assaghinàre , vrb Definitzione
isciúndhere su logu, sa cosa, de saghina, de orrosu
Sinònimos e contràrios
issaghinare,
saurrare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire devenir humide de rosée
Ingresu
to wet with dew
Ispagnolu
rociar
Italianu
bagnare di rugiada
Tedescu
mit Tau benetzen.
asseriài, asseriàre , vrb Definitzione
abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
apachiare,
apasaogare,
assebiai,
asselenare,
assussegai
/
asseriatzare,
seriari
| ctr.
agegherai,
salarzare,
seguzare
/
allegrare
Frases
s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada
2.
fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau
3.
biadu a chie assériat, assumancu a betzu!
4.
assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se calmer,
devenir sérieux
Ingresu
to calm down,
to become sad
Ispagnolu
calmarse,
entristecerse
Italianu
calmarsi,
rattristarsi
Tedescu
sich beruhigen,
traurig werden.
assubentài , vrb: assubentare,
assubrentare,
assuentai,
assuentare Definitzione
èssere o fàere a assúpidu, torrare àlidu coment'e chi unu apat curtu; pigare su subentu o fúria bentosa
Sinònimos e contràrios
acaugare,
addemare,
atanare,
irfodhiare,
isalidare,
scannai
/
assubrimare
Frases
su pipiu fiat assubentendu, cun cudhu sarragu mannu pariat donendu s'úrtimu respiru ◊ est arribbau a su monti assubentendu ◊ fiant assubentendu forti me is pesadas ◊ ses assuentendi ca fiast currendi ◊ si fiat assubrentau e isciopau puru ◊ seu giai assubentendi isceti a su pensamentu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir poussif
Ingresu
to become broken-winded
Ispagnolu
jadear,
enfermar de huélfago
Italianu
ansimare,
imbolsire
Tedescu
keuchen,
ermatten.
atzotzàre , vrb Definitzione
guastare, nau de s'ou, agiummai comente a èssere frochiu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir couvi
Ingresu
to go rotten
Ispagnolu
podrirse el huevo
Italianu
diventare barlàccio
Tedescu
faulig werden.
dessessíre , vrb: disessire Definitzione
andhare a fora; essire fora de se, fàere a macu, a irbariadu
Sinònimos e contràrios
essire
/
ammachiae,
dischissiare,
irbariare,
iscansae
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go mad
Ispagnolu
enloquecer
Italianu
ammattire
Tedescu
den Verstand verlieren.
dischissiàre , vrb Definitzione
tocare a conca, essire macu, irbariadu
Sinònimos e contràrios
ammachiae,
delliriare,
dessessire,
irbariare,
iscansae,
ischissiai,
issentire,
istinare
Frases
sas féminas nos faghent dischissiare (S.Spiggia)◊ a mimme cussas mazinedhas de zocadores mi fachiant dischissiare ◊ si sunt dischissiandhe de su pessamentu ca su frade no at iscritu prus
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go mad
Ispagnolu
desquiciar
Italianu
impazzire,
andar fuòri di tèsta
Tedescu
verrückt werden.
diventàre , vrb Definitzione
essire diferente, un'àtera cosa, cambiare a un’àtera cosa
Tradutziones
Frantzesu
devenir
Ingresu
to become
Ispagnolu
volverse,
hacerse,
convertirse
Italianu
diventare
Tedescu
werden.
fistulài, fistulàre , vrb Definitzione
essire o fàere a fístula
Sinònimos e contràrios
infistulai
Tradutziones
Frantzesu
devenir fistuleux
Ingresu
to become fistulous
Ispagnolu
fistulizar
Italianu
infistolire
Tedescu
fistulös werden.
fogliàre , vrb: vogliare Definitzione
furriare is crebedhos, su si ammachiare
Sinònimos e contràrios
ammachiae,
dilliriai,
fatzellare,
foglietare
Ètimu
ctl.
follejar
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go mad
Ispagnolu
enloquecer,
volverse loco
Italianu
impazzire,
pèrdere il sénno
Tedescu
verrückt werden.
illabentàre , vrb prnl Sinònimos e contràrios
allabentare*
Tradutziones
Frantzesu
devenir distrait
Ingresu
to become absent-minded
Ispagnolu
volverse,
hacerse,
convertirse
Italianu
diventare sbadato
Tedescu
zerstreut werden.
illibriníre , vrb: illivrinire Definitzione
essire de colore asulu de su fritu, mòrrere, èssere morindho de su fritu
Sinònimos e contràrios
allibidorare,
allidigorae,
ammalorai
/
abbidhiritzai,
ammarmurai,
ateterighedhare
Frases
pastore illivrinidu in sos montes
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir livide
Ingresu
to make livid
Ispagnolu
amoratarse
Italianu
illividire
Tedescu
erbleichen,
erblassen.
imbirbantài , vrb Definitzione
fàere o essire birbante
Tradutziones
Frantzesu
devenir polisson
Ingresu
to become rascal
Ispagnolu
volverse bribón
Italianu
infurfantire
Tedescu
ein Schurke werden.
immurrài, immurràri , vrb rfl: irmurrare 1 Definitzione
bènnere o essire canu o murru in is pilos
Sinònimos e contràrios
ammurrai 1,
incanire,
incanudai
Frases
atentzione, zovanedhas, s'afródhiu chi teneis de innoghe a bosi cozuare no irmurreis a pilu! (L.Pisano)◊ portas frungiduras in faci e megas de t’immurrai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir chenu
Ingresu
to turn white
Ispagnolu
encanecer
Italianu
incanutire
Tedescu
grau werden.
impraitzài , vrb: impreissai,
impreitzai Definitzione
fàere o essire mandrone, preitzosu
Sinònimos e contràrios
acochinai,
acovardai,
ammandronae,
ammandronire,
apreitzai,
arraigai,
immandronatzare,
impreitiosire
Frases
su maistu de pannu immoi si est impraitzau e no at postu prus unu puntu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rendre ou devenir paresseux
Ingresu
to make lazy
Ispagnolu
emperezar
Italianu
impigrire
Tedescu
faul werden.
incalèschere , vrb Definitzione
nau de unu male, impeorare, tirare a tempus longu chentza sanare
Sinònimos e contràrios
incruai,
incrudèschere
Ètimu
ltn.
incalescere
Tradutziones
Frantzesu
aggraver,
devenir chronique
Ingresu
to aggravate
Ispagnolu
volverse crónica una enfermedad
Italianu
rincrudire,
diventar crònico
Tedescu
sich verschärfen.
incaníre , vrb Definitzione
essire (e fintzes fàere) canu a pilos, imbeciandho
Sinònimos e contràrios
ammurrai 1,
immurrai,
incanudai
Frases
no ant a èssere sos oriolos pro sas annadas malas a ti fàghere incanire! ◊ si sunt incanidos sos pilos, ma su coro no est imbetzadu! ◊ cun custa morte mala m'incanis sos pilos ◊ tue, daghi de tempus ses babbai, tevias incanire a isse puru! (Piras)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir chenu
Ingresu
to turn white
Ispagnolu
encanecer
Italianu
incanutire
Tedescu
grau werden.
incanudài, incanudàre , vrb Definitzione
fàere o essire canu, murru, de pilos
Sinònimos e contràrios
immurrai,
incanire
Tradutziones
Frantzesu
devenir chenu
Ingresu
to grow hoary
Ispagnolu
encanecer
Italianu
incanutire
Tedescu
grau werden.
incegài, incegàre , vrb: intzecare,
intzegare Definitzione
guastare is ogos, leare sa vista de no bíere; cumbínchere a unu a fàere su chi no depet, o chi no bolet, o de si ndhe impudare e dispràxere apustis
Sinònimos e contràrios
atzecare,
bisogai,
inciurpai,
inturpire,
intzeghire
/
alluscai,
tantare
Frases
si lu feris a s'ogru l'intzegas ◊ sa luche fit gosi forte chi incegaiat
2.
si mi che intzegat l'iscudo! ◊ che l'at intzegadu su dinari e béndhidu s'est ◊ che l'at intzegadu sa bellesa de sa fémina, ma a mere de domo chi no balet ◊ cun sa paraleta sua che at intzegadu fintzas a tie
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
crever les yeux,
devenir aveugle
Ingresu
to blind
Ispagnolu
cegar
Italianu
accecare
Tedescu
erblinden.
indisicàre , vrb: intisicai,
intisicare Definitzione
essire tísigu, aciapare sa tisichéntzia; bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agiummai coment'e consumare o ispaciare de sa tisichesa
Sinònimos e contràrios
decaire,
derrúere,
disigare,
ilmarrire,
indisichire
Ètimu
itl.
intisicare
Tradutziones
Frantzesu
devenir phtisique
Ingresu
to make consumptive
Ispagnolu
contraer tuberculosis,
consumirse
Italianu
intisichire
Tedescu
schwindsüchtig werden.
infelloníri , vrb rfl: infelonire Definitzione
pigare fele, arrennegu meda, a s'airada, su si fàere a una píbera de s'arrennegu
Sinònimos e contràrios
afelonare,
imbirdinare,
infelai,
infellonai,
trenesci
Frases
si fuant infellonius ancora de prus e dhus boliant cundennai a morti ◊ s'infeloniat e sa mente sua no ischiat decídere su comente ◊ abarrit calmu ca no serbit chi s'infelonit!
Tradutziones
Frantzesu
devenir furieux
Ingresu
to become furious
Ispagnolu
enfurecerse
Italianu
inviperirsi
Tedescu
sich erbosen.