abbadhàre , vrb Definitzione
su si fàere a badhu, intostare coment’e callu o corgiolu
Sinònimos e contràrios
acorgiare,
acorzolare,
aggadhare,
incallire
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir calleux
Ingresu
to harden
Ispagnolu
encallecerse,
curtir
Italianu
incallirsi
Tedescu
schwielig werden,
sich verhärten.
abbudàre , vrb Definitzione
crèschere meda, tropu cracu, nau de erbas e matas
Sinònimos e contràrios
abbudatzare,
acambare,
afasciai,
incimiri
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir touffu
Ingresu
to thicken
Ispagnolu
tupir,
espesar
Italianu
infoltire
Tedescu
dicht werden.
abriàre , vrb Definitzione
dhu narant de su porcu chi a fortza de arratzare male si che faet coment'e a sirbone, si che arestat de arratza
Sinònimos e contràrios
aferare,
agrestare,
arruarzare,
eremire,
imburdiri
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir sauvage
Ingresu
to grow wild
Ispagnolu
volverse salvaje el cerdo
Italianu
inselvatichirsi
Tedescu
verwildern.
acarrognài , vrb Definitzione
fàere a carogna, nau prus che àteru de fémina chi istat bruta, chi si abbitat cun ómines o àteru
Sinònimos e contràrios
acadhotzai,
acadrangiai,
allodrigai,
insodrigai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir vache
Ingresu
to rot
Ispagnolu
envilecerse
Italianu
incarognire
Tedescu
zum Aas werden.
addemàre , vrb: demare Sinònimos e contràrios
assubentai
/
ilmaladiare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir poussif
Ingresu
to become broken winded
Ispagnolu
enfermar de huélfago
Italianu
imbolsire
Tedescu
dämpfig werden.
aferàre , vrb Definitzione
su si fàere a fera, arestare
Sinònimos e contràrios
abriare,
agrestare,
arruarzare,
eremire,
imburdiri
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir sauvage
Ingresu
to grow wild
Ispagnolu
volverse salvaje
Italianu
inselvatichirsi
Tedescu
verwildern.
afidigàre , vrb Definitzione
su si fàere druchesau, atasurau, nau de sa carre bia
Sinònimos e contràrios
allibidorare,
ammalorai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir livide,
blêmir,
devenir ictérique
Ingresu
to become livid,
to become icteric
Ispagnolu
lividecer
Italianu
illividire,
diventare ittèrico
Tedescu
erbleichen,
ikterisch werden.
afieràre , vrb Definitzione
nau de ccn., essire de coro malu coment'e una fera, de no sentire su sufrimentu de s'àteru
Sinònimos e contràrios
infilipare
Tradutziones
Frantzesu
devenir cruel
Ingresu
to become cruel
Ispagnolu
hacerse cruel
Italianu
incrudelire
Tedescu
grausam werden.
allabentàre , vrb rfl Definitzione
essire allabentaos
Sinònimos e contràrios
illabentare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir bête,
s'étourdir,
se distraire
Ingresu
to become careless,
fool,
reckless
Ispagnolu
volverse bobo,
atolondrado
Italianu
diventare sciòcco,
sventato,
sbadato
Tedescu
leichtsinnig,
zerstreut werden.
allentoríre , vrb: lentorire* Definitzione
isciúndhere de lentore
Sinònimos e contràrios
allentorai,
insaurrare,
issaghinare
Tradutziones
Frantzesu
faire devenir humide de rosée
Ingresu
to wet with dew
Ispagnolu
rociar
Italianu
bagnare di rugiada
Tedescu
mit Tau befeuchten.
allibidoràre , vrb: allidorai Definitzione
fàere a marcu de sàmbene pistau, in sa carena
Sinònimos e contràrios
afidigare,
allidigorae,
ammarcorzare,
illibrinire
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir livide,
blêmir
Ingresu
to make livid
Ispagnolu
amoratar
Italianu
illividire
Tedescu
bläulich machen,
erbleichen.
allocài , vrb: allucai Definitzione
fàere o essire locu, ammammalucare, incantare
Sinònimos e contràrios
allochiai,
imbolocai,
scimprai
Frases
ti creis ca mi allucas aici cun duas cositedhas: dèu bollu totu sa parti mia! ◊ candu mi seu cojada mi seu allucada e no apu castiau ni bellesa e ni virtudi ◊ si allucant castiendu arrandas, ingirialetus, una patena, unu cungiali, bastat chi siat cosa antiga!
2.
allucaus, no iscidiant in cai istampu nc'intrai ◊ no abbarres allucau!
Ètimu
spn.
alocar
Tradutziones
Frantzesu
devenir idiot
Ingresu
to make silly
Ispagnolu
enloquecer
Italianu
diventare o far scémo
Tedescu
dumm werden.
ammachiàe, ammachiài, ammachiàre, ammachiàri , vrb Definitzione
fàere a macu, essire fora de sèi, no èssere giustu de conca; fàere dilliriare de su dolore, pigare o pèrdere su sentidu, dilliriare, pèrdere sa conca o fàere disatinos po una fémina o àtera cosa chi praghet meda
Sinònimos e contràrios
abbaradhare,
ammacare*,
dischissiare,
fatzellare,
irbariare,
ischissiai,
issentire
Frases
su soli faiat ammachiai cixaredhas e cucumeus in is istuas ◊ ma ita ti ses, ammachiendi, chi no trabballas?!
2.
ti ses ammachiau de cussa pitzoca e as resone: no bi ndhe at àtera prendha chi incantat che a issa ◊ portat is pius niedhus arrullaus chi faint ammachiai ◊ torramí su sentiru ca mi as ammachiau!
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go mad
Ispagnolu
enloquecer
Italianu
ammattire
Tedescu
verrückt werden.
ammassimàre , vrb Definitzione
coment'e fàere massimosu, prus abbistu o atentu in su sensu de pònnere ancu, dúbbiu, in is cosas, de no si fidare a ogos serraos
Sinònimos e contràrios
intrassire
Frases
su pitzinnu l'at bene ammassimadu sa mama
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir rusé
Ingresu
to sharpen s.o.'s wits
Ispagnolu
espabilar
Italianu
scaltrire
Tedescu
schlau machen,
schlau werden.
ammolentài, ammolentàre , vrb Definitzione
fàere a sa manera de is àinos, fàere a molente de cumportamentu, manera de fàere grussera e pagu abbista; pigare una molentada o imbriaghera
Sinònimos e contràrios
abburricai
2.
ogni cane polítigu, ammolentadu, presentat una lege istúpida cantu a isse!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir ignorant
Ingresu
to drow dull
Ispagnolu
portarse como un burro
Italianu
inasinire
Tedescu
verdummen.
ammudíre , vrb: ammutire,
ammutiri,
mutire Definitzione
callare, parare mudos, istare citios, pèrdere sa limba, su foedhu, fàere citire
Sinònimos e contràrios
acaire,
ammudai 1,
ammudigare,
ammudulire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
chistionai,
faedhare
Frases
si est ammutidu ◊ is duus giòvunus furint arrexonendi candu dhus at ammutius un'istragassu ◊ de sas undhas ammudis s'abbolotu (B.Chessa)
Ètimu
itl.
ammutire
Tradutziones
Frantzesu
se taire subitement,
faire chut,
devenir muet
Ingresu
to become dumb,
to fall silent
Ispagnolu
callarse,
enmudecer
Italianu
ammutolire,
zittire
Tedescu
verstummen.
ammugronàre , vrb rfl: ammurvonai Definitzione
nau de gente, coment'e fàere a muvrone, arestosu
Sinònimos e contràrios
agrestare,
assirbonai
| ctr.
ammasetare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir sauvage
Ingresu
to grow wild
Ispagnolu
volverse salvaje
Italianu
inselvatichirsi
Tedescu
verwildern.
ammutèssi, ammutèssiri , vrb Definitzione
chellare a sa muda, istare mudos, citios, pèrdere su foedhu
Sinònimos e contràrios
ammudai 1,
ammudigare,
ammudire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
chistionai,
faedhare
Frases
Antonica si fiat ammutéssia a pagu a pagu, inserrendusí totu in sèi
Tradutziones
Frantzesu
se taire,
devenir muet
Ingresu
to become dumb
Ispagnolu
callar,
enmudecer
Italianu
ammutire
Tedescu
verstummen.
apabaglionàre , vrb: apabiglionare Definitzione
pònnere su pabaglione (a su letu); prus che àteru nau de unas cantu cosas (bide, laore) chi creschent meda e a cracu / letu apabiglionadu = chi li ant postu su pabaglione, serradu e cuguzadu a bardachinu
Sinònimos e contràrios
impabiglionare
/
abbudatzare
/
intibbiri
2.
su trigu si ch'est apabiglionadu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir touffu
Ingresu
to thicken
Ispagnolu
tupir,
espesar
Italianu
infoltire
Tedescu
dicht werden.
arrespinài , vrb: raspinai* Definitzione
èssere arrasposu, essire arrasposu
Tradutziones
Frantzesu
devenir rêche,
faire devenir rêche
Ingresu
to make rough (become)
Ispagnolu
curtir,
agrietar
Italianu
rèndere o divenire rùvido
Tedescu
grob werden,
grob machen.