colpàdu , pps, agt, nm: corpadu,
corpau Definitzione
de colpare; guastu po calecuna maladia, nau mescamente de frutuàriu chi s'intostat e sicat in calecunu tretu de su pígiu de fora, a marcu, coment'e chi apat leau cropu; nau solu de ccn., chi no est tanti giustu de conca
Sinònimos e contràrios
arropau,
scutu
/
feltu,
gastu 1
Maneras de nàrrere
csn:
corpadu a mortu = de ndhe mòrrere; corpadu dai sos mortos = tocadu, chi lu at curpidu carchi mortu, chi lu at tocadu zente morta; èssere corpadu a… (cragu, sèmene, machine, àteru) = chi bi ndhe ant postu tropu, tantu meda de nòghere
2.
custa pira, ocannu, est totu corpada ◊ sa néspula de s'ortu meu est totu corpada, no bi ndh'at una bella ◊ de cantu ses colpadu ses ridículu! (Piras)
3.
custu laore est corpadu a sèmene: tropu carcu e no bi faghet bonu! ◊ già che ndh'at colpados, legos e mandrones!
Tradutziones
Frantzesu
frappé,
tavelé
Ingresu
rotten
Ispagnolu
golpeado,
podrido
Italianu
colpito,
guasto,
ticchiolato
Tedescu
geschlagen,
verdorben,
fleckig.
focàle , nm: fogale,
fogali Definitzione
genia de maladia chi leat a is gràndhulas a is procos e faet a ufradura e tupamentu a su gúturu
Sinònimos e contràrios
focone 1,
guturones,
ischinéntzia
Frases
anchi dhu pighit su fogali a chini mi at fatu arrui! ◊ sos porcos moriant de fogale
Terminologia iscientìfica
mld.
Ètimu
ltn.
focale
Tradutziones
Frantzesu
angine,
adénite épidémique qui frappe les cochons
Ingresu
angina,
swine adenitis
Ispagnolu
angina
Italianu
angina,
adenite epidèmica suina
Tedescu
eine Drüsenentzündungssorte.
imprènta , nf Definitzione
genia de marcu o singiale chi abbarrat ponendho calecuna cosa mescamente a incracadura; machinàrios e istabbilimentu po iscríere líbberos, giornales e àteru e fintzes s'iscritura de òperas a machinàriu / s'i. de sa muneda = zenia de mógliu pro imprentare dinari
Sinònimos e contràrios
arrastu,
sémida
/
assempru,
assimitzu,
bisura
/
istamperia
Frases
preparo un'abbarzu cun s'intentu de dare a sa natura s'imprenta de sas manos mias ◊ at lassadu s'imprenta de su pè
2.
isse cheriat assemitzare a sos cusinos e chircaiat de si dare imprentas e maneras de ómine vonu ◊ già giuches imprentas vonas!…
3.
no eus pótziu passai a s'imprenta totus cudhas òperas dignas de èssiri pubblicadas
Ètimu
spn.
emprenta
Tradutziones
Frantzesu
empreinte,
frappe,
cachet,
typographie
Ingresu
imprint,
mint mark,
seal,
printing works
Ispagnolu
huella,
imprenta,
cuño
Italianu
imprónta,
cònio,
sigillo,
tipografìa,
stampa
Tedescu
Abdruck,
Prägestempel,
Siegel,
Druckerei,
Druck.
iscútu , pps, agt: scutu Definitzione
de iscúdere; chi dh'ant iscutu, atripau; chi dh'ant iscutulau, imbolau, fuliau atesu; nau de fémina (fintzes de animale), chi ndhe at fatu su fedu, chi at angiau
Sinònimos e contràrios
iscútitu,
mazadu,
surratu
/
iscutinadu
Maneras de nàrrere
csn:
èssere iscutu = no tènniri prus nudha, de dinai, de cosa; andhare a manos iscutas = sentza de portai nudha de su chi podit serbiri; iscuta e piena = (nadu a baghiana pro l'abbirgonzare) illierada e torra ràida; fàere bona cara a coro iscutu = mustrare de èssere cuntentos fintzas candho bi at males, itl. fare buon viso a cattiva sorte
Frases
dhi at iscutu una bella surra cun sa màniga de su marroni, a burrincu ◊ che l'at iscutu in mare ◊ trint'annos innossente mi ant iscutu in sa corte de Assise nuoresa
2.
calat is ogus a terra che calledhu iscutu
3.
no si nche colabat a manos iscutas: cada tantu carrabat carchi cosa ◊ ses bénnidu a manos iscutas: ite cres, chi est a passare ora?!
4.
mi apo ispesu totu a sa festa e como so iscutu ◊ oe so iscutu e no ti poto dare nudha
Tradutziones
Frantzesu
battu,
frappé
Ingresu
beaten
Ispagnolu
golpeado
Italianu
battuto,
percòsso
Tedescu
geschlagen.
istochitzatòre , nm Definitzione
chie giaet (o at giau) s'istocada
Sinònimos e contràrios
stochidhadore
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui frappe de la pointe,
d'estoc
Ingresu
stabber
Ispagnolu
estoqueador
Italianu
stoccatóre
Tedescu
wer Degenstöße versetzt.
mazàdu , pps, agt, nm Definitzione
de mazare; chi dh'ant magiau, atripau
Sinònimos e contràrios
cordomau,
iscutu
Frases
su pisedhu est pranghindhe ca l'ant mazadu
3.
petza de mazadu màsciu vene cota e fata a brodu
Tradutziones
Frantzesu
battu,
frappé
Ingresu
beaten
Ispagnolu
golpeado
Italianu
percòsso
Tedescu
geschlagen.