acoài, acoàre , vrb Definizione
pònnere, andhare o istare s'unu aifatu de s'àteru, acoa, e fintzes abbandhonare; tirare agoa, tirare a longas, acostire cun sa coa a calecunu tretu comente faet unu carru o un'àteru mezu po carrigare o iscarrigare cosa
Sinonimi e contrari
acodiai
/
aisetare
Frasi
cussas pòberas terra sunt acoatas
2.
sa zente est acoendhe: pro pagare isetat sas úrtimas dies
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se mettre derrière
Inglese
to put in line
Spagnolo
poner en hilera
Italiano
accodare
Tedesco
hintereinanderreihen.
aforrài , vrb: aforrare,
forrare Definizione
pònnere sa forra, unu pígiu de cosa po fortilesa, po carragiare mancàntzias, fartas, po bellesa / aforrai de arrobba, de màrmuri, de linna
Sinonimi e contrari
iforrare 1
Frasi
si aforrat sa linna druci (modhi) cun linna forti ◊ su bestire mi dh'aforro a seda
Etimo
spn.
aforrar
Traduzioni
Francese
doubler
Inglese
to line
Spagnolo
forrar
Italiano
foderare,
impiallacciare
Tedesco
füttern,
furnieren.
arràja , nf: arraxa,
ràgia* Definizione
prus che àteru, síngia fata a pinna / essire de s'arraxa = essire dae sos límites
Sinonimi e contrari
línia,
raina,
ràglia,
sinnale
Frasi
passai de sa raja
Traduzioni
Francese
ligne,
signe
Inglese
line
Spagnolo
raya
Italiano
lìnea,
ségno
Tedesco
Linie,
Zeichen.
arrengherài , vrb: arringherai,
ringherai Definizione
foedhandho de cosa o de gente, pònnere a ringhera, fàere una ringhera
Sinonimi e contrari
acarredai
Frasi
ant arrengherau is sedilis a giru a giru ◊ funta totus arringheraus, messendi, mancai in binti
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
disposer en rangées
Inglese
to line up
Spagnolo
poner en hileras,
alinear
Italiano
dispórre in filari,
in file,
schierare
Tedesco
in Reihe aufstellen.
casellànte , nm Definizione
chie tenet s'impreu de badrare unu passàgiu a livellu, ue una ferrovia atraessat calecuna istrada
Sinonimi e contrari
casoteri
Terminologia scientifica
prf
Traduzioni
Francese
garde-barrière
Inglese
line inspector
Spagnolo
guardagujas
Italiano
casellante
Tedesco
Bahnwärter.
fibèra , nf: filera Definizione
cosas meda (fintzes gente) una aifatu de s'àtera a longu a longu: filera de montes, de matas, de nues, de màchinas e àteru; fintzes cosas postas subràbari
Sinonimi e contrari
arrenghera,
cadenale 2,
cordu,
fila,
filare 1,
filleri,
filerina,
giuali,
lérina,
órdine
Frasi
miraia sas rúndhines bolendhe a filera ◊ allónghiat is bratzus, a su buju, e nci fait arrui una fibera de pratus de sa mesa ◊ fuit una filera longa de zente comente si ne bidiat de novenantes annanne infatu de su santu ◊ andhabat a puntorju in manos sitziandhe e ghiandhe sa filera de sas béstias ◊ candu arrít dhi bis duas bellas fileras biancas de dentis
Etimo
ctl.
filera
Traduzioni
Francese
file,
série,
rangée
Inglese
line,
series
Spagnolo
fila,
serie,
desfile
Italiano
fila,
sèrie,
sfilata
Tedesco
Reihe,
Serie.
lència , nf: lensa,
lénsia,
lentza,
lintza 1 Definizione
ispau grussitu, forte e longu, chi s'impreat po tirare línias deretas, mescamente faendho muru; codriola po piscare
Modi di dire
csn:
pònnere o tirare a l.; a lintza de… = a paris de…; pinnicare sas lentzas = pinnicai totu e andaisindi
2.
po is arretzas, nassas, frúscias, lentzas e gamus andaus a sa butega afaci de su mollu ◊ beto a su mare lentzas ca sa barca est segada e timo su piscare…
3.
su cambúsciu depit calai a lintza de is origas
Cognomi e Proverbi
smb:
Lenza
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
ligne
Inglese
fishing line
Spagnolo
sedal
Italiano
lènza
Tedesco
Angelleine,
Angelschnur.
léntzu , nm Definizione
orrugu de lentza cun su prumu po averguare si una cosa (mescamente su muru chi si fràigat) est bene prantau in verticale (a prumu)
Sinonimi e contrari
aprumadori,
peumu
Modi di dire
csn:
pònniri a l. = pònnere o fàghere ritzu; essiri de l. = essire a un'imboe, betadu a un'ala, coment'e ruindhe
Frasi
custu muru no est a lentzu
Cognomi e Proverbi
smb:
Lenzu
Traduzioni
Francese
fil à plomb
Inglese
plumb line
Spagnolo
plomada,
nivel de albañil
Italiano
filo a piómbo
Tedesco
Lot,
Senkblei.
línia , nf Definizione
logu de is puntos a filera unu aifatu de s'àteru a manera de fàere una figura chi arresurtat solu de longària (e podet èssere dereta, bàdula o curva, a biraorba, a tretos); síngia longa chi si faet de iscritura; figura chi arresurtat de calecuna cosa chi andhat a totuna filada; òpera fata de binàrios o àteru po passare calecuna cosa (es. trenu, currente); foedhandho de sa calidesa de su corpus, po comente su termòmetro po dha medire ispartzit is grados, línia est fintzes decimale de gradu / a l. dereta (fatu, mediu) = itl. in linea retta (distàntzia mínima inter duos puntos)
Sinonimi e contrari
riga
/
ferrovia
Traduzioni
Francese
ligne
Inglese
line
Spagnolo
línea
Italiano
lìnea
Tedesco
Linie.
ràgia , nf: arraja,
raja Definizione
prus che àteru, síngia, línia fata a pinna, ma fintzes marcada cun àteru (es. in terra)
Sinonimi e contrari
línia,
ràglia,
raina,
sinnale
/
umiadroxu
Modi di dire
csn:
passai, essiri de sa r. = andhare prus addainanti de su sinnale, fintzas de su zustu, de su chi si depet pro educassione; sa r. de sa currera de is cuadhus = sa ràglia, su tretu e sinza a ue depent lòmpere, itl. traguardo
Cognomi e Proverbi
smb:
Raia
Etimo
spn.
raya
Traduzioni
Francese
ligne,
ligne d'arrivée
Inglese
line,
finishing line
Spagnolo
raya,
meta
Italiano
lìnea,
traguardo
Tedesco
Linie,
Strich,
Ziel.
ría 1 , nf: arriga,
erriga,
riga Definizione
calesiògiat línia istrinta e longa pruschetotu dereta (es. in su paperi po iscríere, e fintzes sa chi abbarrat in terra de comente ant passau ccn. cosa); su chi s'iscriet in is errigas, s'iscritura de un'erriga; genia de aina, po tirare línias deretas e precisas, fata a intacos cun is números po inditare sa misura; foedhandho de sa conca, s'ispartzidura de is pilos petenaos; cosas postas a filera una aifatu de s'àtera; foedhandho de is àrias su chitzo, sa lughe comente si cumènciat a bíere ororu de su fundhale in s'orizonte
Sinonimi e contrari
línia,
síngia
/
arralla 2,
pinta 1
/
régula
/
chirra 1,
scrima
/
fibera
Modi di dire
csn:
ponindhe r., a sa posta de sa riga = orbescendi; ischírendhe duas rigas = zúghere trassas meda
Frasi
semus faghindhe sa mesa totu a rigas, comente bi colamus cosa subra ◊ est iscrindhe in su cuadernu a rigas
2.
a s'amigu l'at iscritu pagas rigas
3.
a su sartu sestendhe li serbit sa riga
6.
fit su manzanu chito ponindhe riga
Cognomi e Proverbi
smb:
Riga
Terminologia scientifica
ans
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
ligne,
règle
Inglese
line,
ruler
Spagnolo
línea,
raya,
regla
Italiano
riga,
rigo,
righèllo
Tedesco
Linie,
Zeile,
Lineal.
sònda , nf Definizione
genia de aparíciu chi si mandhat o chi si faet intrare a ue no si podet abbaidare e bíere a ogu límpiu po averguare ccn. cosa (o fintzes po fàere faina, calecuna operatzione ue no si podet trebballare a manu)
Frasi
ant mandhadu una sonda a su pianeta Marte
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
sonde
Inglese
probe,
sounding line
Spagnolo
sonda
Italiano
sónda
Tedesco
Sonde.
umiadórgiu, umiadróxu , nm Definizione
logu inue bufat o si faet bufare su bestiàmene; tretu e síngia a ue si depet lòmpere currendho a bínchidas, a trivas
Sinonimi e contrari
abbadógiu,
biberadóriu,
bidorzu
/
ràgia
2.
a cali umiadroxu eus a cúrriri?
Traduzioni
Francese
abreuvoir,
ligne d'arrivée
Inglese
trough (drinking),
finishing line
Spagnolo
abrevadero,
meta
Italiano
abbeveratóio,
traguardo
Tedesco
Tränke,
Ziel.