
síngia,
sinneba,
sinzolu
/
símbolu,
significu
Idioms
csn:
pònnere sinnale a unu = iscudiridhu tanti de dhu lassai cun ccn. guastu; is sinnalis de s'isposu = sos donos, s'oraria chi s'ómine donat a sa fémina cojendhe; po tali sinnali = po cussu motivu; s. istradales = indíssios chi si ponent in oros de istradones e carrelas, de diferentes zenias e colores, mescamente pro chie si moet in màchina; su s. de sa rughe = sa rughe chi si faghet tochèndhesi cun sa punta de sos pódhighes de sa destra in cherbedhos, in mesu de petorras, in su codhu mancu e destru, ma fintzas sos primos duos pódhighes de sa manu (sos inditziales) postos a rughe (e a gantzu) zurèndhesi
Sentences
si ant fatu su sinzale de sa ruche e si sunt imbrenucadas ◊ chi no alluit est singiali malu ◊ at dau sinzale chi est galu bibu e sanu ◊ mi at fatu sinnai a mi abarrai a sa muda ◊ frebba sentza sidis: signale malu! ◊ ohi pitzinna astrada, ahi malassortada, como mi sunt prus craros sos sinzales! ◊ cun sa Cruxi, agguardada siat sa buca de mali: cun custu santu sinnali tenidha sempri segliada ◊ sinnale malu si no est torradu a como: fossis at tentu istrobbu ◊ s'arroda passendi lassat su signali ◊ is brabeis po sinnali portant is origas ispitzadas
2.
s'isposu at mandau is signalis a s'isposa
3.
de s'erba in cudha tanca no bi fit mancu su sinnale, mancu tudhu! ◊ chi no ndhe campet unu pro sinnale! ◊ mancu po sinnale bi ndhe at abbarradu! ◊ dhoi fut unu mascu incorradori e po tali sinnali, poita sèmpiri atumbada, unu corru dhi ammancàt ◊ su cómbidu o s'imbiatu sunt sinnales de comente unu càrculat s'àteru
Surnames and Proverbs
prb:
chini pigat e non ponit, signali dhoi lassat
Etymon
ltn.
signale
Translations
French
signal,
symbole,
symptôme,
empreinte
English
signal,
symbol,
symptom,
mark
Spanish
señal,
seña,
síntoma,
huella
Italian
segnale,
ségno,
sìmbolo,
sìntomo,
imprónta
German
Signal,
Zeichen,
Symbol,
Symptom,
Spur.
tràta , nf Definition
indítziu (es. posta de pei, sinnale de iscarpa, de peis) chi abbarrat de comente at passau gente, bestiàmene, àteru: fintzes òperas, su chi unu faet e chi abbarrat apustis suo
Synonyms e antonyms
addromu,
arrasta,
arrestallu,
frata,
frusa,
ilmina,
peada,
peita
Idioms
csn:
picare sa t. = leare s'ormina, andai avatu de is arrestallus; leare sa t. a…= agatai is arrestallus fintzas a…; cane de t. = cani de cassa, tratiadore
Sentences
su grodhe si connoschet a sa trata ◊ at dassau sa trata de sos pedes ◊ ti abbizas ch'in su mundhu ses colau chentza lassare trata, che nabiu (B.Filindeu)◊ si ponent in chilca, cun sos canes addainanti, sighendhe sas tratas ◊ no dassamus trata in su colare ◊ che apo leadu sa trata de su bestiàmine meu fintzas a su cuile sou
2.
ti afranzo, fizu, pro chi crescas onestu e birtudosu e lasses tratas de ómine galanu
Etymon
ltn.
tracta
Translations
French
empreinte
English
mark
Spanish
huella
Italian
tràccia,
imprónta
German
Zeichen,
Spur.