abbarballài , vrb: abbraballai,
abbrabballai Definitzione
abbarrare o fàere incantau, a buca aperta, coment’e chie no est cumprendhendho nudha
Sinònimos e contràrios
abbabballocai,
abbambanai,
indormiscai
/
sansiae
Frases
s'isposa dh'at abbarballau
Ètimu
itl.
abbarbagliare
Tradutziones
Frantzesu
retomber en enfance
Ingresu
to become stupid
Ispagnolu
embelesarse,
encantarse
Italianu
incantarsi
Tedescu
verdummen.
abbarrosài, abbarrosàre , vrb Definitzione
fàere su barrosu
Frases
s'intendiant tzérrius de piciochedhus abbarrosendi de chini fiat su gol
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'enhardir
Ingresu
to become bold
Ispagnolu
envalentonarse
Italianu
imbaldanzirsi
Tedescu
übermutig werden.
acroconài, acroconàre , vrb Definitzione
pigare crocone, arrennegu, dispraxere / acroconàresi de un'idea = incaschetare, tzacaresiche un'idea frimma in conca
Sinònimos e contràrios
arrampedhai
/
abbetiae,
afutare,
airai,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchibberare,
inchietae,
inchighiristai,
inchimerai,
infelai,
infuterare,
renignai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'obstiner,
se mettre en colère
Ingresu
to get angry,
to become obstinate
Ispagnolu
enfadarse,
emperrarse
Italianu
incaparbire,
arrabbiare
Tedescu
eigensinnig werden,
zornig werden.
acunnàre , vrb Definitzione
andhare in crica de féminas, istare aifatu de is féminas, fàere fainas de fémina
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'affaiblir
Ingresu
to become weak
Ispagnolu
ser mujeriego,
afeminar
Italianu
infiacchirsi,
effeminare
Tedescu
werweichlichen.
addemàre , vrb: demare Sinònimos e contràrios
assubentai
/
ilmaladiare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir poussif
Ingresu
to become broken winded
Ispagnolu
enfermar de huélfago
Italianu
imbolsire
Tedescu
dämpfig werden.
afegonàre , vrb Definitzione
bufare binu meda (o àteru cun àrculu), èssere giau a su binu, imbriagare fatuvatu
Sinònimos e contràrios
abbinai,
afegare,
infegare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'enivrer
Ingresu
to become gipsy,
to get drunk
Ispagnolu
emborracharse
Italianu
avvinazzarsi,
ubriacarsi
Tedescu
sich betrinken.
afessionàre , vrb: afetzionai,
afetzionare Definitzione
pònnere amore a s'àteru, a calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
amorare,
apegai
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
s'affectionner
Ingresu
to become fond of
Ispagnolu
encariñarse,
apegarse
Italianu
affezionarsi
Tedescu
Zuneigung fassen.
afidigàre , vrb Definitzione
su si fàere druchesau, atasurau, nau de sa carre bia
Sinònimos e contràrios
allibidorare,
ammalorai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir livide,
blêmir,
devenir ictérique
Ingresu
to become livid,
to become icteric
Ispagnolu
lividecer
Italianu
illividire,
diventare ittèrico
Tedescu
erbleichen,
ikterisch werden.
afieràre , vrb Definitzione
nau de ccn., essire de coro malu coment'e una fera, de no sentire su sufrimentu de s'àteru
Sinònimos e contràrios
infilipare
Tradutziones
Frantzesu
devenir cruel
Ingresu
to become cruel
Ispagnolu
hacerse cruel
Italianu
incrudelire
Tedescu
grausam werden.
afroscàre , vrb rfl: afruscare Definitzione
coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios
Sinònimos e contràrios
ifroscare
/
acimbellai
Frases
su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha
Tradutziones
Frantzesu
se préoccuper,
atteindre l'âge de la puberté
Ingresu
to be worried,
to become pubertal
Ispagnolu
preocuparse,
desarrollarse
Italianu
preoccuparsi,
divenir pùbere
Tedescu
sich Sorgen machen,
geschlechtsreif werden.
aggangrenàre , vrb: aggranghenare Definitzione
pigare sa gangrena, mòrrere de infetu, nau de sa carre friada chi si púdrigat, chi no sanat; avelenare; pigare o giare arrennegu meda, tzacu
Sinònimos e contràrios
cangrenai,
incangrenae
/
abbelenare
/
afutare
Frases
piaes aggranghenadas
2.
sas pastíglias chi at bufadu li ant aggranghenadu su sàmbene
3.
no ti aggraghenes ca tantu est totu in debbadas!
Ètimu
srd
Tradutziones
Frantzesu
gangrener
Ingresu
to become gangrenous
Ispagnolu
gangrenarse
Italianu
incancrenire
Tedescu
brandig werden.
allabentàre , vrb rfl Definitzione
essire allabentaos
Sinònimos e contràrios
illabentare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir bête,
s'étourdir,
se distraire
Ingresu
to become careless,
fool,
reckless
Ispagnolu
volverse bobo,
atolondrado
Italianu
diventare sciòcco,
sventato,
sbadato
Tedescu
leichtsinnig,
zerstreut werden.
allinnài, allinnàre , vrb rfl Definitzione
fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho
Sinònimos e contràrios
intostare
/
linnai
2.
issus teniant diritu de allinnai in is arrius
3.
su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu -
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
lignifier
Ingresu
to become wood,
hardening of a grass
Ispagnolu
hacerse duro como madera
Italianu
farsi légna,
indurirsi di un'èrba
Tedescu
holzig werden.
ammudài 1, ammudàre , vrb: ammutae,
ammutai Definitzione
chellare a sa muda, citire, fàere citire o essire mudu; si narat fintzes de su si asseliare de su bentu
Sinònimos e contràrios
acaire,
ammudatzare,
ammudigare,
ammudire,
ammudulire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
fuedhai
Frases
innantis de zudicare sos àteros nos firmamus e nos ammudamus ◊ si est ammudau a pompiare ite ndhe pessabat ◊ birgonzosu bisonzat chi mi ammude ◊ ispíritu chi ammudas, essi de custu piciochedhu! ◊ su sero sas umbras ammudant píulos e boghes
Ètimu
itl.
ammutare
Tradutziones
Frantzesu
faire chut
Ingresu
to become dumb,
to fall silent
Ispagnolu
callar,
acallar
Italianu
zittire,
ammutolire
Tedescu
verstummen.
ammudíre , vrb: ammutire,
ammutiri,
mutire Definitzione
callare, parare mudos, istare citios, pèrdere sa limba, su foedhu, fàere citire
Sinònimos e contràrios
acaire,
ammudai 1,
ammudigare,
ammudulire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
chistionai,
faedhare
Frases
si est ammutidu ◊ is duus giòvunus furint arrexonendi candu dhus at ammutius un'istragassu ◊ de sas undhas ammudis s'abbolotu (B.Chessa)
Ètimu
itl.
ammutire
Tradutziones
Frantzesu
se taire subitement,
faire chut,
devenir muet
Ingresu
to become dumb,
to fall silent
Ispagnolu
callarse,
enmudecer
Italianu
ammutolire,
zittire
Tedescu
verstummen.
ammurrài 1 , vrb: ammurrare 1 Definitzione
fàere o essire de colore murru, in colore de chinisu (nau de is pilos); fàere de colore iscurosu, su colore chi faet su sole meda a sa carrítzia
Sinònimos e contràrios
immurrai,
incanire,
incanudai
/
acotilai,
ammoriscai,
recòghere
Frases
candu s'ómini intrat in edadi dhi ammurrant is cucas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grisonner
Ingresu
to become grey
Ispagnolu
grisear
Italianu
ingrigire
Tedescu
grau werden.
ammutèssi, ammutèssiri , vrb Definitzione
chellare a sa muda, istare mudos, citios, pèrdere su foedhu
Sinònimos e contràrios
ammudai 1,
ammudigare,
ammudire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
chistionai,
faedhare
Frases
Antonica si fiat ammutéssia a pagu a pagu, inserrendusí totu in sèi
Tradutziones
Frantzesu
se taire,
devenir muet
Ingresu
to become dumb
Ispagnolu
callar,
enmudecer
Italianu
ammutire
Tedescu
verstummen.
aparentài, aparentàre , vrb Definitzione
su si fàere a parente, intrare in sa parentella de un'àteru
Sinònimos e contràrios
imparentai
2.
santu Zuanne fit aparentadu cun Zesugristu
Ètimu
spn.
aparentar
Tradutziones
Frantzesu
apparenter
Ingresu
to become related
Ispagnolu
emparentar
Italianu
imparentare
Tedescu
sich verschwägern.
apasaogàre , vrb: apaseguare,
apaseogare,
apasigare,
apasiguai,
apasiguare,
apasiogare,
apasugare,
pasiguai Definitzione
agatare o giare pàusu, asséliu, abbrandhare o asseliare unu patimentu
Sinònimos e contràrios
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
abboniri,
ammellare,
apachiare,
apasigonai,
assebiai,
asselenare,
assussegai,
illenare
| ctr.
agegherai,
avalotai,
salarzare,
supuzare
Frases
a s'abbréschida su tempus si est apasaogadu ◊ bogadu cuss'oriolu dae conca, si est apasigada e drommida ◊ candho si est apaseguada, a sa pitzinna li at nadu ca fit ghirandhe su babbu ◊ sorre cara, apaséguati, dae pasu a su dolu, unu pacu de sussegu! ◊ istat chietu e apasigadu a un'ala ◊ cussu pisedhu no appàsigat mai!
2.
su consolu apàsigat sa pena ◊ arrè, chi ti si apàsigant sas penas! ◊ chirco de apasigare su coro cun s'amore
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
se calmer
Ingresu
to become calm
Ispagnolu
apaciguarse
Italianu
calmarsi,
calmare
Tedescu
sich beruhigen,
beruhigen.
arrealiàre , vrb Sinònimos e contràrios
airai,
arrabbiai,
arrannegai,
atediare,
inchietae,
inchimerai,
infelai,
infuterare,
insutzuligai,
renignai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se fâcher
Ingresu
to be peeved,
to become vexed
Ispagnolu
picarse
Italianu
corrucciarsi,
indispettirsi
Tedescu
sich ärgern.