arregòrfere , vrb: regòrfere Definitzione
atuare a su chi unu est iss'etotu o est faendho
Sinònimos e contràrios
atoare
Ètimu
ltn.
revolvere
Tradutziones
Frantzesu
être conscient
Ingresu
to become conscious
Ispagnolu
concienciar
Italianu
farsi cosciènte
Tedescu
bewußt werden.
arricài , vrb: erricai Definitzione
ammuntonare o fàere interessu, siendha, essire erricu
Sinònimos e contràrios
inrichire
| ctr.
impoberai,
impoberire
Frases
unu babbu teniat custu piciocu impromítiu a su tiau e aici si fut arricau ◊ cun s'iscruxoxu custa borta si arricaus!
Sambenados e Provèrbios
prb:
su pòberu, candu arricat, fintzas a su babbu bicat ◊ chini bivit de su trabballu suu no si arricat mai
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
s'enrichir
Ingresu
to become rich
Ispagnolu
enriquecer
Italianu
arricchirsi
Tedescu
reich werden.
arrusticài , vrb Definitzione
su si fàere areste
Sinònimos e contràrios
agrestare,
irrusticai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rendre sauvage
Ingresu
to become wild
Ispagnolu
volverse salvaje,
silvestre
Italianu
inselvatichire
Tedescu
verwildern.
asseriài, asseriàre , vrb Definitzione
abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
apachiare,
apasaogare,
assebiai,
asselenare,
assussegai
/
asseriatzare,
seriari
| ctr.
agegherai,
salarzare,
seguzare
/
allegrare
Frases
s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada
2.
fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau
3.
biadu a chie assériat, assumancu a betzu!
4.
assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se calmer,
devenir sérieux
Ingresu
to calm down,
to become sad
Ispagnolu
calmarse,
entristecerse
Italianu
calmarsi,
rattristarsi
Tedescu
sich beruhigen,
traurig werden.
assubentài , vrb: assubentare,
assubrentare,
assuentai,
assuentare Definitzione
èssere o fàere a assúpidu, torrare àlidu coment'e chi unu apat curtu; pigare su subentu o fúria bentosa
Sinònimos e contràrios
acaugare,
addemare,
atanare,
irfodhiare,
isalidare,
scannai
/
assubrimare
Frases
su pipiu fiat assubentendu, cun cudhu sarragu mannu pariat donendu s'úrtimu respiru ◊ est arribbau a su monti assubentendu ◊ fiant assubentendu forti me is pesadas ◊ ses assuentendi ca fiast currendi ◊ si fiat assubrentau e isciopau puru ◊ seu giai assubentendi isceti a su pensamentu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir poussif
Ingresu
to become broken-winded
Ispagnolu
jadear,
enfermar de huélfago
Italianu
ansimare,
imbolsire
Tedescu
keuchen,
ermatten.
atrocài, atrocàre , vrb Definitzione
fàere, chentza bisóngiu, una firmada foedhandho coment'e chie est naendho cosa chi no bolet o no ischit (o chi si acatat chi andhat male), su si atregare foedhandho, ma fintzes, nau de animale o de gente camminandho, fàere una firmada coment'e abbasciandhosi, faere un’abbrandhada; foedhandho de matas, apretare a sole, a sicore
2.
isceti su noti is papíngius de pentzamentus mannus a lampaluxi atrocant (V.Vargiu)
3.
custas àrbures las at atrocadas su sole e sicas si che sunt!
Tradutziones
Frantzesu
se troubler en parlant
Ingresu
to become agitated while speaking
Ispagnolu
enredarse
Italianu
turbarsi nel parlare
Tedescu
die Fassung beim Sprechen verlieren.
bermigàre , vrb Definitzione
pònnere su greme, comente faet in sa linna chi si púdrigat, bècia
Sinònimos e contràrios
bermire,
ghermicare,
ifermicare,
imbremigai,
infarraciai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire des vers,
se vermouler
Ingresu
to become infested with worms,
to get worm-eaten
Ispagnolu
agusanarse
Italianu
inverminire,
tarlare
Tedescu
wurmig werden,
wurmstichig werden.
birbillàre, birbilliàre , vrb: bribigliare,
bribillare Definitzione
pònnere in birbílliu
Sinònimos e contràrios
imbirbilliare,
inciulai,
seguzare,
tzuntzullare
/
abbupare,
aggupare 1
Frases
candho sos ilgribbis si ndhe sunt andhados, tzertos si sunt torrados a bribigliare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
exciter,
faire emballer,
s'enticher
Ingresu
to excite,
to become excited,
to take a fancy
Ispagnolu
excitar,
desbocarse
Italianu
eccitare,
imbizzarrire,
incapricciarsi
Tedescu
erregen,
verrückt machen,
vernarren.
cangrenài, cangrenàre , vrb: cranghenare Definitzione
fàere a cangrena, nau de sa carre bia chi portat infetu; fàere matzigare fele a unu, provare arrennegu o tzacu mannu
Sinònimos e contràrios
aggangrenare,
incangrenae
/
arragiolire
2.
candho bi pesso, a totu su male chi nos ant fatu, mi ndhe cranghenat!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gangrener
Ingresu
to become gangreous
Ispagnolu
gangrenar
Italianu
incancrenire
Tedescu
brandig werden.
diventàre , vrb Definitzione
essire diferente, un'àtera cosa, cambiare a un’àtera cosa
Tradutziones
Frantzesu
devenir
Ingresu
to become
Ispagnolu
volverse,
hacerse,
convertirse
Italianu
diventare
Tedescu
werden.
fistulài, fistulàre , vrb Definitzione
essire o fàere a fístula
Sinònimos e contràrios
infistulai
Tradutziones
Frantzesu
devenir fistuleux
Ingresu
to become fistulous
Ispagnolu
fistulizar
Italianu
infistolire
Tedescu
fistulös werden.
ifermicàre , vrb Definitzione
pònnere o fàere su greme in sa cosa
Sinònimos e contràrios
bermigare,
bermire,
imbremigai,
mermire,
soldire
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire des vers
Ingresu
to become infested with worms
Ispagnolu
agusanarse
Italianu
invermire
Tedescu
wurmig werden.
illabentàre , vrb prnl Sinònimos e contràrios
allabentare*
Tradutziones
Frantzesu
devenir distrait
Ingresu
to become absent-minded
Ispagnolu
volverse,
hacerse,
convertirse
Italianu
diventare sbadato
Tedescu
zerstreut werden.
imbirbantài , vrb Definitzione
fàere o essire birbante
Tradutziones
Frantzesu
devenir polisson
Ingresu
to become rascal
Ispagnolu
volverse bribón
Italianu
infurfantire
Tedescu
ein Schurke werden.
incangrenàe, incangrenài, incangrenàre , vrb: ingranghenai Definitzione
fàere a cancrena, nau de sa carre bia chi giughet infetu
Sinònimos e contràrios
aggangrenare,
cangrenai
Frases
sa camba fiat totu ammaciugada e si est ingranghenada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se gangrener
Ingresu
to become gangrenous
Ispagnolu
gangrenarse
Italianu
incancrenire
Tedescu
brandig werden.
inchilciàre , vrb: inchircare 1,
inchirciare,
inchisciare,
incricare 2 Definitzione
pònnere o istrínghere in cricos, is cricos; in cobertantza, pigare fele, tzacu, arrennegu; nau de s'aera, chi si annuat a meda, totu pínniga a dónnia bandha
Sinònimos e contràrios
arrennegai,
artziaresiche
/
annuai 1
2.
daghi at basi ascultadu, comente a s'inchilciare l'at a usu, che canna si est pesadu de archivusu (Limbudu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
cercler
Ingresu
to hoop,
to get angry,
to become overcast
Ispagnolu
rodear,
ceñir,
cercar,
enfadarse,
nublarse
Italianu
cerchiare,
incerchiare
Tedescu
bereifen.
incorrutài , vrb: incurrutai Definitzione
primmare, essire tristu, agiummai coment'e istare in dolu (corrutu); pònnere su corrutu
Sinònimos e contràrios
intristai
/
corrutae
| ctr.
allegrare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'attrister
Ingresu
to become sad
Ispagnolu
entristecerse
Italianu
rattristarsi
Tedescu
traurig werden.
infelloníri , vrb rfl: infelonire Definitzione
pigare fele, arrennegu meda, a s'airada, su si fàere a una píbera de s'arrennegu
Sinònimos e contràrios
afelonare,
imbirdinare,
infelai,
infellonai,
trenesci
Frases
si fuant infellonius ancora de prus e dhus boliant cundennai a morti ◊ s'infeloniat e sa mente sua no ischiat decídere su comente ◊ abarrit calmu ca no serbit chi s'infelonit!
Tradutziones
Frantzesu
devenir furieux
Ingresu
to become furious
Ispagnolu
enfurecerse
Italianu
inviperirsi
Tedescu
sich erbosen.
infuscài, infuscàre , vrb Definitzione
essire iscuriosu, nau de su tempus e de s'ària chi si ammontat de nues; nau de gente, intristare, fàere cara trista, pentzamentosa
Sinònimos e contràrios
afuscai,
annapai,
imbelare,
impannare,
inchelare,
intelai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'obscurcir,
assombrir
Ingresu
to darken,
to become gloomy
Ispagnolu
ensombrecer
Italianu
incupirsi,
infoscare
Tedescu
sich verfinstern,
verdunkeln.
ingrajài , vrb Definitzione
essire grae, pesosu, pèrdere s'abbilesa de si mòvere po immarritzone, maladia, becesa (e fintzes improssimare)
Sinònimos e contràrios
ingraie,
ingraonzare
/
ingrabidare
Frases
certas curas ingrajant su mali ◊ sa malaria est ingrajendi
2.
passaus pagus mesis de su primu fillu est torra ingrajara
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'alourdir
Ingresu
to become heavy
Ispagnolu
volverse pesado,
torpe
Italianu
diventare pesante
Tedescu
schwerer werden.