aforài, aforàre , vrb Definizione
giare s'aforu, cabarras, antibitzare una parte de su prétziu po una cosa chi si bolet comporare
Sinonimi e contrari
acabarrare
Frasi
cussu at aforadu su bestiàmine meu ca lu so bendhindhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
accaparer
Inglese
to hoarn
Spagnolo
dar una señal
Italiano
accaparrare
Tedesco
einen Handel durch eine Anzahlung abschließen.
cabàrra , nf, nm: caparra,
caparru Definizione
una parte de su chi costat sa cosa chi si còmporat (o leat in afitu) giada innanti, comente si faet s'acórdiu, po assegurare sa còmpora (o afitu)/ donai, dare cabarras
Sinonimi e contrari
antibitzu,
inforu
Frasi
amus cumbinadu pro comporare cussu possessu e l'apo dadu cabarras puru, no siat fintzas chi s'irbortet ◊ manchendi de fuedhus, chini còmporat perdit su caparru, chini bendit dhu depit torrai a dópiu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
arrhes
Inglese
deposit
Spagnolo
fianza,
señal
Italiano
caparra
Tedesco
Anzahlung.
iscóbiu , nm: iscóviu,
scóviu Definizione
su iscobiare; css. cosa chi ndhe inditet o siat singiale de un'àtera
Sinonimi e contrari
irmendhu,
indíscia,
uspile
Frasi
iscóbiu nos fatesit de s'ingannu
2.
sighendhe a custu puntu inoghe no che restat iscóbiu de ae ◊ de su chi ant fatu bi ant lassadu s'iscóbiu ◊ bi est abbarradu s'iscóbiu de comente bi ant fatu cosa ◊ innantis o apustis custa cosa at a essiri a iscóviu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
empreinte
Inglese
trace
Spagnolo
huella,
señal
Italiano
tràccia,
rèsto
Tedesco
Spur,
Rest.
sémbu , nm: semmu,
semu Definizione
singiale o marcu, de maladia, de segada o de freadura, chi abbarrat (prus che àteru in sa pedhe); crosta, pigighedhu de sàmbene sicau comente faet in is segadas; genia de essidura in sa tita de is animales e a bortas de sa fémina allatandho; css. cosa chi abbarrat coment'e singiale lassau de un'àtera; dónnia cosa in cantu est distinta de un'àtera / min. semotu
Sinonimi e contrari
muca,
sémida,
sinnale
/
ampístula,
brussedha,
caigioni,
dolimazosa,
essidura,
frusca,
gurone,
pabedha 1,
postema,
semadura
/
piessignu
Modi di dire
csn:
su mali de is semos = zenia de apesta; sembu iscantau, coghinau = fruschedha martzida; semu de coi = carbuncu
Frasi
a s'àinu si li bident sos semos de comente l'at pitigadu su sedhone ◊ custas abbas de súlfaru assaldant sa carena de sos semos chi giughimus in ossos
2.
no ti che catzes su semu de sa frascada, si no est bene sicu, ca ti essit torra sàmbene! ◊ su semu de sa secada
3.
cust'erba est addata po semus
4.
Deus dat semus de divinos dissignos ◊ custos sunt sos semos de sa decadéntzia ◊ no si bidet buscu o semu de alzola, no bi creschet olia ne ispiga ◊ issos no ant lassatu sinnu o semotu de su chi est fata s'identitate, sa memória de s'anticóriu (G.Albergoni)
5.
no bi at semu de sa pessone chi no apet su númene sou, in sardu puru
Traduzioni
Francese
bouton,
cicatrice
Inglese
scare sign
Spagnolo
cicatriz,
señal
Italiano
ségno da cicatrice,
fìgnolo
Tedesco
Narbe,
Furunkel.
signàle, signàli , nm: singiale,
singiali,
sinnabi,
sinnai 1,
sinnale,
sinnali,
sinzale Definizione
css. cosa (iscritura, colore, figura, sonu o àteru) chi si ponet o faet po inditare, distínghere o giare a cumprèndhere calecuna cosa, o chi est indítziu de s'ite o chie (precisu o nono) chi dh'at fatu dipèndhere
Sinonimi e contrari
arrastu,
indíscia,
intzínniu,
macru,
sémida,
síngia,
sinneba,
sinzolu
/
símbolu,
significu
Modi di dire
csn:
pònnere sinnale a unu = iscudiridhu tanti de dhu lassai cun ccn. guastu; is sinnalis de s'isposu = sos donos, s'oraria chi s'ómine donat a sa fémina cojendhe; po tali sinnali = po cussu motivu; s. istradales = indíssios chi si ponent in oros de istradones e carrelas, de diferentes zenias e colores, mescamente pro chie si moet in màchina; su s. de sa rughe = sa rughe chi si faghet tochèndhesi cun sa punta de sos pódhighes de sa destra in cherbedhos, in mesu de petorras, in su codhu mancu e destru, ma fintzas sos primos duos pódhighes de sa manu (sos inditziales) postos a rughe (e a gantzu) zurèndhesi
Frasi
si ant fatu su sinzale de sa ruche e si sunt imbrenucadas ◊ chi no alluit est singiali malu ◊ at dau sinzale chi est galu bibu e sanu ◊ mi at fatu sinnai a mi abarrai a sa muda ◊ frebba sentza sidis: signale malu! ◊ ohi pitzinna astrada, ahi malassortada, como mi sunt prus craros sos sinzales! ◊ cun sa Cruxi, agguardada siat sa buca de mali: cun custu santu sinnali tenidha sempri segliada ◊ sinnale malu si no est torradu a como: fossis at tentu istrobbu ◊ s'arroda passendi lassat su signali ◊ is brabeis po sinnali portant is origas ispitzadas
2.
s'isposu at mandau is signalis a s'isposa
3.
de s'erba in cudha tanca no bi fit mancu su sinnale, mancu tudhu! ◊ chi no ndhe campet unu pro sinnale! ◊ mancu po sinnale bi ndhe at abbarradu! ◊ dhoi fut unu mascu incorradori e po tali sinnali, poita sèmpiri atumbada, unu corru dhi ammancàt ◊ su cómbidu o s'imbiatu sunt sinnales de comente unu càrculat s'àteru
Cognomi e Proverbi
prb:
chini pigat e non ponit, signali dhoi lassat
Etimo
ltn.
signale
Traduzioni
Francese
signal,
symbole,
symptôme,
empreinte
Inglese
signal,
symbol,
symptom,
mark
Spagnolo
señal,
seña,
síntoma,
huella
Italiano
segnale,
ségno,
sìmbolo,
sìntomo,
imprónta
Tedesco
Signal,
Zeichen,
Symbol,
Symptom,
Spur.
sinzólu , nm Definizione
cosa chi si faet, chi si ponet o chi s'iscriet a singiale
Sinonimi e contrari
indíscia,
sémida,
signale,
sinnera,
síngia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
signe
Inglese
sign
Spagnolo
seña,
señal
Italiano
ségno
Tedesco
Zeichen.