Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

pastoricàre, pastorigài, pastorigàre , vrb: apastorigai, pasturicare Definition contivigiare o tènnere contu bestiàmene, fàere su pastore, portare a pàschere o custodiare su bestiàmene paschendho Sentences a piciochedhu de deghe annos fut pastorigandho unu tàgiu de crabas ◊ pastorigaiat unu masone de elveghes ◊ Antoni est pastoriganne in cussos logos ◊ tziu Predu fit galu pastoricandhe chin d-unu grustiedhu de crapas Etymon srd. Translations French mener les troupeaux au pâturage English to graze Spanish pastorear Italian pàscere, condurre al pàscolo, pascolare German weiden.

pisedhína , nf Definition pipios matucos e piciochedhos Synonyms e antonyms edora, feduliu, fegliutina, fratamaza, pagina, pibidhia, piciocalla, pitzinnàglia, ratatúglia, rustia / cdh. pipiàglia, stidhina Sentences sa pisedhina li ponzeit fatu comente a su preíderu candho essit a betare s'abbasanta ◊ che assiles nois pisedhina lompiaimis a chimas de sa solzaga ◊ bi at acudidu zente manna e pisedhina ◊ sa piata sentza pisedhina paret beranu sentza rundhinedhas Etymon srd. Translations French les enfants English children Spanish los niños Italian i bambini German die Kinder.

pravènda , nf: probenda, proendha, proenna, provenda, provendha Definition papare chi si giaet apostadamente a is animales, mescamente in bidha o candho no podent pàschere de ditu issoro; nau in cobertantza, cosa de papare bastat chi siat ma bista sèmpere che cosa prus bona o prus còmoda / dare sa proendha = abbrovendhare Synonyms e antonyms achidarju, addescu, brevenda, musúngiu / cdh. pruenda, ttrs. prubendha Sentences a su cadhu li ant postu sa proendha ◊ a cussos animales lis cheret dadu proendha ca ant manigadu pagu in campu ◊ mancari ingolumada a sa proendha, cussa crapa no ghirat desesi ◊ su trigu est proenna càlida 2. tue si ti mancat sa proendha no ischis istare! Etymon ltn. probenda Translations French nourriture pour les animaux English daily provender ration Spanish forraje, pienso Italian profènda, biada German Haferration, Hafer.

promòres , nm pl Definition is mannos, is antzianos Etymon ltn. primores Translations French les personnes âgées English old men Spanish los mayores Italian gli anziani, i maggióri German die Alten.

sacramentài , vrb: sacramentare Definition giare is sacramentos; rfl. pigare is sacramentos / mòrrere sacramentadu = cun is sacramentus (cunfessau, comunigau, oliau) Translations French administrer les sacrements English to administer the sacraments to (s.o.) Spanish sacramentar Italian sacramentare German die Sakramente spenden oder austeilen.

sas , art, prn Definition artículu e fintzes prn. fémina pl.: dhue at bidha (Luras) chi est su solu art. pl. po númenes mascu e fémina Synonyms e antonyms is Sentences sas féminas, sas mamas, sas cosas, sas domos, sas lughes, sas bidhas ◊ sas manos che a su milesu, chi contaiat sas arantzos cun su pè!◊ si fit a li torrare sas colpos chi mi at dadu!… 2. sas chi mi piaghent mi còmporo! ◊ torra luego, mih, no fetas de sas tuas! Etymon ltn. ipsas Translations French les English the, them Spanish las Italian le German die.

scordonài , vrb Definition betare is cordones, isconciare is muros de unu fràigu de difesa Translations French démolir les fortifications English to dismantle a fortress walls Spanish desmantelar una fortaleza Italian smantellare le mura di una fortézza German eine Festung schleifen.

scrocitàri , vrb Definition isfogiare a s'ispiga de su moriscu, bogare sa terga Synonyms e antonyms isbuatare, istergare Sentences si scrocitat su trigumoriscu Translations French ôter les épis du maïs English to husk Spanish despinochar Italian spannocchiare German schälen.

sdalài , vrb: idalai* Definition segare o ispuntare s'ala, is alas, fèrrere a s'ala o, foedhandho de matas, segare naes de partes de fora, atesu de su truncu; nau de gente, immarrire meda, pònnere o tènnere calecunu dolore chi no lassat camminare o trebballare, istrupiare male Synonyms e antonyms iderrigari Sentences apu sdalau sa mata e fortzis dhi at fatu mali 2. seu sdalau: no nci dha fatzu prus a mi movi de s'istanchesa! Translations French couper, rogner les ailes English to clip Spanish alicortar Italian tarpare German stutzen, beschneiden.

serpía , nf: cerpiu*, telpia, tzarpia Definition dónnia e css. bobboi; nau cun tzacu fintzes po ccn. Synonyms e antonyms arresia, babballoti, babbaúciu, babbaudhu, babboi, errebiu, incerpiu, terpusu, titupiu Sentences dhu'iat una serpia totu imbusciada in paperi 2. ma càstia custa serpia, ca bolet frigai su fradi mannu!… Translations French les insectes English insects Spanish los insectos Italian gli insètti German Insekten.

sos , art pl, prn Definition artículu chi acumpàngiat is númenes mascos in sa forma de su plurale: s'impreat fintzes coment'e prn. Synonyms e antonyms is Sentences sos babbos, sos fizos, sos tios, sos frores, sos animales 2. sos de domo, sos de como, sos de fora, sos chi cherent gai Etymon ltn. ipsos Translations French les English the Spanish los Italian i, gli German die.

sparrancài , vrb: isparrancare, sparranchiai, sparranchinai, sparruncai, sparrunchiai, sperranchiai, sperrenchiai, sperruncari Definition apèrrere, illargare, istesiare de pare, nau mescamente de is cambas, ma fintzes de àteru Synonyms e antonyms ilbambarriare, ispalpedhare, ispamporionare, isparpalociai / ispantiare, isperrionare, sperrioncai Sentences sparruncai su portali ◊ at sperrenchiau sa genna de perra in perra ◊ sperrunca bèni is cambas po incosciari su cuadhu! 2. sperruncau, mi asciugu is pantalonis acanta de su fogu tenendi a fraca Etymon spn. esparrancarse Translations French écarter les jambes English to open wide Spanish abrir Italian spalancare, divaricare German spreizen.

spedriài , vrb: ispedriare*, sperdai, sperdiai Definition arregòllere, pinnigare sa pedra iscapa po illimpiare is terrenos (si narat fintzes de is pudhas chi papant arena); nau de gente, annestrare, giare educatzione; nau de sonu surdu o boghe sorrogada, iscrarire, cambiare e sonare bene Synonyms e antonyms ispedrigare Sentences cussu dranghilloi mannu ciai podiat andai a sperdiai, ca no est cancarau! Translations French enlever les pierres English to take stones away Spanish despedregar Italian spietrare German Steine aus Feldern entfernen.

spuntedhài, spuntedhàre , vrb: ispuntedhare* Definition bogare o trantzire is puntedhos, is frucàgios, de asuta de sa cosa apuntedhada Synonyms e antonyms | ctr. apontedhae Translations French ôter les étais English to unprop Spanish desapuntalar Italian spuntellare German die Stützbalken entfernen von.

súas , agt, prn Definition agt. e prn. pl. f. de 3ˆ persona sing. chi inditat possessu, apartenéntzia a issa, a isse Sentences Nanni est lassandhosi is poesias suas e fintzes is contos ◊ issu est sempri prontu a difendi is perdas suas e a non si lassai ponni salia in su nasu ◊ a minore fia sempre fatu de babbu impreadu in sas fainas suas ◊ Maria at ingendrau in sas intragnas suas a Gesús fígiu de Deus Translations French ses, les siennes English her (his) Spanish sus, suyas Italian sue, le sue German seine, ihre.

súos , agt, prn pl: suus Definition chi (sos chi, totu sos chi) funt o apartenent o pertocant a issu, a issa (3ˆ pers. sing.): acumpàngiat númenes mascos plurales e si ponet sèmpere apustis che a totu is possessivos; coment'e prn. pigat sèmpere s'art. is/sos; foedhandho de gente, coment'e prn. sos suos funt is de domo, is de sa famíglia, o fintzes totu cudhos chi funt a sa parte sua (de ccn.) Sentences nci at postu is óminis suus po si assegurai su controllu de unu logu aici importanti ◊ fiat bellu su colori de is ogus suus ◊ mai isse at pedidu azudu pro sos bisonzos suos ◊ onzunu depet istare in càncaros suos, chentza si che imbarrigare subra de àtere 2. su mastru fit interroghendhe sos suos ◊ custus funt is contus tuus: intendeus is suus! 3. a chie mi at criticadu li àuguro chi sos suos li fetant su chi sos mios ant fatu a mie! Etymon ltn. suus Translations French ses, les siens English his (her, its) Spanish sus, los suyos Italian suòi, i suòi German seine, ihre.

telpía , nf, nm: cerpiu*, serpia, terpia, terpiu, tirpia, tripia, tzarpia Definition dónnia e css. bobboi; foedhandho cun tzacu de ccn., chie giaet ifadu o est malu Synonyms e antonyms arresia, babballoti, babbaudhu, babboi, errebiu, incerpiu, terpusu, titupiu Sentences brujendhe piantas e colturas custa terra incantada si distruet, forsis mancu tirpias che istant solas ◊ su gorropu est unu furriadorzu de istrias, acoilat bobborrotis e tirpias 2. cussa fémina est una tripia Translations French les insectes English insects Spanish los insectos Italian gli insètti German Insekten.

túas , agt, prn Definition agt. e prn. pl. f. de 2ˆ pers. sing. chi inditat possessu, apartenidura a tie Sentences ma no dh’ischis ca no mi praghet a mi che istichire in is cosas tuas? ◊ ti dhas torro cras is farrighingiadas tuas ◊ is crabas chi nci mucant a su corratzu nou ant a èssi is tuas ◊ in sas cosas tuas sos de fora non bi devent intrare nudha! 2. custas camisas sunt sas mias, cudhas sas tuas Translations French tes, les tiennes English your, yours Spanish tus Italian tue German deine.

túos , agt, prn: tuus Definition agt. e prn. pl. m. de 2ˆ pers. sing. chi inditat possessu, apartenidura a tie Sentences custos funt is logos tuos ◊ cussus no funt is pentzamentus tuus! 2. deo fato sos doveres mios: tue faghe sos tuos! ◊ funt benius a domu totu is tuus Translations French tes, les tiens English your, yours Spanish tus Italian tuoi, i tuoi German deine.