arràsta , nf, nm: arràstiu,
arrastru,
arrastu,
rasta Definition
sa capacidade de ndhe bodhire is fragos cun su nasu; fragu, ma fintzes singiale, òpera o cosa chi abbarrat de comente si passat o s'istat in su logu, in sa vida; fintzes singiale de is cropos chi abbarrat in sa carre, de postas de pei o àteru deasi
Synonyms e antonyms
abbentada,
fiacu 1,
frusa
/
arrancu
/
addromu,
arrestallu,
frata,
ilmina,
peada,
trata
/
iscringada
Idioms
csn:
essiri de s'arrastu, foras de s'arrastu = essíreche fora de su chistionu, de s'argumentu; s'arrastu de sa pedhe = pedhutu, arroghedhu de petza chi abarrat atacau a sa pedhi comenti si ndi tirat iscroxendi un'animali
Sentences
no at lassau mancu arrasta ◊ fatzais arrastu de marxani! ◊ s'arrastu de sa peta arrustindhe ch'essit atesu ◊ margiani portat càrigas finis po s'arrastu ◊ si nci ant fatu mangiucu, dhu connòsciu de s'arrastu
2.
ancu fatat un'abba chi sa capra lesset s'arrastu in sa pranedha! ◊ me is bias dhoi fiant is arrastus de is lamonis de carru ◊ a pè cun sas iscarpas bullitadas, bi fit s'arrastu in donzi caminera (A.Liori)◊ passendi no lassat arrastu mancu in s'arena
3.
s'ómini si depit istreletzai de is àterus, deghinò no lassat arrastu de sa vida sua ◊ no lassat arrasta, che a su bentu passanne subra de su màrmaru ◊ ant agatau grutonis cun arrastus de genti bívia in simanas antigas ◊ sunt andaus avatu de s'arrastu ma no ant agatau su tallu
4.
aciotendidhu, dónnia corpu lassàt un'arrastu arrúbiu ◊ in s'arena dhoi at arrastu de peis ispollincus
5.
at cummentzau bèni a chistionai, ma apustis nc'est essiu de s'arrastu ◊ guai a dhi narri s'annomíngiu ca nci essiat luegu foras de arrastu
Translations
French
flair,
trace
English
track,
scent
Spanish
olfato,
husmo,
rastro
Italian
odorato,
fiuto,
órma,
imprónta,
tràccia
German
Geruchssinn,
Witterung,
Spur.
atratàre , vrb Definition
pigare sa trata, s'ormina, s’arrastu de animales o àteru chi at passau
Synonyms e antonyms
arrastai,
atrataritzare,
orminare,
ormizare,
trateare
Etymon
srd.
Translations
French
suivre à la trace
English
to follow in s.o.'s tracks
Spanish
rastrear
Italian
cercare seguendo le tràcce
German
jds. Spur verfolgen.
ilmína , nf: immina 1,
irmina,
olmina*,
urmina Definition
s’arrastu chi abbarrat in terra coment’e singiale chi at passau gente o animales, o fintzes cosa chi orruet a terra comente si andhat o si passat
Synonyms e antonyms
addromu,
apeicu,
arrasta,
arrestallu,
frata,
frusa,
iltiga,
peada,
peita,
peuta,
trata
Sentences
s'immina frisca de sos pes umanos giughes ancora crara, o Luna
Translations
French
trace
English
footprint,
track
Spanish
huella
Italian
órma,
tràccia
German
Spur.
iltíga , nf: istiga Definition
su singiale chi abbarrat (pruschetotu in terra) de comente at passau ccn. o ccn. cosa; totu su chi abbarrat de su chi at fatu sa gente in is tempos passaos
Synonyms e antonyms
apeicu,
ilmina,
sémida
Sentences
as lassadu sas istigas in su caminu ◊ sos carros ant lassadu istigas de paza ◊ at sighidu s'istiga de s'ebba ◊ as caminadu subra de s'abba ma su pè tuo no bi at lassadu istiga
2.
sunt chirchendhe sas istigas de sos nuraghes ◊ tripiadu mi as pro chimbant'annos ponzendhe fatu a s'istiga de sos mannos! (M.Dore)◊ sighi s'istiga de s'arte! ◊ ue passas tue lassas istigas de amore ◊ inue est passadu, Pedru at lassadu istiga luminosa de sas préigas suas ◊ si no coitat, de a nois no ndhe agatat ne umbra e ne istiga!
Etymon
crsn.
vistiga
Translations
French
trace,
empreinte,
vestiges
English
footmark,
vestige
Spanish
huella,
vestigio
Italian
tràccia,
órma,
vestígia
German
Spur.
màcru , nm: malcu,
marcu Definition
tretu de diferente colore, fintzes su singiale, genia de cosidura chi abbarrat de una segada, de una freadura in sa carre
Synonyms e antonyms
frincu,
leidora,
libidore,
lidigori,
pistadura,
sambellutau
Sentences
acantu arribbant, cussus peis lassant sempri unu bellu marcu biaitu ◊ chin sos ocros at sichitu sos macros biancos de sas erveches in turvontzu ◊ su sole de martu ponet marcu
Surnames and Proverbs
smb:
Marcu, Marcus
Etymon
srd.
Translations
French
marque,
signe,
trace,
plaque,
tache
English
stain,
mark
Spanish
marca,
mancha
Italian
màrchio,
ségno,
imprónta,
chiazza
German
Zeichen,
Marke,
Spur,
Fleck,
Mal,
Striemen.
olmína, olmínu , nf, nm: ilmina,
olminu,
ormina,
urmina Definition
s'arrastu chi abbarrat in terra coment'e singiale chi at passau gente o animales, o fintzes cosa chi orruet a terra comente si andhat o si passat; s'arrancu chi lassat su lèpere comente passat / andhare a ormina = andendi e lassendi arrestallus, andendi e perdendi sa cosa chi si portat
Synonyms e antonyms
addromu,
apeicu,
arrasta,
arrestallu,
frata,
iltiga,
peada,
peita,
peuta,
trata
Sentences
s'abe e sa mariposa ant sighidu onzuna s'olminu sou ◊ l'ant connotu a s'ormina chie fit su chi est intradu a furare
Etymon
srd.
Translations
French
trace
English
track,
trail,
footprint
Spanish
huella
Italian
órma
German
Spur.
orminàre , vrb: urminare Definition
andhare aifatu de is peadas, cricare s'arrastu de bestiàmene, de gente, o fintzes cricare àteru; istare a su passa passa lassandho s'arrastu, catzigandho o imbrutandho su logu, andhare a giru fintzes chentza un'iscopu precisu, tanti po girare
Synonyms e antonyms
addromare,
arrestallai,
atratare,
ormizare,
trassigiai,
trateare
/
chilcare,
girai
Sentences
e ite bi sunt orminendhe, cussos, in su cunzadu nostru?
2.
no istes orminendhe ca apo samunadu in terra comogomo! ◊ apo àpidu totu s'ortu orminadu de bestiàmine ◊ finas in sa Luna che ant orminadu ◊ proite no ti assélias, cantu chi istas orminendhe chentza cabu?
Etymon
srd.
Translations
French
traquer,
laisser la trace
English
to leave marks
Spanish
rastrear,
dejar huellas
Italian
ormare,
lasciare le órme
German
der Fährte folgen,
verfolgen,
Spuren hinterlassen.
sémida , nf: sémita Definition
passadórgiu, genia de camminu; singiale lassau o abbarrau de calecuna cosa, fintzes sa spétzia o mota de comente unu si sentit in s'ànimu
Synonyms e antonyms
àndara,
andhamenta,
caminu,
guturinu,
mòri
/
apeicu,
ilmina,
iltiga,
indíscia,
ségiu,
signale,
sinzolu
Sentences
agato sémidas de tràvigu ◊ sa frommija andhendhe e torrendhe a su frommijalzu faghet sas sémidas ◊ atraessamus sa sémida olvidada ◊ medas intrant traitos in cussas sémidas chi giughent a sa ruina ◊ siazis veneitos e fatatos sichinne sa sémita de sos mannos!
2.
oras oras li pompiabat sa cara in s'isperàntzia de li bíere sémidas de bida ◊ l'ant buscadu in dogni logu, ma de su marroculone no ndh'esistiat sémida ◊ sas sémidas de su fumu si che andhant cun su bentu
Etymon
ltn.
semita
Translations
French
sentier,
trace
English
path,
trace
Spanish
senda,
camino,
huella
Italian
sentièro,
tràccia
German
Pfad,
Spur.
tràssa 1 , nf Definition
disegnu, forma, figura chi si faet a pinna o cun àtera aina de iscríere
Synonyms e antonyms
síngia
Idioms
csn:
donai bella t. a una cosa, pònnere una cosa in t. = adderetare, fàgherela galana, de piàghere, bella fintzas a bídere, de pòdere andhare bene; torrai, torrare in t. o a t. una cosa = acontzàrela, arranzàrela, torràrela a comente fit, de si pòdere impreare torra (nadu de su cumportamentu, de su pessare), chircare de cumprèndhere, torrare in bonas, istare a su piaghere de s'àteru; (nadu de unu pro su istonzu) torrare de si sentire menzus, sanare; a sa trassa…= a su chi paret…; a trassa de… = a zisa de…
2.
candho fipo pitzinnu mi bastabat un'ammiada de babbu pro mi pònnere in trassa ◊ bastat un'annada bona pro nos torrare in trassa
3.
at agatau su lambicu, dh'at ispruinau e torrau a trassa ◊ si cheries chi custa fémina torret in trassa zuchíela a sos bagnos de Benetuti ◊ li at ghetau a bufare duos tzichetes de "filiferru" pro lu torrare in trassa ◊ no ndi depit torrai in trassa de s'atzíchidu chi dhu fatzu pigai! ◊ si che fit ammustérchidu ma est torradu in trassa ◊ e chissai sos zòvanos no torrent in trassa e bivant mezus de nois!
4.
a sa trassa, no dhi at fatu iscí nudha ◊ aundi passat issu lassat s’arrastu, a trassa de sirboni in monti!◊ in bidha ant fatu una piscina a trassa de corropu, est unu perígulu a dhoi acostai!
Etymon
spn.
Translations
French
plan,
tracé
English
trace
Spanish
traza
Italian
tràccia
German
Entwurf.