abrúdhu , nm: abudhu, budhu 1 Definition su pudhu o cria de s'abe Synonyms e antonyms abutu Scientific Terminology crp, sbs Etymon srd. Translations French couvain, œufs d'abeilles English bee grub Spanish larva de las abejas Italian cacchióne, larva delle api German Bienenei.

acaogàre , vrb: acaugai, acaugare, caugai Definition pèrdere is fortzas, su si calare cédios; su respirare chi faet su cane a buca aperta e a limba in fora candho tenet basca meda o at curtu meda Synonyms e antonyms acalamai, allacanae, allartzanai / buchiai, camulare, scanai Sentences mi seu acaugau in d-una perda: mi ant totus abbandonau 2. sos canes sunt totu acaughendhe, comente ant curtu pessighindhe cuss'animale Translations French haleter English to pant Spanish perder las fuerzas, jadear Italian trafelare German hecheln.

àe , nf: ave Definition is pigiones pentzaos e pigaos chentza distintziones e totus impare; dhu narant de ccn. pigione precisu, o fintzes de unu pigione ebbia bastat chi siat: candho acontesset custu si narat pl. puru; a logos, unu de is pigiones prus mannos, s'àbbile Synonyms e antonyms pigionia, pilloneri, pugione, ulturina / àbbila Idioms csn: pintare s'ae a bolu = èssiri grandu pintori diaderus de pintai is pillonis candu funti bolendi; lestru che ae in bolu = lestru meda, àbbile faghindhe faina Sentences no si moet de ae corogosta: pro paura s'isméntigat d'olare (L.Cubeddu)◊ si bolare coment'e ae podia, pro poder bènnere a cue su bolu pesare dia (A.G.Solinas)◊ sunt totu a una piae, che iscapados a s'ae ndh'essesint solovrados ◊ s'olia si l'est manighendhe s'ae ◊ s'ae famida est faghindhe dannu meda in binza 2. no píulat un'ae ◊ sas aes sulcant sas aeras ◊ sas aes puru, a trumas, ant boladu ◊ sas aves sunt cantandhe, bolendhe, faghindhe su nidu ◊ s'ischit chi sempre subra de sas ruinas sas aes mortorzeras faghent festa! ◊ pòneti alas de ave e bola artu! ◊ sas aves ant cambiadu boghe Etymon ltn. ave(m) Translations French faune ornithologique English birdlife Spanish las aves Italian avifàuna, i volàtili German Vögel.

aggodhetonàre , vrb Definition fàere su godhetone, s’eremàgiu o muntone de su laore messau prontu po treulare Synonyms e antonyms afrascalzare, aggodhetare, aggremagliare, apostorzare Etymon srd. Translations French entasser English to shock Spanish hacer las gavillas Italian abbicare German aufschichten.

ammajucàre , vrb Definition pigare a losingas, pigare a frandhigos, in bonas Synonyms e antonyms ammajucolare Etymon srd. Translations French traiter avec douceur (ou avec les égards voulus) English to treats.o. with kindness Spanish coger por las buenas Italian prènder con le buòne German jdm. gut zureden.

àrra 2 , nf Definition genia de preughedhu chi ponet a s'abe in su casidhu e dha bochit puru si no si meighinat Scientific Terminology crp, varroa destructor Translations French varroa English insect able to kill bees into the apiary Spanish parásito que mata las abejas en las colmenas Italian varròa German Varroamilbe.

avacàre , vrb: avocare 1 Definition finire o serrare s'annu de iscola, cumenciare is vacàntzias Sentences s'annu sos iscolanos l'avocant in su mese de làmpadas Etymon srd. Translations French prendre ses vacances English to take holiday Spanish tener las vacaciones Italian prènder le vacanze German Urlaub nehmen.

cannajòni , nm Definition una genia de pastudrèmini: dhu narant puru carcàngiu longu e pei longu / c. de cresuri, c. cambas longas = erbavérrina; c. de àcua = Paspalum quadrifarium Synonyms e antonyms peilongu Scientific Terminology rba, Elytrigia repens Etymon srd. Translations French chiendent English couchgrass, weed Spanish grama de las boticas Italian caprinèlla German Hundszahn.

cartéri , nm Definition chie in su giogu minat e giaet is cartas Etymon spn. cartero Translations French qui mêle les cartes English dealer Spanish quien baraja las cartas de juego Italian cartaro German Kartengeber.

cartolài , vrb Definition pònnere su númeru a is pàginas (de unu libbru, de àteru) Translations French numéroter English to number the pages Spanish numerar las páginas Italian numerare le pàgine German die Seiten numerieren.

càsticu , avb: càstigu, càstiu 1 Definition a c. = po is die de festa / zipone, beste de càstigu, de càstiu = su bonu Synonyms e antonyms | ctr. fitianu Sentences custos pantalones mi los lasso a càstigu ◊ si ponias mente a mie lu tias portare a càstigu in sas dies bagadias, cussu pinzos ◊ su sartu mi tevet leare sas misuras pro unu bestire de càstigu ◊ a su tempus sa peta in sas domos fit a càstigu ◊ ti ses bestiu chin sa beste de càsticu Etymon srd. Translations French réservé pour les grandes occasions English reserved for the feasts Spanish para las fiestas Italian riservato per le fèste German für die Festtage aufbewahrt.

chizíre , vrb Definition mòvere is chígios, is prabaristas, nau prus che àteru cun s'avérbiu no po nàrrere chi istat firmu deunudotu Synonyms e antonyms chinnire Sentences mancu chizit de cantu est atentu Etymon srd. Translations French cligner des yeux, clignoter English to move eye brows (lash) Spanish fruncir las cejas Italian muòvere le cìglia, le sopraccìglia German die Wimpern und die Augenbrauen bewegen.

coberigàscia , nm Definition telu téssiu po dhu pònnere a usu de tiàgia in pitzu de is càscias Synonyms e antonyms coberibbanca Etymon srd. Translations French nappe pour coffre English box cover Spanish tela para cubrir las arcas Italian copricassa German Truhedecke.

contrasinnàre , vrb Definition cambiare is sinnos (mescamente de is animales po dhos cunfúndhere, si funt furaos) Translations French modifier la marque du bétail pour tromper English to falsify the signs Spanish cambiar la marca de las reses Italian falsare i ségni German die Zeichen entstellen.

culturínas , avb Definition èssere in c. = àere belle e acabbau una cosa Translations French toucher à sa fin English said of a situation coming to an end (action) Spanish estar en las últimas Italian agli sgóccioli German am Ende.

dhàdharu , nm Definition sa boghe e càntigu de is arranas Sentences s'intendhet dhàdharu de ranedhas Scientific Terminology bga Etymon srd. Translations French coassements English croaking Spanish el croar de las ranas Italian gracidìo German Gequake.

dhas , prn: las Definition prn. de 3ˆ p. pl. fémina po gente o cosa manigiau a cumplementu ogetu Sentences cussas boxis dhas intendu e dhas connòsciu ◊ cussas fainas issu dhas fiat a prexeri ◊ sas arbeghes inue dhas tenes? ◊ como mi che tiro is botas e dhas pòngio a asciutare ◊ is piciocas si parant a fúrriu de sa pratza ibertandho a dhas brindhare is piciocos po ballare ◊ sas brullas sunt bellas e dhas aggradesso Etymon ltn. illas Translations French les English them Spanish las Italian le (prn.) German sie.

fadhísa , nf: fadhixa Definition chinisu, cussu budhiu asuta de sa braxa; su fogu etotu Synonyms e antonyms cardufari, fairivàiri Sentences si sa Sardigna sighit a bruxare goi no at a passare annos meda chi s'at a reduire a un'ísula de fadhixa ◊ coghiat sa cótzula in sa fadhixa Etymon ltn. *falliva Translations French cendre sous la braise English hot ash Spanish ceniza caliente debajo de las brasas Italian cinìgia German Glutasche.

fairivàiri , nm: farivàiri, farivari, frarivrari Definition chinisu biu e giai orrúbiu de cantu est budhiu meda asuta de sa braxa, tanti ca faet a dhue còere cosa (patata, castàngia, ou) Synonyms e antonyms calduchinu, cardufari, fadhisa Sentences cust'ou at a èssi prus saboriu si dhu fia tebidebi in su fairivàiri? ◊ s'istrumpat in s'arena finivini che pisita in su farivari ◊ allorigados in su farivari, mesa bentre tizirint in caentu… Etymon ltn. flagrare Translations French cendre sous la braise English hot ash Spanish ceniza caliente debajo de las brasas Italian cinìgia German Glutasche.

grusàre , vrb: gruxare Definition incrubare, fàere abbasciare; serrare, nau prus che àteru de is liagas e feridas; iscorare, dispràxere meda coment'e faendho bregúngia / grusare sas pupias, sas pibiristas = serrai is ogus Synonyms e antonyms dòrchere, imbasciai, incruai*, ingruxare, mugrare, pinnicai / serrai / scorai Sentences sa fiara si est pesada a cadharida e già grusada ◊ presentendhe unu fiore si gruxant e saludant cun rispetu ◊ piús no gruxet su tuju a su pesante giuale chi li faghet sa carena a un'ancuju! (G.Oggiana)◊ gruxeit ancora de piús s'ischina suta de su tribàgliu 2. benidindhe che a tandho como puru a grusare sas pibiristas mias cun sa friscione de àteras vias! (G.Ruju)◊ bídere e faedhare ti cheria e grusare cun basos sas feridas! 3. no agato divagos si no cussos, avilidu e grusadu finas oe ◊ ponides sa betzesa in sacrifítziu grusèndhebbos su coro cun sa mente (A.Dettori)◊ at a finire su disterru chi nos grusat sas dies de sa vida! (P.Mossa)◊ mi so grusendhe cun tantos pensamentos Translations French baisser, mortifier, attrister English to lower, to make bitter, to sadden, to dishearten Spanish bajar, cerrarse las heridas, humillar Italian abbassare, avvilire, amareggiare German herunterlassen, beschämen, verbittern.

«« Search again