arregòrfere , vrb: regòrfere Definitzione atuare a su chi unu est iss'etotu o est faendho Sinònimos e contràrios atoare Ètimu ltn. revolvere Tradutziones Frantzesu être conscient Ingresu to become conscious Ispagnolu concienciar Italianu farsi cosciènte Tedescu bewußt werden.

arricài , vrb: erricai Definitzione ammuntonare o fàere interessu, siendha, essire erricu Sinònimos e contràrios inrichire | ctr. impoberai, impoberire Frases unu babbu teniat custu piciocu impromítiu a su tiau e aici si fut arricau ◊ cun s'iscruxoxu custa borta si arricaus! Sambenados e Provèrbios prb: su pòberu, candu arricat, fintzas a su babbu bicat ◊ chini bivit de su trabballu suu no si arricat mai Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu s'enrichir Ingresu to become rich Ispagnolu enriquecer Italianu arricchirsi Tedescu reich werden.

arrusticài , vrb Definitzione su si fàere areste Sinònimos e contràrios agrestare, irrusticai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rendre sauvage Ingresu to become wild Ispagnolu volverse salvaje, silvestre Italianu inselvatichire Tedescu verwildern.

asseriài, asseriàre , vrb Definitzione abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbacai, abblandai, abbonantzai, apachiare, apasaogare, assebiai, asselenare, assussegai / asseriatzare, seriari | ctr. agegherai, salarzare, seguzare / allegrare Frases s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada 2. fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau 3. biadu a chie assériat, assumancu a betzu! 4. assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se calmer, devenir sérieux Ingresu to calm down, to become sad Ispagnolu calmarse, entristecerse Italianu calmarsi, rattristarsi Tedescu sich beruhigen, traurig werden.

assubentài , vrb: assubentare, assubrentare, assuentai, assuentare Definitzione èssere o fàere a assúpidu, torrare àlidu coment'e chi unu apat curtu; pigare su subentu o fúria bentosa Sinònimos e contràrios acaugare, addemare, atanare, irfodhiare, isalidare, scannai / assubrimare Frases su pipiu fiat assubentendu, cun cudhu sarragu mannu pariat donendu s'úrtimu respiru ◊ est arribbau a su monti assubentendu ◊ fiant assubentendu forti me is pesadas ◊ ses assuentendi ca fiast currendi ◊ si fiat assubrentau e isciopau puru ◊ seu giai assubentendi isceti a su pensamentu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu devenir poussif Ingresu to become broken-winded Ispagnolu jadear, enfermar de huélfago Italianu ansimare, imbolsire Tedescu keuchen, ermatten.

atrocài, atrocàre , vrb Definitzione fàere, chentza bisóngiu, una firmada foedhandho coment'e chie est naendho cosa chi no bolet o no ischit (o chi si acatat chi andhat male), su si atregare foedhandho, ma fintzes, nau de animale o de gente camminandho, fàere una firmada coment'e abbasciandhosi, faere un’abbrandhada; foedhandho de matas, apretare a sole, a sicore 2. isceti su noti is papíngius de pentzamentus mannus a lampaluxi atrocant (V.Vargiu) 3. custas àrbures las at atrocadas su sole e sicas si che sunt! Tradutziones Frantzesu se troubler en parlant Ingresu to become agitated while speaking Ispagnolu enredarse Italianu turbarsi nel parlare Tedescu die Fassung beim Sprechen verlieren.

bermigàre , vrb Definitzione pònnere su greme, comente faet in sa linna chi si púdrigat, bècia Sinònimos e contràrios bermire, ghermicare, ifermicare, imbremigai, infarraciai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire des vers, se vermouler Ingresu to become infested with worms, to get worm-eaten Ispagnolu agusanarse Italianu inverminire, tarlare Tedescu wurmig werden, wurmstichig werden.

birbillàre, birbilliàre , vrb: bribigliare, bribillare Definitzione pònnere in birbílliu Sinònimos e contràrios imbirbilliare, inciulai, seguzare, tzuntzullare / abbupare, aggupare 1 Frases candho sos ilgribbis si ndhe sunt andhados, tzertos si sunt torrados a bribigliare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exciter, faire emballer, s'enticher Ingresu to excite, to become excited, to take a fancy Ispagnolu excitar, desbocarse Italianu eccitare, imbizzarrire, incapricciarsi Tedescu erregen, verrückt machen, vernarren.

cangrenài, cangrenàre , vrb: cranghenare Definitzione fàere a cangrena, nau de sa carre bia chi portat infetu; fàere matzigare fele a unu, provare arrennegu o tzacu mannu Sinònimos e contràrios aggangrenare, incangrenae / arragiolire 2. candho bi pesso, a totu su male chi nos ant fatu, mi ndhe cranghenat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gangrener Ingresu to become gangreous Ispagnolu gangrenar Italianu incancrenire Tedescu brandig werden.

diventàre , vrb Definitzione essire diferente, un'àtera cosa, cambiare a un’àtera cosa Tradutziones Frantzesu devenir Ingresu to become Ispagnolu volverse, hacerse, convertirse Italianu diventare Tedescu werden.

fistulài, fistulàre , vrb Definitzione essire o fàere a fístula Sinònimos e contràrios infistulai Tradutziones Frantzesu devenir fistuleux Ingresu to become fistulous Ispagnolu fistulizar Italianu infistolire Tedescu fistulös werden.

ifermicàre , vrb Definitzione pònnere o fàere su greme in sa cosa Sinònimos e contràrios bermigare, bermire, imbremigai, mermire, soldire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire des vers Ingresu to become infested with worms Ispagnolu agusanarse Italianu invermire Tedescu wurmig werden.

illabentàre , vrb prnl Sinònimos e contràrios allabentare* Tradutziones Frantzesu devenir distrait Ingresu to become absent-minded Ispagnolu volverse, hacerse, convertirse Italianu diventare sbadato Tedescu zerstreut werden.

imbirbantài , vrb Definitzione fàere o essire birbante Tradutziones Frantzesu devenir polisson Ingresu to become rascal Ispagnolu volverse bribón Italianu infurfantire Tedescu ein Schurke werden.

incangrenàe, incangrenài, incangrenàre , vrb: ingranghenai Definitzione fàere a cancrena, nau de sa carre bia chi giughet infetu Sinònimos e contràrios aggangrenare, cangrenai Frases sa camba fiat totu ammaciugada e si est ingranghenada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se gangrener Ingresu to become gangrenous Ispagnolu gangrenarse Italianu incancrenire Tedescu brandig werden.

inchilciàre , vrb: inchircare 1, inchirciare, inchisciare, incricare 2 Definitzione pònnere o istrínghere in cricos, is cricos; in cobertantza, pigare fele, tzacu, arrennegu; nau de s'aera, chi si annuat a meda, totu pínniga a dónnia bandha Sinònimos e contràrios arrennegai, artziaresiche / annuai 1 2. daghi at basi ascultadu, comente a s'inchilciare l'at a usu, che canna si est pesadu de archivusu (Limbudu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cercler Ingresu to hoop, to get angry, to become overcast Ispagnolu rodear, ceñir, cercar, enfadarse, nublarse Italianu cerchiare, incerchiare Tedescu bereifen.

incorrutài , vrb: incurrutai Definitzione primmare, essire tristu, agiummai coment'e istare in dolu (corrutu); pònnere su corrutu Sinònimos e contràrios intristai / corrutae | ctr. allegrare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'attrister Ingresu to become sad Ispagnolu entristecerse Italianu rattristarsi Tedescu traurig werden.

infelloníri , vrb rfl: infelonire Definitzione pigare fele, arrennegu meda, a s'airada, su si fàere a una píbera de s'arrennegu Sinònimos e contràrios afelonare, imbirdinare, infelai, infellonai, trenesci Frases si fuant infellonius ancora de prus e dhus boliant cundennai a morti ◊ s'infeloniat e sa mente sua no ischiat decídere su comente ◊ abarrit calmu ca no serbit chi s'infelonit! Tradutziones Frantzesu devenir furieux Ingresu to become furious Ispagnolu enfurecerse Italianu inviperirsi Tedescu sich erbosen.

infuscài, infuscàre , vrb Definitzione essire iscuriosu, nau de su tempus e de s'ària chi si ammontat de nues; nau de gente, intristare, fàere cara trista, pentzamentosa Sinònimos e contràrios afuscai, annapai, imbelare, impannare, inchelare, intelai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obscurcir, assombrir Ingresu to darken, to become gloomy Ispagnolu ensombrecer Italianu incupirsi, infoscare Tedescu sich verfinstern, verdunkeln.

ingrajài , vrb Definitzione essire grae, pesosu, pèrdere s'abbilesa de si mòvere po immarritzone, maladia, becesa (e fintzes improssimare) Sinònimos e contràrios ingraie, ingraonzare / ingrabidare Frases certas curas ingrajant su mali ◊ sa malaria est ingrajendi 2. passaus pagus mesis de su primu fillu est torra ingrajara Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'alourdir Ingresu to become heavy Ispagnolu volverse pesado, torpe Italianu diventare pesante Tedescu schwerer werden.

«« Torra a chircare