apeitàda , nf: apetzicada Definitzione
posta de pei, su sinnale o arrastu chi abbarrat in terra comente si ponent is peis mescamente in logu ue prus si podet bíere
Sinònimos e contràrios
apeicu,
peada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
empreinte
Ingresu
footprint
Ispagnolu
huella
Italianu
imprónta di piède,
di scarpa
Tedescu
Spur.
apodhicàda , nf: apodhigada Definitzione
su istare aprapudhandho, tocandho, totu; posta de pódhighe, marcu abbarrau de is pódhighes
Sinònimos e contràrios
apódhicu
2.
custos bidros, si los abbàidas, sunt totu apodhigadas ◊ frobbi cussu móbbile ca est totu apodhigadas!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
empreinte digitale
Ingresu
fingerprint
Ispagnolu
huella de los dedos
Italianu
imprónta delle dita,
imprónta digitale
Tedescu
Fingerabdruck.
apódhicu , nm: apódhigu Definitzione
posta de pódhighe, marcu de is pódhighes apitzu de sa cosa chi si tocat / avb.: a s'apódhigu = a s'apràpidu
Sinònimos e contràrios
apodhicada,
apodhiconzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
empreinte digitale
Ingresu
fingerprints
Ispagnolu
huella dactilar
Italianu
imprónta digitale
Tedescu
Fingerabdruck.
iltíga , nf: istiga Definitzione
su singiale chi abbarrat (pruschetotu in terra) de comente at passau ccn. o ccn. cosa; totu su chi abbarrat de su chi at fatu sa gente in is tempos passaos
Sinònimos e contràrios
apeicu,
ilmina,
sémida
Frases
as lassadu sas istigas in su caminu ◊ sos carros ant lassadu istigas de paza ◊ at sighidu s'istiga de s'ebba ◊ as caminadu subra de s'abba ma su pè tuo no bi at lassadu istiga
2.
sunt chirchendhe sas istigas de sos nuraghes ◊ tripiadu mi as pro chimbant'annos ponzendhe fatu a s'istiga de sos mannos! (M.Dore)◊ sighi s'istiga de s'arte! ◊ ue passas tue lassas istigas de amore ◊ inue est passadu, Pedru at lassadu istiga luminosa de sas préigas suas ◊ si no coitat, de a nois no ndhe agatat ne umbra e ne istiga!
Ètimu
crsn.
vistiga
Tradutziones
Frantzesu
trace,
empreinte,
vestiges
Ingresu
footmark,
vestige
Ispagnolu
huella,
vestigio
Italianu
tràccia,
órma,
vestígia
Tedescu
Spur.
imprènta , nf Definitzione
genia de marcu o singiale chi abbarrat ponendho calecuna cosa mescamente a incracadura; machinàrios e istabbilimentu po iscríere líbberos, giornales e àteru e fintzes s'iscritura de òperas a machinàriu / s'i. de sa muneda = zenia de mógliu pro imprentare dinari
Sinònimos e contràrios
arrastu,
sémida
/
assempru,
assimitzu,
bisura
/
istamperia
Frases
preparo un'abbarzu cun s'intentu de dare a sa natura s'imprenta de sas manos mias ◊ at lassadu s'imprenta de su pè
2.
isse cheriat assemitzare a sos cusinos e chircaiat de si dare imprentas e maneras de ómine vonu ◊ già giuches imprentas vonas!…
3.
no eus pótziu passai a s'imprenta totus cudhas òperas dignas de èssiri pubblicadas
Ètimu
spn.
emprenta
Tradutziones
Frantzesu
empreinte,
frappe,
cachet,
typographie
Ingresu
imprint,
mint mark,
seal,
printing works
Ispagnolu
huella,
imprenta,
cuño
Italianu
imprónta,
cònio,
sigillo,
tipografìa,
stampa
Tedescu
Abdruck,
Prägestempel,
Siegel,
Druckerei,
Druck.
iscóbiu , nm: iscóviu,
scóviu Definitzione
su iscobiare; css. cosa chi ndhe inditet o siat singiale de un'àtera
Sinònimos e contràrios
irmendhu,
indíscia,
uspile
Frases
iscóbiu nos fatesit de s'ingannu
2.
sighendhe a custu puntu inoghe no che restat iscóbiu de ae ◊ de su chi ant fatu bi ant lassadu s'iscóbiu ◊ bi est abbarradu s'iscóbiu de comente bi ant fatu cosa ◊ innantis o apustis custa cosa at a essiri a iscóviu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
empreinte
Ingresu
trace
Ispagnolu
huella,
señal
Italianu
tràccia,
rèsto
Tedescu
Spur,
Rest.
màrca 1 , nf Definitzione
singale o sinnu chi inditat sa fràbbica de una cosa; ferru cun is líteras de númene e smb. de su mere po marcare bestiàmene e su singiale chi lassat in sa pedhe (ponendhosidhu abbrigau); túturu de linna pintau (picau a imbuidadura, a forma de parallelepípedu) po fàere is pintos a su pane modhe a incracadura e su singiale etotu chi lassat
Sinònimos e contràrios
macru,
sinnale
Maneras de nàrrere
csn:
robba ’e suta marca = cosa metzana; èssere de prima marca = de prima calidade, bonu meda; m. de bullu = zenia de francubbullu, de valore istabbilidu, chi si ponet in pabilos de dochimentu pro lis dare valore legale o fintzas coment'e tassa o diritu de pagare
Frases
custas iscarpas sunt de marca bona
2.
sunt andhados a betare sa marca a su bestàmine ◊ dontzi cadhu at unu signale e unu semotu solu: sa marca ◊ sas marcas si betant a su panischedhu
3.
fit tiradore de prima marca: tiraiat a balla sola a sa sesina bolendhe ◊ mi ant passadu che robba de suta marca
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
marque,
cachet,
empreinte
Ingresu
brand,
seal,
mark
Ispagnolu
marca
Italianu
marca,
sigillo,
imprònta
Tedescu
Marke,
Warenzeichen,
glühendes Eisen zum Markieren von Tieren,
Brandzeichen.
peàda , nf Definitzione
posta de pei, su singiale chi abbarrat mescamente in terra de comente dhue at passau ccn. / sighiri is peadas de unu = pònnereli fatu, fintzas chircare de fàghere a sa matessi manera de acordu cun sas ideas suas
Sinònimos e contràrios
addromu,
apeicu,
arrasta,
arrestallu,
frata,
ilmina,
pedutu,
peita,
trata
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
empreinte
Ingresu
footprint
Ispagnolu
huella
Italianu
órma
Tedescu
Spur.
signàle, signàli , nm: singiale,
singiali,
sinnabi,
sinnai 1,
sinnale,
sinnali,
sinzale Definitzione
css. cosa (iscritura, colore, figura, sonu o àteru) chi si ponet o faet po inditare, distínghere o giare a cumprèndhere calecuna cosa, o chi est indítziu de s'ite o chie (precisu o nono) chi dh'at fatu dipèndhere
Sinònimos e contràrios
arrastu,
indíscia,
intzínniu,
macru,
sémida,
síngia,
sinneba,
sinzolu
/
símbolu,
significu
Maneras de nàrrere
csn:
pònnere sinnale a unu = iscudiridhu tanti de dhu lassai cun ccn. guastu; is sinnalis de s'isposu = sos donos, s'oraria chi s'ómine donat a sa fémina cojendhe; po tali sinnali = po cussu motivu; s. istradales = indíssios chi si ponent in oros de istradones e carrelas, de diferentes zenias e colores, mescamente pro chie si moet in màchina; su s. de sa rughe = sa rughe chi si faghet tochèndhesi cun sa punta de sos pódhighes de sa destra in cherbedhos, in mesu de petorras, in su codhu mancu e destru, ma fintzas sos primos duos pódhighes de sa manu (sos inditziales) postos a rughe (e a gantzu) zurèndhesi
Frases
si ant fatu su sinzale de sa ruche e si sunt imbrenucadas ◊ chi no alluit est singiali malu ◊ at dau sinzale chi est galu bibu e sanu ◊ mi at fatu sinnai a mi abarrai a sa muda ◊ frebba sentza sidis: signale malu! ◊ ohi pitzinna astrada, ahi malassortada, como mi sunt prus craros sos sinzales! ◊ cun sa Cruxi, agguardada siat sa buca de mali: cun custu santu sinnali tenidha sempri segliada ◊ sinnale malu si no est torradu a como: fossis at tentu istrobbu ◊ s'arroda passendi lassat su signali ◊ is brabeis po sinnali portant is origas ispitzadas
2.
s'isposu at mandau is signalis a s'isposa
3.
de s'erba in cudha tanca no bi fit mancu su sinnale, mancu tudhu! ◊ chi no ndhe campet unu pro sinnale! ◊ mancu po sinnale bi ndhe at abbarradu! ◊ dhoi fut unu mascu incorradori e po tali sinnali, poita sèmpiri atumbada, unu corru dhi ammancàt ◊ su cómbidu o s'imbiatu sunt sinnales de comente unu càrculat s'àteru
Sambenados e Provèrbios
prb:
chini pigat e non ponit, signali dhoi lassat
Ètimu
ltn.
signale
Tradutziones
Frantzesu
signal,
symbole,
symptôme,
empreinte
Ingresu
signal,
symbol,
symptom,
mark
Ispagnolu
señal,
seña,
síntoma,
huella
Italianu
segnale,
ségno,
sìmbolo,
sìntomo,
imprónta
Tedescu
Signal,
Zeichen,
Symbol,
Symptom,
Spur.
tràta , nf Definitzione
indítziu (es. posta de pei, sinnale de iscarpa, de peis) chi abbarrat de comente at passau gente, bestiàmene, àteru: fintzes òperas, su chi unu faet e chi abbarrat apustis suo
Sinònimos e contràrios
addromu,
arrasta,
arrestallu,
frata,
frusa,
ilmina,
peada,
peita
Maneras de nàrrere
csn:
picare sa t. = leare s'ormina, andai avatu de is arrestallus; leare sa t. a…= agatai is arrestallus fintzas a…; cane de t. = cani de cassa, tratiadore
Frases
su grodhe si connoschet a sa trata ◊ at dassau sa trata de sos pedes ◊ ti abbizas ch'in su mundhu ses colau chentza lassare trata, che nabiu (B.Filindeu)◊ si ponent in chilca, cun sos canes addainanti, sighendhe sas tratas ◊ no dassamus trata in su colare ◊ che apo leadu sa trata de su bestiàmine meu fintzas a su cuile sou
2.
ti afranzo, fizu, pro chi crescas onestu e birtudosu e lasses tratas de ómine galanu
Ètimu
ltn.
tracta
Tradutziones
Frantzesu
empreinte
Ingresu
mark
Ispagnolu
huella
Italianu
tràccia,
imprónta
Tedescu
Zeichen,
Spur.