acinnài 1, acinnàre , vrb: atzinnare, tzinnare Definizione fàere a acinnos, cun is ogos o fintzes cun sa manu o sa conca, po bòllere nàrrere o fàere a cumprèndhere calecuna cosa; fintzes fàere una móvia coment'e po bòllere fàere calecuna cosa, o cumenciare a foedhare Sinonimi e contrari ammiare, atzinnire / schichiai Frasi mi at acinnau cun is manus a benni 2. babbu mi at acinnau una sparuara ◊ pentza ca su saludu mi dh'at feti acinnau! ◊ ndi dh'apu acinnau dèu de sa cosa chi m'iast nau tui Etimo itl. Traduzioni Francese faire signe Inglese to make signs Spagnolo hacer señas Italiano accennare, far cénni Tedesco winken.

acínnidu , nm: acinnu, atzinnu Definizione genia de móvia chi si faet mescamente cun s'ogu o cun sa manu, sa conca, coment’e bolendho nàrrere o inditare calecuna cosa; acinnu est fintzes sa lampada de is lampos atesu chentza chi s'intendhat su tronu Sinonimi e contrari acinnira, ammiada, chinnida, cinnu / lampada Frasi no mi fetas atzinnos ca no isco a tzinnare ◊ dhi fait acínnidu cun su didu a su sartitzu apicau Etimo srd. Traduzioni Francese signe, cligner de l'oeil Inglese nod, wink Spagnolo ademán, seña Italiano cénno, accénno Tedesco Zeichen, Wink.

ammiàda , nf: armiada, miada Definizione su ammiare, genia de abbaidada fintzes fata cun severidade, coment’e ammeletzu Sinonimi e contrari acínnidu, manigiada, móvida, ocrada Frasi mi bastabat solu un'ammiada, un'ingrisada de babbu pro mi pònnere in trassa! ◊ apenas ti bidesi s'ammiada mi abbandhonei in bratzos de sa sorte ◊ no fago mancu s'ammiada, ca isco chi si tratat de dare fune longa a su patire Etimo srd. Traduzioni Francese signe, geste Inglese nod, sign Spagnolo ademán, seña Italiano cénno Tedesco Wink.

ammiàre , vrb Definizione giare a cumprèndhere una cosa cun calecuna móvia de conca, de manu o àteru Sinonimi e contrari acinnai 1, atzinnire, chinnire, oghidare Frasi ponzei su pódhighe afaca a su nasu e ammiei in manera misteriosa (N.Falconi)◊ su babbu si tirat de cinta e lia ammiat a su fizu (N.Rubanu) Etimo ltn. ad + micare Traduzioni Francese faire un clin d'œil, faire signe Inglese to make gesture, to wink Spagnolo hacer un ademánseña Italiano ammiccare, far cénno Tedesco winken.

annótu , nm Definizione sa capacidade de castiare; sa cosa deasi comente si arregodat, cosa chi s'iscriet po dh'arregodare; su chi unu paret castiandhodhu a cara; totugantu su chi si agatat, a distintu, de nàrrere asuba de calecuna cosa o chistione Sinonimi e contrari annoríciu / notu / aerada / asserva Modi di dire csn: connòschere a unu a s'a. = a s'aerada, a cara; tènniri a a. = marcare; èssere de a. = àere sa capatzidade de ammentare bene cosas bidas fintzas apustis de tempus meda Frasi deo, privu de s'annotu, cun làgrimas mi mantenzo (M.Murenu)◊ est cardulinu iscioberau cun annotu pagu innòi e pagu inní 2. sos chi perdent s'annotu e s'identidade primedotu perdent sa limba ◊ est dae meda chi no lu bido: ndh'apo pérdidu fintzas s'annotu ◊ solu sos canes ndhe lesint s'annotu ma si fuesint 3. s'annotu piús de importu tra totu su chi narat cust'iscritore est candho ponet a cunfrontu sos poetes a taulinu cun sos cantadores a bolu (P.Pillonca) Etimo srd. Traduzioni Francese signe Inglese view Spagnolo vista Italiano vista Tedesco Augenblick.

arràja , nf: arraxa, ràgia* Definizione prus che àteru, síngia fata a pinna / essire de s'arraxa = essire dae sos límites Sinonimi e contrari línia, raina, ràglia, sinnale Frasi passai de sa raja Traduzioni Francese ligne, signe Inglese line Spagnolo raya Italiano lìnea, ségno Tedesco Linie, Zeichen.

assummadúra , nf Definizione cantidades diferentes betadas a unu, pònnere impare cantidades diferentes Sinonimi e contrari suma Etimo srd. Traduzioni Francese signe sommatoire Inglese sum Spagnolo sumatoria Italiano sommatòria Tedesco Summenzeichen.

atzinníre , vrb Definizione fàere tzinnos Sinonimi e contrari acinnai 1, ammiare Traduzioni Francese faire signe Inglese to make signs Spagnolo hacer señas Italiano accennare Tedesco Zeichen geben.

chílciu 1 , nm: chísciu 1 Definizione cosa chi si narat o chi si faet a ingestu po fàere a cumprèndhere calecuna cosa, po iscontroriare, fàere asseliare Sinonimi e contrari tzinnida Frasi su cane meu li móssigat a sa tzega airadu e no intendhet mancu sos chíscios chi l'imbio Etimo srd. Traduzioni Francese signe, geste, clin d'œil Inglese sign, nod Spagnolo seña (f), ademán Italiano cénno, ammicco Tedesco Wink.

chinnída, chínnidha , nf: cinnia, cinnida Definizione móvia de is ogos, ma fintzes de una css. parte de sa carena coment'e in s'idea de fàere calecuna cosa Sinonimi e contrari acínnidu, móida, tzinnida / chínnita, cinnita Frasi inoraona, ajó, ischida: apena apena a sa boghe supentis, betas su túnciu ma… mancu una chinnida faghes! ◊ at fatu una chínnida de conca ◊ s'uricra mi est drinnendhe e apo a chínnidhas s'ocru ◊ de ogu una cinnia si potzu ti fatzu Etimo srd. Traduzioni Francese signe, cligner de l'oeil Inglese nod, wink Spagnolo seña, ademán (m) Italiano cénno, mòssa Tedesco Wink.

indíscia , nf, nm: indísciu, indíssiu, indítziu, inditzu Definizione su chi si narat o chi si faet po ammostare cosa, calecuna cosa chi, mancari in parte, ndhe podet fàere a cumprèndhere un'àtera o ponet in su camminu giustu po dh'ischire totu; cosa, singiale chi faet pentzare a sa neghe de unu in calecunu dannu Sinonimi e contrari àrviu, inditu, ingitu, insinzu, intzínniu, sémida, signale, sinzolu Modi di dire csn: àere, dare, tènnere i.; bogare inditzu = nàrrere su proite de una cosa o chistione, nàrrere sa resone Frasi sa ruga cheret ispérdida apenas si ndhe at indíscia ◊ si tue as proas o indíscias fàghelu presente ◊ faghindhe indíscias de su mancamentu iscoberit sos porcos immandrados ◊ dogni iscadrúsciu pariat s'indítziu de una gherra ◊ sorre mea no teniat un'indíssiu de nos dare ischindhe chi tue benias a domo mea? ◊ cheriat calchi indísciu pro cumprènnere a ue sa fémina podiat àere leadu 2. a s'arrestadu ndhe l'ant bogadu ca no tenent indítzios de su chi li ant imputadu Etimo itl. Traduzioni Francese signe, indice Inglese clue Spagnolo indicio Italiano indìzio Tedesco Zeichen, Indiz.

iscónchinu , nm: iscónchiu Definizione móvia de sa conca a cropu, mescamente candho unu no est de acórdiu cun su chi est intendhendho Sinonimi e contrari conchinada, isconchinada, isconchizada, isconchizu, sconchiada Frasi cudhu andai pistabista, feriveri, arrósciu oi de custus, cras de cudhus, a iscónchius, a murrúngius ◊ candho dhi narant cosa istat a iscónchios de conca ma no arrespondhet Etimo srd. Traduzioni Francese désapprobation d'un signe de tête Inglese headshake to dissent Spagnolo negación con la cabeza Italiano mòssa del capo per dissènso Tedesco mit dem Kopf ablehnen.

màcru , nm: malcu, marcu Definizione tretu de diferente colore, fintzes su singiale, genia de cosidura chi abbarrat de una segada, de una freadura in sa carre Sinonimi e contrari frincu, leidora, libidore, lidigori, pistadura, sambellutau Frasi acantu arribbant, cussus peis lassant sempri unu bellu marcu biaitu ◊ chin sos ocros at sichitu sos macros biancos de sas erveches in turvontzu ◊ su sole de martu ponet marcu Cognomi e Proverbi smb: Marcu, Marcus Etimo srd. Traduzioni Francese marque, signe, trace, plaque, tache Inglese stain, mark Spagnolo marca, mancha Italiano màrchio, ségno, imprónta, chiazza Tedesco Zeichen, Marke, Spur, Fleck, Mal, Striemen.

manigiàda , nf: manizada Definizione su manigiare; sa móvia de sa manu po fàere calecuna cosa, fintzes chentza dha fàere de abberu Sinonimi e contrari ammiada, ingestu, mesurada, movitada, tramesada Frasi ti ses che colora ischirchinadu ebbi'ebbia pro sa manizada de duas "capas" e duas "tizetas" 2. si li fato sa manizada, cussu cane si che fuit ◊ ti bastet sa manizada! ◊ sa gente fut totu a manigiadas e a boghes po su piciochedhu a cuadhu ca fut binchendho Etimo srd. Traduzioni Francese signe, geste de la main Inglese wave (of the hand) Spagnolo ademán, seña con la mano Italiano cénno della mano Tedesco Handzeichen.

micàda , nf Definizione ingestu, móvia de una parte de sa carena o àteru po fàere a cumprèndhere calecuna cosa Sinonimi e contrari acínnidu, manigiada, miada, móvida, ocrada, tzinnida Frasi l'at cumpresu a sa micada ◊ at fatu sa micada de si sinnare ◊ a sa micada de sa chintolza su puzone est fuidu a perdijinu ◊ su mudu mustrat sa cosa a micadas ◊ Pone! - narat fatendhe de micada cun su pódhighe a cúcuru in giosso a su tzilleralzu pro pienare sas tatzas Traduzioni Francese geste, signe Inglese sign Spagnolo ademán, seña Italiano gèsto, cénno Tedesco Wink.

míngula , nf Sinonimi e contrari ammiada, ingestu Frasi aimus istudiadu sas míngulas de fàghere pro nos cumprèndhere chentza faedhare: s'ojitu, unu tuscitu, duos tuscitos, e gai ◊ a mossas e a míngulas mi at fatu a cumprèndhere chi m'isfidaiat a duellu Traduzioni Francese signe, geste Inglese sign Spagnolo ademán Italiano cénno Tedesco Wink.

signàre , vrb: sinnai, sinnare Definizione fàere su singiale de sa grughe; fàere is sinnos a su bestiàmene in is origas; pònnere o lassare singiale, marcu de calecunu cropu o istrúpiu, fintzes sestare sa tula arandho o semenandho Sinonimi e contrari malcare Frasi a su mortu l'ant bestidu e sinnadu a corpus fritu ◊ candho s'intrat a crésia si sinnat ◊ m'imbenujo e mi ponzo a mi sinnare ◊ tràtalu cun pitzinnas, ca s'ides nuda a mie ti ndhe sinnas! ◊ eo ti sinno in lúmene de su Babbu, de su Fizu e de s'Ispíridu Santu! 2. s'anzone fit sinnatu: zuchiat una grunninina in sa punta de s'oricra ◊ sas anzonedhas pesadas cherent sinnadas ◊ depiant aproillai unus cantu cumpàngius ca depiaus sinnai is angionis 3. in su sentidu meu sa bértiga de s'istadea àsciat e falat ca no lu sinnat su pesu de sas dudas! (F.Múrtinu)◊ li fit assénnita chin su chicaju e si no si fit reminata a nche brincare sa gianna l'aiat sinnata male Etimo ltn. signare Traduzioni Francese faire le signe de la croix, marquer le bétail au feu rouge Inglese to countermark, to cross oneself Spagnolo persignarse, santiguarse, marcar Italiano fare il ségno della cróce, contrassegnare Tedesco das Kreuzzeichen machen, kennzeichnen.

signifícu , nm: sinníficu Definizione su chi bolet nàrrere una cosa, s'inditu chi giaet unu sínniu, unu singiale Sinonimi e contrari indicu, indíscia, signale, significadu Frasi fit unu giogu, ma teniat unu granne significu pro un'amore chi fit naschinne ◊ malu significu a ojare a unu chin d-unu fiadu moltu a pala! ◊ su sinníficu de cussa paràgula est custu Etimo srd. Traduzioni Francese signe, symptôme Inglese sign Spagnolo síntoma, indicio Italiano indìzio, sìntomo Tedesco Zeichen.

síngia , nf, nm: sinna, sinza, sinzu Definizione css. singiale, pruschetotu longu coment'e una línia, chi lassat una cosa passandho, arrasigandho, fintzes fatu apostadamente; làcana intremesu de is propiedades, s'acabbu de sa vida; fintzes tzacadura Sinonimi e contrari sígnala, signale, sinneba / sinnera, sinzolu / làcana Modi di dire csn: bogare o dare cosa a sinza = a mindigu, a pagu a pagu; èssere a sinza posta = susuncu, de manu afissa; sos sinzos = cantu de peta o de matímine chi si daet candho si bochit su mannale Frasi sa síngia de s'arroda ◊ at lassadu una sinza ◊ comente sos oberajos si ndhe sunt leados dai sa sinza, Portolu iscapat a cúrrere e lompet su primu ◊ dh'iat atacau is peis aici bèni chi no si bidiat mancu sinna de atacadura ◊ ereditei un'aradu de linna e gai dai s'edade pitzinna apo sempre sa terra isforrogiadu e assulcadu cun pretzisa sinna (Pazzola)◊ si bit una sinna luxenti aundi is montis parit chi atumbint a su celu 2. sa sinza narant chi l'at posta Deu ca est Isse su mere de sa vida 3. sos inzemos los vogades a fiotos e su dinari a sinza: a èssere cumpridos siat! Etimo ltn. signa Traduzioni Francese signe, limite Inglese sign, limit Spagnolo señal, límite Italiano ségno, lìmite Tedesco Zeichen, Grenze.

sinzólu , nm Definizione cosa chi si faet, chi si ponet o chi s'iscriet a singiale Sinonimi e contrari indíscia, sémida, signale, sinnera, síngia Etimo srd. Traduzioni Francese signe Inglese sign Spagnolo seña, señal Italiano ségno Tedesco Zeichen.

«« Cerca di nuovo