abbarballài , vrb: abbraballai,
abbrabballai Definition
abbarrare o fàere incantau, a buca aperta, coment’e chie no est cumprendhendho nudha
Synonyms e antonyms
abbabballocai,
abbambanai,
indormiscai
/
sansiae
Sentences
s'isposa dh'at abbarballau
Etymon
itl.
abbarbagliare
Translations
French
retomber en enfance
English
to become stupid
Spanish
embelesarse,
encantarse
Italian
incantarsi
German
verdummen.
abbarrosài, abbarrosàre , vrb Definition
fàere su barrosu
Sentences
s'intendiant tzérrius de piciochedhus abbarrosendi de chini fiat su gol
Etymon
srd.
Translations
French
s'enhardir
English
to become bold
Spanish
envalentonarse
Italian
imbaldanzirsi
German
übermutig werden.
acroconài, acroconàre , vrb Definition
pigare crocone, arrennegu, dispraxere / acroconàresi de un'idea = incaschetare, tzacaresiche un'idea frimma in conca
Synonyms e antonyms
arrampedhai
/
abbetiae,
afutare,
airai,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchibberare,
inchietae,
inchighiristai,
inchimerai,
infelai,
infuterare,
renignai
Etymon
srd.
Translations
French
s'obstiner,
se mettre en colère
English
to get angry,
to become obstinate
Spanish
enfadarse,
emperrarse
Italian
incaparbire,
arrabbiare
German
eigensinnig werden,
zornig werden.
acunnàre , vrb Definition
andhare in crica de féminas, istare aifatu de is féminas, fàere fainas de fémina
Etymon
srd.
Translations
French
s'affaiblir
English
to become weak
Spanish
ser mujeriego,
afeminar
Italian
infiacchirsi,
effeminare
German
werweichlichen.
addemàre , vrb: demare Synonyms e antonyms
assubentai
/
ilmaladiare
Etymon
srd.
Translations
French
devenir poussif
English
to become broken winded
Spanish
enfermar de huélfago
Italian
imbolsire
German
dämpfig werden.
afegonàre , vrb Definition
bufare binu meda (o àteru cun àrculu), èssere giau a su binu, imbriagare fatuvatu
Synonyms e antonyms
abbinai,
afegare,
infegare
Etymon
srd.
Translations
French
s'enivrer
English
to become gipsy,
to get drunk
Spanish
emborracharse
Italian
avvinazzarsi,
ubriacarsi
German
sich betrinken.
afessionàre , vrb: afetzionai,
afetzionare Definition
pònnere amore a s'àteru, a calecuna cosa
Synonyms e antonyms
amorare,
apegai
Etymon
itl.
Translations
French
s'affectionner
English
to become fond of
Spanish
encariñarse,
apegarse
Italian
affezionarsi
German
Zuneigung fassen.
afidigàre , vrb Definition
su si fàere druchesau, atasurau, nau de sa carre bia
Synonyms e antonyms
allibidorare,
ammalorai
Etymon
srd.
Translations
French
devenir livide,
blêmir,
devenir ictérique
English
to become livid,
to become icteric
Spanish
lividecer
Italian
illividire,
diventare ittèrico
German
erbleichen,
ikterisch werden.
afieràre , vrb Definition
nau de ccn., essire de coro malu coment'e una fera, de no sentire su sufrimentu de s'àteru
Synonyms e antonyms
infilipare
Translations
French
devenir cruel
English
to become cruel
Spanish
hacerse cruel
Italian
incrudelire
German
grausam werden.
afroscàre , vrb rfl: afruscare Definition
coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios
Synonyms e antonyms
ifroscare
/
acimbellai
Sentences
su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha
Translations
French
se préoccuper,
atteindre l'âge de la puberté
English
to be worried,
to become pubertal
Spanish
preocuparse,
desarrollarse
Italian
preoccuparsi,
divenir pùbere
German
sich Sorgen machen,
geschlechtsreif werden.
aggangrenàre , vrb: aggranghenare Definition
pigare sa gangrena, mòrrere de infetu, nau de sa carre friada chi si púdrigat, chi no sanat; avelenare; pigare o giare arrennegu meda, tzacu
Synonyms e antonyms
cangrenai,
incangrenae
/
abbelenare
/
afutare
Sentences
piaes aggranghenadas
2.
sas pastíglias chi at bufadu li ant aggranghenadu su sàmbene
3.
no ti aggraghenes ca tantu est totu in debbadas!
Etymon
srd
Translations
French
gangrener
English
to become gangrenous
Spanish
gangrenarse
Italian
incancrenire
German
brandig werden.
allabentàre , vrb rfl Definition
essire allabentaos
Synonyms e antonyms
illabentare
Etymon
srd.
Translations
French
devenir bête,
s'étourdir,
se distraire
English
to become careless,
fool,
reckless
Spanish
volverse bobo,
atolondrado
Italian
diventare sciòcco,
sventato,
sbadato
German
leichtsinnig,
zerstreut werden.
allinnài, allinnàre , vrb rfl Definition
fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho
Synonyms e antonyms
intostare
/
linnai
2.
issus teniant diritu de allinnai in is arrius
3.
su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu -
Etymon
srd.
Translations
French
lignifier
English
to become wood,
hardening of a grass
Spanish
hacerse duro como madera
Italian
farsi légna,
indurirsi di un'èrba
German
holzig werden.
ammudài 1, ammudàre , vrb: ammutae,
ammutai Definition
chellare a sa muda, citire, fàere citire o essire mudu; si narat fintzes de su si asseliare de su bentu
Synonyms e antonyms
acaire,
ammudatzare,
ammudigare,
ammudire,
ammudulire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
fuedhai
Sentences
innantis de zudicare sos àteros nos firmamus e nos ammudamus ◊ si est ammudau a pompiare ite ndhe pessabat ◊ birgonzosu bisonzat chi mi ammude ◊ ispíritu chi ammudas, essi de custu piciochedhu! ◊ su sero sas umbras ammudant píulos e boghes
Etymon
itl.
ammutare
Translations
French
faire chut
English
to become dumb,
to fall silent
Spanish
callar,
acallar
Italian
zittire,
ammutolire
German
verstummen.
ammudíre , vrb: ammutire,
ammutiri,
mutire Definition
callare, parare mudos, istare citios, pèrdere sa limba, su foedhu, fàere citire
Synonyms e antonyms
acaire,
ammudai 1,
ammudigare,
ammudulire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
chistionai,
faedhare
Sentences
si est ammutidu ◊ is duus giòvunus furint arrexonendi candu dhus at ammutius un'istragassu ◊ de sas undhas ammudis s'abbolotu (B.Chessa)
Etymon
itl.
ammutire
Translations
French
se taire subitement,
faire chut,
devenir muet
English
to become dumb,
to fall silent
Spanish
callarse,
enmudecer
Italian
ammutolire,
zittire
German
verstummen.
ammurrài 1 , vrb: ammurrare 1 Definition
fàere o essire de colore murru, in colore de chinisu (nau de is pilos); fàere de colore iscurosu, su colore chi faet su sole meda a sa carrítzia
Synonyms e antonyms
immurrai,
incanire,
incanudai
/
acotilai,
ammoriscai,
recòghere
Sentences
candu s'ómini intrat in edadi dhi ammurrant is cucas
Etymon
srd.
Translations
French
grisonner
English
to become grey
Spanish
grisear
Italian
ingrigire
German
grau werden.
ammutèssi, ammutèssiri , vrb Definition
chellare a sa muda, istare mudos, citios, pèrdere su foedhu
Synonyms e antonyms
ammudai 1,
ammudigare,
ammudire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
chistionai,
faedhare
Sentences
Antonica si fiat ammutéssia a pagu a pagu, inserrendusí totu in sèi
Translations
French
se taire,
devenir muet
English
to become dumb
Spanish
callar,
enmudecer
Italian
ammutire
German
verstummen.
aparentài, aparentàre , vrb Definition
su si fàere a parente, intrare in sa parentella de un'àteru
Synonyms e antonyms
imparentai
2.
santu Zuanne fit aparentadu cun Zesugristu
Etymon
spn.
aparentar
Translations
French
apparenter
English
to become related
Spanish
emparentar
Italian
imparentare
German
sich verschwägern.
apasaogàre , vrb: apaseguare,
apaseogare,
apasigare,
apasiguai,
apasiguare,
apasiogare,
apasugare,
pasiguai Definition
agatare o giare pàusu, asséliu, abbrandhare o asseliare unu patimentu
Synonyms e antonyms
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
abboniri,
ammellare,
apachiare,
apasigonai,
assebiai,
asselenare,
assussegai,
illenare
| ctr.
agegherai,
avalotai,
salarzare,
supuzare
Sentences
a s'abbréschida su tempus si est apasaogadu ◊ bogadu cuss'oriolu dae conca, si est apasigada e drommida ◊ candho si est apaseguada, a sa pitzinna li at nadu ca fit ghirandhe su babbu ◊ sorre cara, apaséguati, dae pasu a su dolu, unu pacu de sussegu! ◊ istat chietu e apasigadu a un'ala ◊ cussu pisedhu no appàsigat mai!
2.
su consolu apàsigat sa pena ◊ arrè, chi ti si apàsigant sas penas! ◊ chirco de apasigare su coro cun s'amore
Etymon
spn.
Translations
French
se calmer
English
to become calm
Spanish
apaciguarse
Italian
calmarsi,
calmare
German
sich beruhigen,
beruhigen.
arrealiàre , vrb Synonyms e antonyms
airai,
arrabbiai,
arrannegai,
atediare,
inchietae,
inchimerai,
infelai,
infuterare,
insutzuligai,
renignai
Etymon
srd.
Translations
French
se fâcher
English
to be peeved,
to become vexed
Spanish
picarse
Italian
corrucciarsi,
indispettirsi
German
sich ärgern.