abbruncài, abbruncàre , vrb: abbrunchiai, abbrunchiare, abbrunciare Definition atumbare o iscúdere a su bruncu, a murros, e fintzes pigare a su bruncu, nàrrere cosa coment'e giaendho una briga, naendho cosa in contràriu; pònnere bruncu (in sa carrada, in s'ampudha, in su papare o, is animales, in s'erba a pàschere); rfl. èssere a primma Synonyms e antonyms abboluire, arruncare, brigare, chelcire, irmurrare, irruncare, ispochiare, sbruncai, stronciai / assansiare / adobiai, atumbae, imbronconai, trabbucai 1 / agghegiare / ammurrionare Idioms csn: abbruncai su frascu = artziai su frascu po bufai a bruncu; abbruncare su fogu = acontzare su fogu, sos titones Sentences fit andhendhe a s'apàlpidu, abbrunchendhe a bicos e chizolos ◊ at leadu a dereta, istontonendhe e abbrunchendhe in s'impedradu iscumbessu ◊ abbruncai un'animali chi si bollit fuiri ◊ is brebeis candu tenint ispédhiu de andai, dhas abbruncu e si firmant ◊ at abbruncau is cunsilleris sentza nimmancu dhis lassai isterri s'arrexonamentu! 2. abarras isciacuendi pratus… abbrunca de su salatieri! ◊ is brebeis funt abbrunchendi sa pastura 3. su sèneche lu cussizat severu e firmu, ma isse no resessit a abbruncare s'ammolighinamentu, pessandhe a una fémina chi no est sua Etymon srd. Translations French heurter, claquer English to give a slap (on lips) Spanish abofetear, golpear en los morros Italian dare un mostaccióne German auf die Schnautze hauen.

àca , nf Definition ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta Synonyms e antonyms acheta, ebba, vacheta Surnames and Proverbs smb: Acca Scientific Terminology anall Etymon spn. haca Translations French jument qui va l’amble English pretty mare Spanish yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos Italian cavallùccia German kleine Stute.

aciapitài , vrb: ciapitai Definition fàere is passighedhos de su ballu Synonyms e antonyms atzopitai, istripitare, sciampitai Etymon srd. Translations French sautiller English to hop about Spanish hacer los pasos del baile sardo Italian salterellare German Tanzschritte, sprünge machen.

aconculedhàre , vrb Definition fàere a cónculu, aciuvai, fàere a fossu, nau de is ogos, de is trempas Synonyms e antonyms aconcuare, indevucare, istuvucare, tuvucare Etymon srd. Translations French creuser English to hollow out Spanish hundirse los ojos Italian incavarsi (détto degli òcchi, delle guance) German einfallen (für Wangen, nau po is trempas), tiefliegen (für Augen, nau po is ogus).

addelantài, addelantàre , vrb: addelentare, adelantai, adelantare, adelentare, atelentare Definition crèschere is benes, s'interessu, fàere àteru interessu Synonyms e antonyms assusai, errichire, mediare, mezorare 2. Nicolau cunfessore in isciéntzias addelantadu sos fideles amparade! Etymon spn. adelentar Translations French accroître ses biens English to encrease one’s possessions Spanish incrementar los bienes Italian incrementare i pròpri bèni, gli avéri German vermehren.

addenticàre , vrb: addentigai, addentigare, addentigrai, addentijare, addrenticare, adentiae, adentiai Definition istrínghere cosa cun is dentes, arrennèscere a matzigare, mossigare cosa tostada Synonyms e antonyms addentai, dencicare, immorroxare, iscafitai, monsiare, mòssere / maistai 2. custa cosa tosta deo no l'addéntigo, ca mi dolent sas dentes Etymon srd. Translations French mordre English to bite Spanish hincar los dientes Italian addentare German anbeißen.

allutzighinàre , vrb Definition apèrrere bene deunudotu is ogos, comen'e faendho prus atentzione, meravigliaos Synonyms e antonyms allutzigare, ispalpedhare Sentences benit un'àinu, a denote, e mi allutzighinat sos ojos, pariat ànima mala 2. cussas sunt baldiendhe sa domo cun sos ojos allutzighinados Etymon srd. Translations French écarquiller les yeux English to open wide one's eyes Spanish abrir los ojos Italian spalancare gli òcchi German die Augen aufsperren.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Sentences fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etymon srd. Translations French faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur English to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spanish espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italian far rizzare i capélli, rabbrividire German die Haare sträuben, schaudern.

ambadúos, ambadús , agt, prn: amborduos, ambosduos, ammaduos Definition ambos duos (f. ambas duas): unu e àteru, duos leaos impare Synonyms e antonyms ambos Sentences dhi ant curau is ogos ambaduos ◊ tui ses prus pràticu de mei in ambaduas cosas Translations French les deux English both Spanish ambos, los dos Italian entrambi, ambedue German beide.

anzonína , nf Definition totu is angiones pigaos o cunsideraos impare / a s'a. = che anzone, acomenti si fait cun o a is angionis Sentences fatendhe s'alte sua matzonina, a sos massajos lis furat sa ua e a tie si dat s'anzonina! (A.M.Scanu) Etymon srd. Translations French tous les agneaux English the whole of lambs Spanish el conjunto de los corderos Italian l'insième degli agnèlli German Lammherde.

apodhicàda , nf: apodhigada Definition su istare aprapudhandho, tocandho, totu; posta de pódhighe, marcu abbarrau de is pódhighes Synonyms e antonyms apódhicu 2. custos bidros, si los abbàidas, sunt totu apodhigadas ◊ frobbi cussu móbbile ca est totu apodhigadas! Etymon srd. Translations French empreinte digitale English fingerprint Spanish huella de los dedos Italian imprónta delle dita, imprónta digitale German Fingerabdruck.

apodhicàre , vrb: apodhigae, apodhigai, apodhigare, podhicare Definition su istare totu tocandho cun is pódhighes, ponendho is pódhighes apitzu de is cosas sentza de bisóngiu, imbrutandhodhas (e, segundu ite si tocat, faendho male puru, giaendho dolore, ma fintzes po vísita o àteru); fintzes trebballare a pódhighes (es. su casu) Synonyms e antonyms afarrancae, ammanuncai, cariedhare Sentences ohi ite tológiu candho apódhigant s'ógiu! ◊ donzi mermu ti ant apodhicau ◊ sa morte isetat chin gúrpinos risitos de acunnortu pro nos apodhicare sas pèrelas de s'ànima (F.Satta)◊ su dotore mi at apodhigau bene in préchias 2. cussa picioca dh'ant apodhigada a deretu e a trevessu! Etymon srd. Translations French toucher du doigt English to touch Spanish toquetear con los dedos Italian toccare, tastare con le dita German berühren, betasten.

apodhilàre , vrb Definition artzare a su pudhàrgiu, istare in s’acuiladórgiu o acorru de is pudhas Synonyms e antonyms apudhai, apudhalzare / acadhai, alciare, ampiai Sentences sas pudhas sunt apodhiladas in su cannitu ◊ sa pudha si est apodhilada e at comintzadu a si pulire (Z.Zazzu) 2. si nch'est apodhilata a supra de su carru Etymon srd. Translations French se percher English to roost Spanish posarse los pájaros Italian appollaiare German sich auf die Stange setzen.

apudhài , vrb: apudhare Definition su si che artzare a su pudhàrgiu, a s’acorru de is pudhas, artzare a pitzu de calecuna cosa che is pudhas; andhare a in artu; su si crèdere meda, bogare atza che pudhu in mesu de pudhas Synonyms e antonyms apiculai, apodhilare, apudhalzare / ampiai, alciare / alleporedhare, alleporizare, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare Sentences ma càstia cussu caboni chi si est apudhau asuba de sa carrada! ◊ custa pudha fiat apudhada asuba de unu muntoni de òru… 2. sa nébida a mengianu de su Frumindosa si ndi apudhat a bidha Etymon srd. Translations French se percher, ragaillardir, remplir d'orgueil English to perch, to make proud, to make cocky Spanish posarse los pájaros, engallarse Italian appollaiarsi, ringalluzzire, insuperbire German sich niederkauen, eitel werden, stolz werden.

apudhalzàre , vrb: apudharjare, apudharzare Definition artzare a su pudhàrgiu, istare in s’acorru de is pudhas Synonyms e antonyms apodhilare, apudhai, apudhionare 2. bi at unu paone apudharzadu subra de una conchita Etymon srd. Translations French se percher English to perch Spanish posarse los pájaros Italian appollaiarsi German sich auf die Stange setzen.

arangiarrungiósu , nm Definition genia de mata po bellesa (no est naturale in Sardigna): si narat fintzes bòcia arrungiosa (chi est su frutu, totu arrasposu a fora) Scientific Terminology mtr, Maclura pomifera Translations French oranger des osages English osage orange Spanish naranjo de los osage Italian maclura German Milchorangenbaum, Osagedorn.

ataconài, ataconàre , vrb: taconare* Definition pònnere su tacone, aconciare is iscarpas; nau in cobertantza, cobèrrere Synonyms e antonyms | ctr. istaconare Translations French changer les talons English to botch shoes Spanish remendar los zapatos Italian rabberciare le scarpe German ausbessern.

cacàtza , nf Definition genia de isprugadura de colore grogo chi faent is gràndhulas grassas in su cundhutu de is origas Translations French cérumen English earwax Spanish cerumen, cera de los oídos Italian cerume German Ohrenschmalz.

cadredhaméntu , nm Definition su atripare is peis a terra comente faet chie no bolet abbarrare o no bolet calecuna cosa Synonyms e antonyms acuadhinadura, cadredhada, cadredhadura, cadredhu Etymon srd. Translations French remuement de pieds par souffrance English fidgeting Spanish forcejeo de los pies Italian dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs German Schlenkern.

«« Search again