pastoricàre, pastorigài, pastorigàre , vrb: apastorigai, pasturicare Definitzione contivigiare o tènnere contu bestiàmene, fàere su pastore, portare a pàschere o custodiare su bestiàmene paschendho Frases a piciochedhu de deghe annos fut pastorigandho unu tàgiu de crabas ◊ pastorigaiat unu masone de elveghes ◊ Antoni est pastoriganne in cussos logos ◊ tziu Predu fit galu pastoricandhe chin d-unu grustiedhu de crapas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mener les troupeaux au pâturage Ingresu to graze Ispagnolu pastorear Italianu pàscere, condurre al pàscolo, pascolare Tedescu weiden.

pisedhína , nf Definitzione pipios matucos e piciochedhos Sinònimos e contràrios edora, feduliu, fegliutina, fratamaza, pagina, pibidhia, piciocalla, pitzinnàglia, ratatúglia, rustia / cdh. pipiàglia, stidhina Frases sa pisedhina li ponzeit fatu comente a su preíderu candho essit a betare s'abbasanta ◊ che assiles nois pisedhina lompiaimis a chimas de sa solzaga ◊ bi at acudidu zente manna e pisedhina ◊ sa piata sentza pisedhina paret beranu sentza rundhinedhas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu les enfants Ingresu children Ispagnolu los niños Italianu i bambini Tedescu die Kinder.

pravènda , nf: probenda, proendha, proenna, provenda, provendha Definitzione papare chi si giaet apostadamente a is animales, mescamente in bidha o candho no podent pàschere de ditu issoro; nau in cobertantza, cosa de papare bastat chi siat ma bista sèmpere che cosa prus bona o prus còmoda / dare sa proendha = abbrovendhare Sinònimos e contràrios achidarju, addescu, brevenda, musúngiu / cdh. pruenda, ttrs. prubendha Frases a su cadhu li ant postu sa proendha ◊ a cussos animales lis cheret dadu proendha ca ant manigadu pagu in campu ◊ mancari ingolumada a sa proendha, cussa crapa no ghirat desesi ◊ su trigu est proenna càlida 2. tue si ti mancat sa proendha no ischis istare! Ètimu ltn. probenda Tradutziones Frantzesu nourriture pour les animaux Ingresu daily provender ration Ispagnolu forraje, pienso Italianu profènda, biada Tedescu Haferration, Hafer.

promòres , nm pl Definitzione is mannos, is antzianos Ètimu ltn. primores Tradutziones Frantzesu les personnes âgées Ingresu old men Ispagnolu los mayores Italianu gli anziani, i maggióri Tedescu die Alten.

sacramentài , vrb: sacramentare Definitzione giare is sacramentos; rfl. pigare is sacramentos / mòrrere sacramentadu = cun is sacramentus (cunfessau, comunigau, oliau) Tradutziones Frantzesu administrer les sacrements Ingresu to administer the sacraments to (s.o.) Ispagnolu sacramentar Italianu sacramentare Tedescu die Sakramente spenden oder austeilen.

sas , art, prn Definitzione artículu e fintzes prn. fémina pl.: dhue at bidha (Luras) chi est su solu art. pl. po númenes mascu e fémina Sinònimos e contràrios is Frases sas féminas, sas mamas, sas cosas, sas domos, sas lughes, sas bidhas ◊ sas manos che a su milesu, chi contaiat sas arantzos cun su pè!◊ si fit a li torrare sas colpos chi mi at dadu!… 2. sas chi mi piaghent mi còmporo! ◊ torra luego, mih, no fetas de sas tuas! Ètimu ltn. ipsas Tradutziones Frantzesu les Ingresu the, them Ispagnolu las Italianu le Tedescu die.

scordonài , vrb Definitzione betare is cordones, isconciare is muros de unu fràigu de difesa Tradutziones Frantzesu démolir les fortifications Ingresu to dismantle a fortress walls Ispagnolu desmantelar una fortaleza Italianu smantellare le mura di una fortézza Tedescu eine Festung schleifen.

scrocitàri , vrb Definitzione isfogiare a s'ispiga de su moriscu, bogare sa terga Sinònimos e contràrios isbuatare, istergare Frases si scrocitat su trigumoriscu Tradutziones Frantzesu ôter les épis du maïs Ingresu to husk Ispagnolu despinochar Italianu spannocchiare Tedescu schälen.

sdalài , vrb: idalai* Definitzione segare o ispuntare s'ala, is alas, fèrrere a s'ala o, foedhandho de matas, segare naes de partes de fora, atesu de su truncu; nau de gente, immarrire meda, pònnere o tènnere calecunu dolore chi no lassat camminare o trebballare, istrupiare male Sinònimos e contràrios iderrigari Frases apu sdalau sa mata e fortzis dhi at fatu mali 2. seu sdalau: no nci dha fatzu prus a mi movi de s'istanchesa! Tradutziones Frantzesu couper, rogner les ailes Ingresu to clip Ispagnolu alicortar Italianu tarpare Tedescu stutzen, beschneiden.

serpía , nf: cerpiu*, telpia, tzarpia Definitzione dónnia e css. bobboi; nau cun tzacu fintzes po ccn. Sinònimos e contràrios arresia, babballoti, babbaúciu, babbaudhu, babboi, errebiu, incerpiu, terpusu, titupiu Frases dhu'iat una serpia totu imbusciada in paperi 2. ma càstia custa serpia, ca bolet frigai su fradi mannu!… Tradutziones Frantzesu les insectes Ingresu insects Ispagnolu los insectos Italianu gli insètti Tedescu Insekten.

sos , art pl, prn Definitzione artículu chi acumpàngiat is númenes mascos in sa forma de su plurale: s'impreat fintzes coment'e prn. Sinònimos e contràrios is Frases sos babbos, sos fizos, sos tios, sos frores, sos animales 2. sos de domo, sos de como, sos de fora, sos chi cherent gai Ètimu ltn. ipsos Tradutziones Frantzesu les Ingresu the Ispagnolu los Italianu i, gli Tedescu die.

sparrancài , vrb: isparrancare, sparranchiai, sparranchinai, sparruncai, sparrunchiai, sperranchiai, sperrenchiai, sperruncari Definitzione apèrrere, illargare, istesiare de pare, nau mescamente de is cambas, ma fintzes de àteru Sinònimos e contràrios ilbambarriare, ispalpedhare, ispamporionare, isparpalociai / ispantiare, isperrionare, sperrioncai Frases sparruncai su portali ◊ at sperrenchiau sa genna de perra in perra ◊ sperrunca bèni is cambas po incosciari su cuadhu! 2. sperruncau, mi asciugu is pantalonis acanta de su fogu tenendi a fraca Ètimu spn. esparrancarse Tradutziones Frantzesu écarter les jambes Ingresu to open wide Ispagnolu abrir Italianu spalancare, divaricare Tedescu spreizen.

spedriài , vrb: ispedriare*, sperdai, sperdiai Definitzione arregòllere, pinnigare sa pedra iscapa po illimpiare is terrenos (si narat fintzes de is pudhas chi papant arena); nau de gente, annestrare, giare educatzione; nau de sonu surdu o boghe sorrogada, iscrarire, cambiare e sonare bene Sinònimos e contràrios ispedrigare Frases cussu dranghilloi mannu ciai podiat andai a sperdiai, ca no est cancarau! Tradutziones Frantzesu enlever les pierres Ingresu to take stones away Ispagnolu despedregar Italianu spietrare Tedescu Steine aus Feldern entfernen.

spuntedhài, spuntedhàre , vrb: ispuntedhare* Definitzione bogare o trantzire is puntedhos, is frucàgios, de asuta de sa cosa apuntedhada Sinònimos e contràrios | ctr. apontedhae Tradutziones Frantzesu ôter les étais Ingresu to unprop Ispagnolu desapuntalar Italianu spuntellare Tedescu die Stützbalken entfernen von.

súas , agt, prn Definitzione agt. e prn. pl. f. de 3ˆ persona sing. chi inditat possessu, apartenéntzia a issa, a isse Frases Nanni est lassandhosi is poesias suas e fintzes is contos ◊ issu est sempri prontu a difendi is perdas suas e a non si lassai ponni salia in su nasu ◊ a minore fia sempre fatu de babbu impreadu in sas fainas suas ◊ Maria at ingendrau in sas intragnas suas a Gesús fígiu de Deus Tradutziones Frantzesu ses, les siennes Ingresu her (his) Ispagnolu sus, suyas Italianu sue, le sue Tedescu seine, ihre.

súos , agt, prn pl: suus Definitzione chi (sos chi, totu sos chi) funt o apartenent o pertocant a issu, a issa (3ˆ pers. sing.): acumpàngiat númenes mascos plurales e si ponet sèmpere apustis che a totu is possessivos; coment'e prn. pigat sèmpere s'art. is/sos; foedhandho de gente, coment'e prn. sos suos funt is de domo, is de sa famíglia, o fintzes totu cudhos chi funt a sa parte sua (de ccn.) Frases nci at postu is óminis suus po si assegurai su controllu de unu logu aici importanti ◊ fiat bellu su colori de is ogus suus ◊ mai isse at pedidu azudu pro sos bisonzos suos ◊ onzunu depet istare in càncaros suos, chentza si che imbarrigare subra de àtere 2. su mastru fit interroghendhe sos suos ◊ custus funt is contus tuus: intendeus is suus! 3. a chie mi at criticadu li àuguro chi sos suos li fetant su chi sos mios ant fatu a mie! Ètimu ltn. suus Tradutziones Frantzesu ses, les siens Ingresu his (her, its) Ispagnolu sus, los suyos Italianu suòi, i suòi Tedescu seine, ihre.

telpía , nf, nm: cerpiu*, serpia, terpia, terpiu, tirpia, tripia, tzarpia Definitzione dónnia e css. bobboi; foedhandho cun tzacu de ccn., chie giaet ifadu o est malu Sinònimos e contràrios arresia, babballoti, babbaudhu, babboi, errebiu, incerpiu, terpusu, titupiu Frases brujendhe piantas e colturas custa terra incantada si distruet, forsis mancu tirpias che istant solas ◊ su gorropu est unu furriadorzu de istrias, acoilat bobborrotis e tirpias 2. cussa fémina est una tripia Tradutziones Frantzesu les insectes Ingresu insects Ispagnolu los insectos Italianu gli insètti Tedescu Insekten.

túas , agt, prn Definitzione agt. e prn. pl. f. de 2ˆ pers. sing. chi inditat possessu, apartenidura a tie Frases ma no dh’ischis ca no mi praghet a mi che istichire in is cosas tuas? ◊ ti dhas torro cras is farrighingiadas tuas ◊ is crabas chi nci mucant a su corratzu nou ant a èssi is tuas ◊ in sas cosas tuas sos de fora non bi devent intrare nudha! 2. custas camisas sunt sas mias, cudhas sas tuas Tradutziones Frantzesu tes, les tiennes Ingresu your, yours Ispagnolu tus Italianu tue Tedescu deine.

túos , agt, prn: tuus Definitzione agt. e prn. pl. m. de 2ˆ pers. sing. chi inditat possessu, apartenidura a tie Frases custos funt is logos tuos ◊ cussus no funt is pentzamentus tuus! 2. deo fato sos doveres mios: tue faghe sos tuos! ◊ funt benius a domu totu is tuus Tradutziones Frantzesu tes, les tiens Ingresu your, yours Ispagnolu tus Italianu tuoi, i tuoi Tedescu deine.

«« Torra a chircare