aliverràre , vrb rfl Definition
atrotigare, allacare, nau de su linnàmene friscu
Synonyms e antonyms
arrevelai,
atrotiai,
colembrai
Translations
French
se tordre (se dit du bois frais)
English
to twist
Spanish
alabearse
Italian
contòrcersi (détto del legname frésco)
German
sich verkrümmen.
atortiàe, atortiài , vrb: atrotiai Definition
atrotogiare, fàere trota una cosa dereta, fàere a gànciu, acancarronare
Synonyms e antonyms
abbajonare,
addordigare*,
agionedhare,
allachedhare,
atorciai,
atrotixai,
indortigare,
tòlchere
| ctr.
indritare,
intennerare
Idioms
csn:
a. sa buca, is ogus = fàghere sos murros dortos, sos ogros totu zirados a un'ala; atrotiai is fuedhus = istropiare sas peràulas
Sentences
su pesu grai chi portat apitzus at atrotiau sa tàula ◊ at atrotiau un'arrogu de tundinu cun is manus ◊ su filuverru si atrótiat comenti dhu manígias ◊ su ferreri atrótiat su ferru a ferru de cuadhu ◊ su linnàmini candu no est bèni istasonau si atrótiat
Translations
French
tordre
English
to wring
Spanish
torcer
Italian
tòrcere,
stòrcere
German
biegen.
cannujàre , vrb: carnugare,
crannugare,
cranucare Definition
tròchere e segare comente si segat e si aperit a isperradura una canna atrotigandhodha; si narat fintzes de persona, comente si trochet po cropu, dolore
Sentences
furriamus a s'imbesse sas ideas cranucàndhelas e mascheràndhelas de fiacas ◊ petzi s'imberta de su tempus, chene piedu, est reséssia a lu cranucare ◊ su bentu crannugat su trigu candho est ifustu meda
2.
a su colpu mi so carnugadu e so rutu a terra (G.Chessa)
Etymon
srd.
Translations
French
tordre
English
to bend,
to twist
Spanish
doblar,
romper
Italian
piegare,
tòrcere,
spezzare
German
biegen.
folfigiàre , vrb: forfigare,
forfijare,
fosfixare,
frofijare Definition
furriare, girare de longu una cosa, pruschetotu orrobba, fune o cosas deasi, de no èssere prus a línia dereta
Synonyms e antonyms
acordiolai,
atrogai,
atrotixai,
fortzicare,
foscigare,
incordigliolai,
profizare,
trozicare
| ctr.
isprofizare
Sentences
su carru como est totu folfigiadu, irbandhonadu coment'est dae tempus meda ◊ frofijadu, cun fulchidha bisestra at immannadu ◊ tale ammentu mi frofijat su coro ◊ si est tota frofijada e li falaiat sa salia dae buca puru! ◊ sas fozas, su bentu las degògliat, las atapat apare, las forfígiat ◊ si ponzeit una vestàglia de fémina e comintzeit a si fosfixare chin su dossu pro fàghere a ríere
Etymon
ltn.
forficare
Translations
French
tordre
English
to twist
Spanish
torcer,
retorcer
Italian
tòrcere,
contòrcere
German
winden,
auswinden.
impillài , vrb Definition
pònnere unu pígiu in pitzu de s'àteru, subrabare, apirare; atrotigare e acostire duos filos apare, a manera chi s'imbodhighent s'unu cun s'àteru
Synonyms e antonyms
apillai
/
folfigiare,
profizare
Etymon
ltn.
implicare
Translations
French
tordre des brins,
des fils
English
to wring,
to double yarns
Spanish
torcer hilos
Italian
tòrcere o raddoppiare i fili
German
winden.
múgghere , vrb: mugi,
múgiri,
mújere,
múlgere,
múlghere,
múlgiri,
múrgere,
múrghere,
múrguri Definition
istrínghere sa tita a manos (o is tzimingiones, si est baca) o fintzes passare is tzimingiones in mesu de is pódhighes coment'e a tiradura a manera de ndhe fàere essire su late; nau de àteru, istrínghere cosa fintzes a atrotigadura a manera de ndhe dhi fàere essire abba o súciu; nau in cobertantza, isfrutare / pps. múlghidu, multu, muntu, murtu
Synonyms e antonyms
múgliri
/
atipriare,
isciuciai
/
irfrutuare
Idioms
csn:
m. a sa cadhigada = a s'imperriotu, ponindhe su fiadu suta de ancas e murghindhe a conca imbassiada a cara a betu contràriu; m. a cúcuru in culu = apispirinados in daisegus de su fiadu; múrghere a unu che chera de abbatu = isfrutaidhu, pigaindedhi totu sa cosa, acomenti faint is allurpius
Sentences
immoi mugeus is bacas ◊ murtas las azis sas berbeghes? ◊ ndh'at murtu duas, de berbeghes, in tantos annos chi fit pastore!…◊ como murghent fintzas a màchina ◊ murgiant a un'ipiolu ◊ is mannalissas si mulgiant in domu ◊ su babbu est mujenno ◊ cussa craba, candu dha mugint, imbrutat s'istrégiu!◊ custa manu mi dolet e no si dha fatzo a múrgere!
2.
sa samunadora murghet sa robba samunada ◊ ti murgo a sa tatza su sutzu de un'arantzu ◊ sa lavatrice est murghindhe: candho faghet, istèrreche sa robba
3.
ant postu sa giustíscia in movimentu pro la múrghere issos sa bidha!
Scientific Terminology
pstr
Etymon
ltn.
mulgere
Translations
French
traire,
tordre
English
to squeeze,
to milk
Spanish
ordeñar,
exprimir
Italian
múngere,
strizzare
German
melken,
auswringen.
profizàre , vrb Definition
atrotigare, girare de longu una cosa, pruschetotu orrobba, fune o cosas deasi, de no èssere prus a línias deretas, deasi comente si faet filandho lana o àteru
Synonyms e antonyms
acordiolai,
arretroci,
atrotixai,
folfigiare,
forrighitare,
furrighedhare,
fortzicare,
tontirgiai,
trofigare,
trochigiare,
trofizare
| ctr.
isprofizare
Sentences
duos cabos de filu si los profizant a diferente betu s'imbóligant apare ◊ li at profizadu su bratzu chi azummai si ndhe píssiat de su dolore ◊ segundhu sa linna chi est si profizat, totu, fintzas si est tènnera
2.
su professore si frimmaiat in donzi bancu e abbaidaiat su cómpitu: daghi bi aiat carchi isbàgliu de pagu contu profizaiat su murru
Translations
French
tortiller,
tordre
English
to twist
Spanish
retorcer
Italian
ritòrcere,
contòrcere
German
drehen,
verdrehen,
auswringen,
zusammendrehen.
tòlchere , vrb: tòrchere,
tòrciri,
tròcere,
tròchere,
tròchiri,
troci,
tròciri,
tròtzere Definition
atrotigare lana, filu e cosa deasi coment'e filandho, mòvere faendho a atrotigadura; istesiare, incrubare, mòvere, ispostare a una parte cosa chi istrobbat, o cambiare filada andhandho, fintzes cambiare idea, cumbínchere
Synonyms e antonyms
atrotiai,
atrotixai,
dòrchere,
folfigiare,
profizare
/
ischirchinare
/
dogare,
issuzire,
istesiare,
istregire,
mòere,
transiri 1
Idioms
csn:
tròciri sa buca, su murru = fàghere su murru (pro cosa chi no piaghet); tòrciri iscrituras = fàghereli nàrrere, a un'iscritura, fintzas su chi no bi est iscritu; tròchere a unu = abbetiai, arrispúndiri, furriai sa chistioni cun is fuedhus
2.
su militzianu ispronizat s'achetu e s'ifilat a cúrrere cun su fuste de sa bannela tróchidu cara ananti ◊ lestru, tròcheti dae cue! ◊ trochiat sas cambas de sas tupas chi li frustabant sas ancas ◊ su criedhu chircat de tròchere sa carichedha dae sa barba de su babbu ◊ si est tróchiu a un'ala ◊ nisciunus trocit de su destinu cosa sua ◊ a chie fut infatu de su giú marranno, a chie fut trotzennonne sa perda dae sa tula arada ◊ trotzedi ca seo passanno cun custa cosa! ◊ mi dhus apu ciapaus, issa totu troci troci castiendisí in s'isprigu e issu incantau coment'e un'istúpiru! ◊ s'anguidha si tròciri in su carinu ◊ sa coa segada de sa tzirigherta si trochiat ancora ◊ lassaminne tròcere, ca custos cadhos mi faent orrúere!
3.
a tie no ti ant mai tróchidu a fàghere male ◊ da tet èssere dereta a tòlchere cussa fémina!…◊ sa tzia prima fit trochendhe, poi at tzédiu
4.
trochendhe su murru lis damus carchi cosa
5.
zai ais a bènnede a dh'ischire! - anca dh'aiat tróchiu issu
Etymon
ltn.
*torcere po torquere
Translations
French
tordre,
s’écarter
English
to wring,
to sidestep
Spanish
retorcer,
apartarse
Italian
tòrcere,
scansarsi
German
winden,
ausweichen.
tortigiài , vrb: atrotoxai,
totorgiai,
tratoxai,
trotigiai,
trotixai,
trotoigare,
trotosare,
trotoxai Definition
atrotigare, furriare, girare de longu una cosa, pruschetotu orrobba, fune, filos o cosas deasi, de no èssere prus a línia dereta, comente si faet filandho lana o àteru; fintzes mòvere a iscutuladura, fàere trebballare meda; furriare, tròchere a una parte / trotoxai un'istràciu isciustu = múrghere un'istratzu
Synonyms e antonyms
acaragollai,
acordiolai,
atrocillai,
folfigiare,
forrighitare,
profizare,
tontirgiai
/
ischirchinare
/
frànghere,
partare,
tòlchere
| ctr.
isprofizare,
istrotoigare
Idioms
csn:
trotoxai sa coa = fàghere sa coa coment'e a lórigas; trotoxai sa matza a unu = segai sa matza, dare ifadu meda; trotoxaisí de su dolori = ischirchinàresi de su dolore; trotoxaisí coment'e un'anguidha, coment'e unu coloru; persona trotoxara = furba, chi l'ischit longa
Sentences
s'argiau si totòrgiat istrumpau in terra ◊ est totorgendusí a caragolu ◊ no mi trotoxist su bràciu ca m'iscrescit!
2.
depias ari portau su sugru tortigiau che a su pei miu po biri ci ti fust framulau in domu!
3.
trotoxissí a custa parti!
Translations
French
tortiller,
tordre
English
to twist
Spanish
retorcer
Italian
contòrcere,
ritòrcere,
attorcigliare
German
auswringen,
drehen.
tortojàre , vrb Definition
múrghere is trastos, s'orrobba samunandho
Synonyms e antonyms
atipriare,
atriciare,
intortijare
Etymon
itl.
(at)tortigliare
Translations
French
tordre,
essorer
English
to squeeze,
to wring clothes (out)
Spanish
torcer
Italian
sprèmere,
strizzare i panni
German
auswringen.
trofigàre , vrb: trofigiare,
trofijare,
trofizare Definition
atrotigare, furriare in su sensu de sa longària (comente si faet filandho sa lana o àteru de filu); nau de ccn., fintzes su si mòvere a furriadura de una parte a s'àtera po dolore
Synonyms e antonyms
acordiolai,
atrogai,
atrotixai,
folfigiare,
forrighitare,
fortzicare,
foscigare,
incordigliolai,
profizare
/
ischirchinare
| ctr.
isprofizare,
istotorgiai
Sentences
sas naes de s'àrbure las at trofigadas su bentu ◊ a su pitzinnu li at trofijadu s'orija ◊ si la tenzo, cuss'annaemele, li trofizo su trugu! ◊ si dispedeit dèndheli sos últimos avertimentos e unu pítighe trofijadu in su cavanedhu
2.
li at bénnidu unu dolore chi si trofijaiat che telpe e finas si est ammustélchidu tilciulendhe suore! ◊ si trofigaiat che un'ambidha ◊ a sas criaturas in creschimentu su fàmene lis fit trofizandhe sa bentrutza ◊ cudhos, trofizados che colora, apar'apare si mossent continu
Etymon
ltn. + srd.
forficare + tròchere
Translations
French
tortiller,
tordre
English
to twist
Spanish
retorcer
Italian
contòrcere
German
auswinden.