arregòrfere , vrb: regòrfere Definition
atuare a su chi unu est iss'etotu o est faendho
Synonyms e antonyms
atoare
Etymon
ltn.
revolvere
Translations
French
être conscient
English
to become conscious
Spanish
concienciar
Italian
farsi cosciènte
German
bewußt werden.
arricài , vrb: erricai Definition
ammuntonare o fàere interessu, siendha, essire erricu
Synonyms e antonyms
inrichire
| ctr.
impoberai,
impoberire
Sentences
unu babbu teniat custu piciocu impromítiu a su tiau e aici si fut arricau ◊ cun s'iscruxoxu custa borta si arricaus!
Surnames and Proverbs
prb:
su pòberu, candu arricat, fintzas a su babbu bicat ◊ chini bivit de su trabballu suu no si arricat mai
Etymon
itl.
Translations
French
s'enrichir
English
to become rich
Spanish
enriquecer
Italian
arricchirsi
German
reich werden.
arrusticài , vrb Definition
su si fàere areste
Synonyms e antonyms
agrestare,
irrusticai
Etymon
srd.
Translations
French
rendre sauvage
English
to become wild
Spanish
volverse salvaje,
silvestre
Italian
inselvatichire
German
verwildern.
asseriài, asseriàre , vrb Definition
abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa
Synonyms e antonyms
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
apachiare,
apasaogare,
assebiai,
asselenare,
assussegai
/
asseriatzare,
seriari
| ctr.
agegherai,
salarzare,
seguzare
/
allegrare
Sentences
s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada
2.
fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau
3.
biadu a chie assériat, assumancu a betzu!
4.
assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana!
Etymon
srd.
Translations
French
se calmer,
devenir sérieux
English
to calm down,
to become sad
Spanish
calmarse,
entristecerse
Italian
calmarsi,
rattristarsi
German
sich beruhigen,
traurig werden.
assubentài , vrb: assubentare,
assubrentare,
assuentai,
assuentare Definition
èssere o fàere a assúpidu, torrare àlidu coment'e chi unu apat curtu; pigare su subentu o fúria bentosa
Synonyms e antonyms
acaugare,
addemare,
atanare,
irfodhiare,
isalidare,
scannai
/
assubrimare
Sentences
su pipiu fiat assubentendu, cun cudhu sarragu mannu pariat donendu s'úrtimu respiru ◊ est arribbau a su monti assubentendu ◊ fiant assubentendu forti me is pesadas ◊ ses assuentendi ca fiast currendi ◊ si fiat assubrentau e isciopau puru ◊ seu giai assubentendi isceti a su pensamentu!
Etymon
srd.
Translations
French
devenir poussif
English
to become broken-winded
Spanish
jadear,
enfermar de huélfago
Italian
ansimare,
imbolsire
German
keuchen,
ermatten.
atrocài, atrocàre , vrb Definition
fàere, chentza bisóngiu, una firmada foedhandho coment'e chie est naendho cosa chi no bolet o no ischit (o chi si acatat chi andhat male), su si atregare foedhandho, ma fintzes, nau de animale o de gente camminandho, fàere una firmada coment'e abbasciandhosi, faere un’abbrandhada; foedhandho de matas, apretare a sole, a sicore
2.
isceti su noti is papíngius de pentzamentus mannus a lampaluxi atrocant (V.Vargiu)
3.
custas àrbures las at atrocadas su sole e sicas si che sunt!
Translations
French
se troubler en parlant
English
to become agitated while speaking
Spanish
enredarse
Italian
turbarsi nel parlare
German
die Fassung beim Sprechen verlieren.
bermigàre , vrb Definition
pònnere su greme, comente faet in sa linna chi si púdrigat, bècia
Synonyms e antonyms
bermire,
ghermicare,
ifermicare,
imbremigai,
infarraciai
Etymon
srd.
Translations
French
faire des vers,
se vermouler
English
to become infested with worms,
to get worm-eaten
Spanish
agusanarse
Italian
inverminire,
tarlare
German
wurmig werden,
wurmstichig werden.
birbillàre, birbilliàre , vrb: bribigliare,
bribillare Definition
pònnere in birbílliu
Synonyms e antonyms
imbirbilliare,
inciulai,
seguzare,
tzuntzullare
/
abbupare,
aggupare 1
Sentences
candho sos ilgribbis si ndhe sunt andhados, tzertos si sunt torrados a bribigliare
Etymon
srd.
Translations
French
exciter,
faire emballer,
s'enticher
English
to excite,
to become excited,
to take a fancy
Spanish
excitar,
desbocarse
Italian
eccitare,
imbizzarrire,
incapricciarsi
German
erregen,
verrückt machen,
vernarren.
cangrenài, cangrenàre , vrb: cranghenare Definition
fàere a cangrena, nau de sa carre bia chi portat infetu; fàere matzigare fele a unu, provare arrennegu o tzacu mannu
Synonyms e antonyms
aggangrenare,
incangrenae
/
arragiolire
2.
candho bi pesso, a totu su male chi nos ant fatu, mi ndhe cranghenat!
Etymon
srd.
Translations
French
gangrener
English
to become gangreous
Spanish
gangrenar
Italian
incancrenire
German
brandig werden.
diventàre , vrb Definition
essire diferente, un'àtera cosa, cambiare a un’àtera cosa
Translations
French
devenir
English
to become
Spanish
volverse,
hacerse,
convertirse
Italian
diventare
German
werden.
fistulài, fistulàre , vrb Definition
essire o fàere a fístula
Synonyms e antonyms
infistulai
Translations
French
devenir fistuleux
English
to become fistulous
Spanish
fistulizar
Italian
infistolire
German
fistulös werden.
ifermicàre , vrb Definition
pònnere o fàere su greme in sa cosa
Synonyms e antonyms
bermigare,
bermire,
imbremigai,
mermire,
soldire
Etymon
srd.
Translations
French
faire des vers
English
to become infested with worms
Spanish
agusanarse
Italian
invermire
German
wurmig werden.
illabentàre , vrb prnl Synonyms e antonyms
allabentare*
Translations
French
devenir distrait
English
to become absent-minded
Spanish
volverse,
hacerse,
convertirse
Italian
diventare sbadato
German
zerstreut werden.
imbirbantài , vrb Definition
fàere o essire birbante
Translations
French
devenir polisson
English
to become rascal
Spanish
volverse bribón
Italian
infurfantire
German
ein Schurke werden.
incangrenàe, incangrenài, incangrenàre , vrb: ingranghenai Definition
fàere a cancrena, nau de sa carre bia chi giughet infetu
Synonyms e antonyms
aggangrenare,
cangrenai
Sentences
sa camba fiat totu ammaciugada e si est ingranghenada
Etymon
srd.
Translations
French
se gangrener
English
to become gangrenous
Spanish
gangrenarse
Italian
incancrenire
German
brandig werden.
inchilciàre , vrb: inchircare 1,
inchirciare,
inchisciare,
incricare 2 Definition
pònnere o istrínghere in cricos, is cricos; in cobertantza, pigare fele, tzacu, arrennegu; nau de s'aera, chi si annuat a meda, totu pínniga a dónnia bandha
Synonyms e antonyms
arrennegai,
artziaresiche
/
annuai 1
2.
daghi at basi ascultadu, comente a s'inchilciare l'at a usu, che canna si est pesadu de archivusu (Limbudu)
Etymon
srd.
Translations
French
cercler
English
to hoop,
to get angry,
to become overcast
Spanish
rodear,
ceñir,
cercar,
enfadarse,
nublarse
Italian
cerchiare,
incerchiare
German
bereifen.
incorrutài , vrb: incurrutai Definition
primmare, essire tristu, agiummai coment'e istare in dolu (corrutu); pònnere su corrutu
Synonyms e antonyms
intristai
/
corrutae
| ctr.
allegrare
Etymon
srd.
Translations
French
s'attrister
English
to become sad
Spanish
entristecerse
Italian
rattristarsi
German
traurig werden.
infelloníri , vrb rfl: infelonire Definition
pigare fele, arrennegu meda, a s'airada, su si fàere a una píbera de s'arrennegu
Synonyms e antonyms
afelonare,
imbirdinare,
infelai,
infellonai,
trenesci
Sentences
si fuant infellonius ancora de prus e dhus boliant cundennai a morti ◊ s'infeloniat e sa mente sua no ischiat decídere su comente ◊ abarrit calmu ca no serbit chi s'infelonit!
Translations
French
devenir furieux
English
to become furious
Spanish
enfurecerse
Italian
inviperirsi
German
sich erbosen.
infuscài, infuscàre , vrb Definition
essire iscuriosu, nau de su tempus e de s'ària chi si ammontat de nues; nau de gente, intristare, fàere cara trista, pentzamentosa
Synonyms e antonyms
afuscai,
annapai,
imbelare,
impannare,
inchelare,
intelai
Etymon
srd.
Translations
French
s'obscurcir,
assombrir
English
to darken,
to become gloomy
Spanish
ensombrecer
Italian
incupirsi,
infoscare
German
sich verfinstern,
verdunkeln.
ingrajài , vrb Definition
essire grae, pesosu, pèrdere s'abbilesa de si mòvere po immarritzone, maladia, becesa (e fintzes improssimare)
Synonyms e antonyms
ingraie,
ingraonzare
/
ingrabidare
Sentences
certas curas ingrajant su mali ◊ sa malaria est ingrajendi
2.
passaus pagus mesis de su primu fillu est torra ingrajara
Etymon
srd.
Translations
French
s'alourdir
English
to become heavy
Spanish
volverse pesado,
torpe
Italian
diventare pesante
German
schwerer werden.