arràsta , nf, nm: arràstiu, arrastru, arrastu, rasta Definizione sa capacidade de ndhe bodhire is fragos cun su nasu; fragu, ma fintzes singiale, òpera o cosa chi abbarrat de comente si passat o s'istat in su logu, in sa vida; fintzes singiale de is cropos chi abbarrat in sa carre, de postas de pei o àteru deasi Sinonimi e contrari abbentada, fiacu 1, frusa / arrancu / addromu, arrestallu, frata, ilmina, peada, trata / iscringada Modi di dire csn: essiri de s'arrastu, foras de s'arrastu = essíreche fora de su chistionu, de s'argumentu; s'arrastu de sa pedhe = pedhutu, arroghedhu de petza chi abarrat atacau a sa pedhi comenti si ndi tirat iscroxendi un'animali Frasi no at lassau mancu arrasta ◊ fatzais arrastu de marxani! ◊ s'arrastu de sa peta arrustindhe ch'essit atesu ◊ margiani portat càrigas finis po s'arrastu ◊ si nci ant fatu mangiucu, dhu connòsciu de s'arrastu 2. ancu fatat un'abba chi sa capra lesset s'arrastu in sa pranedha! ◊ me is bias dhoi fiant is arrastus de is lamonis de carru ◊ a pè cun sas iscarpas bullitadas, bi fit s'arrastu in donzi caminera (A.Liori)◊ passendi no lassat arrastu mancu in s'arena 3. s'ómini si depit istreletzai de is àterus, deghinò no lassat arrastu de sa vida sua ◊ no lassat arrasta, che a su bentu passanne subra de su màrmaru ◊ ant agatau grutonis cun arrastus de genti bívia in simanas antigas ◊ sunt andaus avatu de s'arrastu ma no ant agatau su tallu 4. aciotendidhu, dónnia corpu lassàt un'arrastu arrúbiu ◊ in s'arena dhoi at arrastu de peis ispollincus 5. at cummentzau bèni a chistionai, ma apustis nc'est essiu de s'arrastu ◊ guai a dhi narri s'annomíngiu ca nci essiat luegu foras de arrastu Traduzioni Francese flair, trace Inglese track, scent Spagnolo olfato, husmo, rastro Italiano odorato, fiuto, órma, imprónta, tràccia Tedesco Geruchssinn, Witterung, Spur.

atratàre , vrb Definizione pigare sa trata, s'ormina, s’arrastu de animales o àteru chi at passau Sinonimi e contrari arrastai, atrataritzare, orminare, ormizare, trateare Etimo srd. Traduzioni Francese suivre à la trace Inglese to follow in s.o.'s tracks Spagnolo rastrear Italiano cercare seguendo le tràcce Tedesco jds. Spur verfolgen.

ilmína , nf: immina 1, irmina, olmina*, urmina Definizione s’arrastu chi abbarrat in terra coment’e singiale chi at passau gente o animales, o fintzes cosa chi orruet a terra comente si andhat o si passat Sinonimi e contrari addromu, apeicu, arrasta, arrestallu, frata, frusa, iltiga, peada, peita, peuta, trata Frasi s'immina frisca de sos pes umanos giughes ancora crara, o Luna Traduzioni Francese trace Inglese footprint, track Spagnolo huella Italiano órma, tràccia Tedesco Spur.

iltíga , nf: istiga Definizione su singiale chi abbarrat (pruschetotu in terra) de comente at passau ccn. o ccn. cosa; totu su chi abbarrat de su chi at fatu sa gente in is tempos passaos Sinonimi e contrari apeicu, ilmina, sémida Frasi as lassadu sas istigas in su caminu ◊ sos carros ant lassadu istigas de paza ◊ at sighidu s'istiga de s'ebba ◊ as caminadu subra de s'abba ma su pè tuo no bi at lassadu istiga 2. sunt chirchendhe sas istigas de sos nuraghes ◊ tripiadu mi as pro chimbant'annos ponzendhe fatu a s'istiga de sos mannos! (M.Dore)◊ sighi s'istiga de s'arte! ◊ ue passas tue lassas istigas de amore ◊ inue est passadu, Pedru at lassadu istiga luminosa de sas préigas suas ◊ si no coitat, de a nois no ndhe agatat ne umbra e ne istiga! Etimo crsn. vistiga Traduzioni Francese trace, empreinte, vestiges Inglese footmark, vestige Spagnolo huella, vestigio Italiano tràccia, órma, vestígia Tedesco Spur.

màcru , nm: malcu, marcu Definizione tretu de diferente colore, fintzes su singiale, genia de cosidura chi abbarrat de una segada, de una freadura in sa carre Sinonimi e contrari frincu, leidora, libidore, lidigori, pistadura, sambellutau Frasi acantu arribbant, cussus peis lassant sempri unu bellu marcu biaitu ◊ chin sos ocros at sichitu sos macros biancos de sas erveches in turvontzu ◊ su sole de martu ponet marcu Cognomi e Proverbi smb: Marcu, Marcus Etimo srd. Traduzioni Francese marque, signe, trace, plaque, tache Inglese stain, mark Spagnolo marca, mancha Italiano màrchio, ségno, imprónta, chiazza Tedesco Zeichen, Marke, Spur, Fleck, Mal, Striemen.

olmína, olmínu , nf, nm: ilmina, olminu, ormina, urmina Definizione s'arrastu chi abbarrat in terra coment'e singiale chi at passau gente o animales, o fintzes cosa chi orruet a terra comente si andhat o si passat; s'arrancu chi lassat su lèpere comente passat / andhare a ormina = andendi e lassendi arrestallus, andendi e perdendi sa cosa chi si portat Sinonimi e contrari addromu, apeicu, arrasta, arrestallu, frata, iltiga, peada, peita, peuta, trata Frasi s'abe e sa mariposa ant sighidu onzuna s'olminu sou ◊ l'ant connotu a s'ormina chie fit su chi est intradu a furare Etimo srd. Traduzioni Francese trace Inglese track, trail, footprint Spagnolo huella Italiano órma Tedesco Spur.

orminàre , vrb: urminare Definizione andhare aifatu de is peadas, cricare s'arrastu de bestiàmene, de gente, o fintzes cricare àteru; istare a su passa passa lassandho s'arrastu, catzigandho o imbrutandho su logu, andhare a giru fintzes chentza un'iscopu precisu, tanti po girare Sinonimi e contrari addromare, arrestallai, atratare, ormizare, trassigiai, trateare / chilcare, girai Frasi e ite bi sunt orminendhe, cussos, in su cunzadu nostru? 2. no istes orminendhe ca apo samunadu in terra comogomo! ◊ apo àpidu totu s'ortu orminadu de bestiàmine ◊ finas in sa Luna che ant orminadu ◊ proite no ti assélias, cantu chi istas orminendhe chentza cabu? Etimo srd. Traduzioni Francese traquer, laisser la trace Inglese to leave marks Spagnolo rastrear, dejar huellas Italiano ormare, lasciare le órme Tedesco der Fährte folgen, verfolgen, Spuren hinterlassen.

sémida , nf: sémita Definizione passadórgiu, genia de camminu; singiale lassau o abbarrau de calecuna cosa, fintzes sa spétzia o mota de comente unu si sentit in s'ànimu Sinonimi e contrari àndara, andhamenta, caminu, guturinu, mòri / apeicu, ilmina, iltiga, indíscia, ségiu, signale, sinzolu Frasi agato sémidas de tràvigu ◊ sa frommija andhendhe e torrendhe a su frommijalzu faghet sas sémidas ◊ atraessamus sa sémida olvidada ◊ medas intrant traitos in cussas sémidas chi giughent a sa ruina ◊ siazis veneitos e fatatos sichinne sa sémita de sos mannos! 2. oras oras li pompiabat sa cara in s'isperàntzia de li bíere sémidas de bida ◊ l'ant buscadu in dogni logu, ma de su marroculone no ndh'esistiat sémida ◊ sas sémidas de su fumu si che andhant cun su bentu Etimo ltn. semita Traduzioni Francese sentier, trace Inglese path, trace Spagnolo senda, camino, huella Italiano sentièro, tràccia Tedesco Pfad, Spur.

tràssa 1 , nf Definizione disegnu, forma, figura chi si faet a pinna o cun àtera aina de iscríere Sinonimi e contrari síngia Modi di dire csn: donai bella t. a una cosa, pònnere una cosa in t. = adderetare, fàgherela galana, de piàghere, bella fintzas a bídere, de pòdere andhare bene; torrai, torrare in t. o a t. una cosa = acontzàrela, arranzàrela, torràrela a comente fit, de si pòdere impreare torra (nadu de su cumportamentu, de su pessare), chircare de cumprèndhere, torrare in bonas, istare a su piaghere de s'àteru; (nadu de unu pro su istonzu) torrare de si sentire menzus, sanare; a sa trassa…= a su chi paret…; a trassa de… = a zisa de… 2. candho fipo pitzinnu mi bastabat un'ammiada de babbu pro mi pònnere in trassa ◊ bastat un'annada bona pro nos torrare in trassa 3. at agatau su lambicu, dh'at ispruinau e torrau a trassa ◊ si cheries chi custa fémina torret in trassa zuchíela a sos bagnos de Benetuti ◊ li at ghetau a bufare duos tzichetes de "filiferru" pro lu torrare in trassa ◊ no ndi depit torrai in trassa de s'atzíchidu chi dhu fatzu pigai! ◊ si che fit ammustérchidu ma est torradu in trassa ◊ e chissai sos zòvanos no torrent in trassa e bivant mezus de nois! 4. a sa trassa, no dhi at fatu iscí nudha ◊ aundi passat issu lassat s’arrastu, a trassa de sirboni in monti!◊ in bidha ant fatu una piscina a trassa de corropu, est unu perígulu a dhoi acostai! Etimo spn. Traduzioni Francese plan, tracé Inglese trace Spagnolo traza Italiano tràccia Tedesco Entwurf.

«« Cerca di nuovo