Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achizàre , vrb Definition su cambiare bisura, de face, coment'e inchietandhosi o intristandhosi Synonyms e antonyms acristai, inchigiare, inchizire, incilliri, increstare, ingrispire Etymon srd. Translations French froncer les sourcils English to frown Spanish fruncir el ceño, contrariarse Italian accigliarsi German die Stirn runzeln.

acumbeniàre , vrb: cumbeniare Definition pònnere is cumbénias, is comodidades, mescamente in sa domo Synonyms e antonyms acumbenentziare Etymon srd. Translations French doter un appartement de tous les conforts English to have, to provide oneself Spanish regalarse comodidades Italian avére o provvedérsi di tutte le comodità German mit allem Komfort versehen.

agiorridàre , vrb Definition istare a su pedi pedi, giare ifadu o istrobbu pedindho, pedindho dépidu Synonyms e antonyms agiorrare, impeltinare, infestare, malifestai Etymon srd. Translations French importuner, déranger les créancier et les débiteurs English to bother creditors and debtors Spanish importunar Italian importunare, infastidire creditóri e debitóri German belästigen.

allutzàre , vrb Definition castiare cun atentzione atesu Synonyms e antonyms abbadiai, allutae, annotare, apompiai, cadebai, castiai, isperare 1, labai, mirai Sentences totinduna si parat múdrigu allutzendhe su bultu de sa santa che unu pedidore Etymon itl. alluciare Translations French ouvrir grand les yeux English to keep one's eye peeled, to look far away Spanish aguzar la vista Italian guardare lontano, aguzzare la vista German fern schauen, den Blick schärfen.

allutzighinàre , vrb Definition apèrrere bene deunudotu is ogos, comen'e faendho prus atentzione, meravigliaos Synonyms e antonyms allutzigare, ispalpedhare Sentences benit un'àinu, a denote, e mi allutzighinat sos ojos, pariat ànima mala 2. cussas sunt baldiendhe sa domo cun sos ojos allutzighinados Etymon srd. Translations French écarquiller les yeux English to open wide one's eyes Spanish abrir los ojos Italian spalancare gli òcchi German die Augen aufsperren.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Sentences fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etymon srd. Translations French faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur English to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spanish espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italian far rizzare i capélli, rabbrividire German die Haare sträuben, schaudern.

ambadúos, ambadús , agt, prn: amborduos, ambosduos, ammaduos Definition ambos duos (f. ambas duas): unu e àteru, duos leaos impare Synonyms e antonyms ambos Sentences dhi ant curau is ogos ambaduos ◊ tui ses prus pràticu de mei in ambaduas cosas Translations French les deux English both Spanish ambos, los dos Italian entrambi, ambedue German beide.

àmbos , agt, prn Definition unu e àteru, duos leaos impare (f. ambas) Synonyms e antonyms ambadús Sentences colli s'olia cun ambas manos, ca achipis meda! ◊ su pràtigu a iscríere a màchina ponet ambas manos ◊ ne s'unu e ne s'àteru aiant dinari e cudh'ómine perdoneit ambos duos dépidos 2. bos iseto ambos a bustare, tenzo de arrejonare cun isse ma as a èssere presente finas tue ◊ no bidiamus s’ora ambas duas, ceo de intèndhere e issa de contare Etymon ltn. ambos Translations French les deux English both Spanish ambos Italian entrambi German beide.

ammajucàre , vrb Definition pigare a losingas, pigare a frandhigos, in bonas Synonyms e antonyms ammajucolare Etymon srd. Translations French traiter avec douceur (ou avec les égards voulus) English to treats.o. with kindness Spanish coger por las buenas Italian prènder con le buòne German jdm. gut zureden.

ammamizàre , vrb: ammammizare Definition nau de animales e de gente, andhare, acortzire a sa mama, cricare sa mama po amparu; istare o èssere atacaos meda a sa mama Synonyms e antonyms ammammaritzare Sentences cussos crabitos si sunt ammamizados Etymon srd. Translations French se réfugier dans les bras de sa mère English to shelter by one's own mother Spanish enmadrarse Italian rifugiarsi prèsso la madre, èssere mólto attaccato alla madre German sehr an der Mutter hängen.

ammammaritzàdu , pps, agt Definition de ammammaritzare; nau de ccn., chi est tropu atacau a sa mama Synonyms e antonyms cdh. ammammariciatu Translations French qui est dans les jupes de sa mère English mummy's boy Spanish madrero Italian mammóne German sehr an der Mutter hängend.

ammusàre , vrb Definition pònnere is musas; acapiare, pònnere su musale, su musone a un’animale Synonyms e antonyms arrestai, imbrucinitai, ingriglionai, prèndhere / ammurralare 2. nisciunu at postu aficu a l'ammusare a calchi truncu, a custu poeta! 3. at ammusadu sos bijos a su narile Etymon srd. Translations French menotter, passer les menottes English to handcuff Spanish esposar Italian ammanettare German Handschellen anlegen.

anzonína , nf Definition totu is angiones pigaos o cunsideraos impare / a s'a. = che anzone, acomenti si fait cun o a is angionis Sentences fatendhe s'alte sua matzonina, a sos massajos lis furat sa ua e a tie si dat s'anzonina! (A.M.Scanu) Etymon srd. Translations French tous les agneaux English the whole of lambs Spanish el conjunto de los corderos Italian l'insième degli agnèlli German Lammherde.

aogàre , vrb: aograre, aojare, aoxare Definition betare o furriare is ogos a castiare ccn. cosa po che dha pigare, po dha bòllere, disigiandhodha Synonyms e antonyms abbadiai, addojulare, oghiai Sentences aiat aojadu unu fiotu de tràilas pro che las furare ◊ no fint pagos sos chi l'aiant aojada, candho fit in sos vint'annos! Etymon srd. Translations French jeter les yeux English to glance at Spanish echar el ojo Italian adocchiare German liebäugeln.

apixonài , vrb Definition cassare pigiones Etymon srd. Translations French chasser les oiseaux English to catch birds Spanish pajarear Italian uccellare German auf Vogelfang gehen.

apozalàdros , nm Definition unu chi amparat malefatores, furones e àtera gente deosi Etymon srd. Translations French qui est de connivence avec les larrons English abetter, abettor Spanish encubridor Italian favoreggiatóre German Begünstiger.

ataconài, ataconàre , vrb: taconare* Definition pònnere su tacone, aconciare is iscarpas; nau in cobertantza, cobèrrere Synonyms e antonyms | ctr. istaconare Translations French changer les talons English to botch shoes Spanish remendar los zapatos Italian rabberciare le scarpe German ausbessern.

calèschere , vrb Definition erríere a praxere, intostare de s'errisu Sentences su imbetzare no ti daet gustu tale de ndhe calèschere! Etymon ltn. *caleschere Translations French rire à s'en tenir les côtes English to split one's sides laughing Spanish reírse a carcajadas Italian rìdere a crepapèlle German sich tot lachen.

carrucàre , vrb: carrugare Definition portare a carruga, carrare o portare su trigu, su laore, a s'argiola po dhu treulare, a domo a dh'incungiare Synonyms e antonyms assedare, isseidare Sentences los bido carruchendhe in sas costeras cun sa màrghine a cúcuru ◊ bi cheriat su carru a carrugare trigu e lana ◊ carrucat a s'arzola sos mannucros de su tricu Etymon srd. Translations French porter les graines à l'aire English to carry grain to barnyard Spanish rebañar el trigo en la era Italian portare il grano all'àia per la trebbiatura German den Weizen auf den Dreschplatz bringen.

cartéri , nm Definition chie in su giogu minat e giaet is cartas Etymon spn. cartero Translations French qui mêle les cartes English dealer Spanish quien baraja las cartas de juego Italian cartaro German Kartengeber.