achizàre , vrb Definizione
su cambiare bisura, de face, coment'e inchietandhosi o intristandhosi
Sinonimi e contrari
acristai,
inchigiare,
inchizire,
incilliri,
increstare,
ingrispire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
froncer les sourcils
Inglese
to frown
Spagnolo
fruncir el ceño,
contrariarse
Italiano
accigliarsi
Tedesco
die Stirn runzeln.
acumbeniàre , vrb: cumbeniare Definizione
pònnere is cumbénias, is comodidades, mescamente in sa domo
Sinonimi e contrari
acumbenentziare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
doter un appartement de tous les conforts
Inglese
to have,
to provide oneself
Spagnolo
regalarse comodidades
Italiano
avére o provvedérsi di tutte le comodità
Tedesco
mit allem Komfort versehen.
agiorridàre , vrb Definizione
istare a su pedi pedi, giare ifadu o istrobbu pedindho, pedindho dépidu
Sinonimi e contrari
agiorrare,
impeltinare,
infestare,
malifestai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
importuner,
déranger les créancier et les débiteurs
Inglese
to bother creditors and debtors
Spagnolo
importunar
Italiano
importunare,
infastidire creditóri e debitóri
Tedesco
belästigen.
allutzàre , vrb Definizione
castiare cun atentzione atesu
Sinonimi e contrari
abbadiai,
allutae,
annotare,
apompiai,
cadebai,
castiai,
isperare 1,
labai,
mirai
Frasi
totinduna si parat múdrigu allutzendhe su bultu de sa santa che unu pedidore
Etimo
itl.
alluciare
Traduzioni
Francese
ouvrir grand les yeux
Inglese
to keep one's eye peeled,
to look far away
Spagnolo
aguzar la vista
Italiano
guardare lontano,
aguzzare la vista
Tedesco
fern schauen,
den Blick schärfen.
allutzighinàre , vrb Definizione
apèrrere bene deunudotu is ogos, comen'e faendho prus atentzione, meravigliaos
Sinonimi e contrari
allutzigare,
ispalpedhare
Frasi
benit un'àinu, a denote, e mi allutzighinat sos ojos, pariat ànima mala
2.
cussas sunt baldiendhe sa domo cun sos ojos allutzighinados
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
écarquiller les yeux
Inglese
to open wide one's eyes
Spagnolo
abrir los ojos
Italiano
spalancare gli òcchi
Tedesco
die Augen aufsperren.
altudhàre , vrb: artudhare,
artzudhare,
astudhare,
atudhare Definizione
pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare
Sinonimi e contrari
aciuciudhae,
altudhire,
apilurtzie,
arpilare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzultzudhare,
impilurtzai,
impriutzai
Frasi
fit artudhadu a su fritu e a su fàmene
2.
mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire dresser les cheveux sur la tête (herisser),
frissonner de froid,
frissonner d'horreur
Inglese
to make s.o.'s hair stand on end,
to shudder
Spagnolo
espeluznar,
ponérsele los pelos de punta
Italiano
far rizzare i capélli,
rabbrividire
Tedesco
die Haare sträuben,
schaudern.
ambadúos, ambadús , agt, prn: amborduos,
ambosduos,
ammaduos Definizione
ambos duos (f. ambas duas): unu e àteru, duos leaos impare
Sinonimi e contrari
ambos
Frasi
dhi ant curau is ogos ambaduos ◊ tui ses prus pràticu de mei in ambaduas cosas
Traduzioni
Francese
les deux
Inglese
both
Spagnolo
ambos,
los dos
Italiano
entrambi,
ambedue
Tedesco
beide.
àmbos , agt, prn Definizione
unu e àteru, duos leaos impare (f. ambas)
Sinonimi e contrari
ambadús
Frasi
colli s'olia cun ambas manos, ca achipis meda! ◊ su pràtigu a iscríere a màchina ponet ambas manos ◊ ne s'unu e ne s'àteru aiant dinari e cudh'ómine perdoneit ambos duos dépidos
2.
bos iseto ambos a bustare, tenzo de arrejonare cun isse ma as a èssere presente finas tue ◊ no bidiamus s’ora ambas duas, ceo de intèndhere e issa de contare
Etimo
ltn.
ambos
Traduzioni
Francese
les deux
Inglese
both
Spagnolo
ambos
Italiano
entrambi
Tedesco
beide.
ammajucàre , vrb Definizione
pigare a losingas, pigare a frandhigos, in bonas
Sinonimi e contrari
ammajucolare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
traiter avec douceur (ou avec les égards voulus)
Inglese
to treats.o. with kindness
Spagnolo
coger por las buenas
Italiano
prènder con le buòne
Tedesco
jdm. gut zureden.
ammamizàre , vrb: ammammizare Definizione
nau de animales e de gente, andhare, acortzire a sa mama, cricare sa mama po amparu; istare o èssere atacaos meda a sa mama
Sinonimi e contrari
ammammaritzare
Frasi
cussos crabitos si sunt ammamizados
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se réfugier dans les bras de sa mère
Inglese
to shelter by one's own mother
Spagnolo
enmadrarse
Italiano
rifugiarsi prèsso la madre,
èssere mólto attaccato alla madre
Tedesco
sehr an der Mutter hängen.
ammammaritzàdu , pps, agt Definizione
de ammammaritzare; nau de ccn., chi est tropu atacau a sa mama
Sinonimi e contrari
cdh. ammammariciatu
Traduzioni
Francese
qui est dans les jupes de sa mère
Inglese
mummy's boy
Spagnolo
madrero
Italiano
mammóne
Tedesco
sehr an der Mutter hängend.
ammusàre , vrb Definizione
pònnere is musas; acapiare, pònnere su musale, su musone a un’animale
Sinonimi e contrari
arrestai,
imbrucinitai,
ingriglionai,
prèndhere
/
ammurralare
2.
nisciunu at postu aficu a l'ammusare a calchi truncu, a custu poeta!
3.
at ammusadu sos bijos a su narile
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
menotter,
passer les menottes
Inglese
to handcuff
Spagnolo
esposar
Italiano
ammanettare
Tedesco
Handschellen anlegen.
anzonína , nf Definizione
totu is angiones pigaos o cunsideraos impare / a s'a. = che anzone, acomenti si fait cun o a is angionis
Frasi
fatendhe s'alte sua matzonina, a sos massajos lis furat sa ua e a tie si dat s'anzonina! (A.M.Scanu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tous les agneaux
Inglese
the whole of lambs
Spagnolo
el conjunto de los corderos
Italiano
l'insième degli agnèlli
Tedesco
Lammherde.
aogàre , vrb: aograre,
aojare,
aoxare Definizione
betare o furriare is ogos a castiare ccn. cosa po che dha pigare, po dha bòllere, disigiandhodha
Sinonimi e contrari
abbadiai,
addojulare,
oghiai
Frasi
aiat aojadu unu fiotu de tràilas pro che las furare ◊ no fint pagos sos chi l'aiant aojada, candho fit in sos vint'annos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jeter les yeux
Inglese
to glance at
Spagnolo
echar el ojo
Italiano
adocchiare
Tedesco
liebäugeln.
apixonài , vrb Definizione
cassare pigiones
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chasser les oiseaux
Inglese
to catch birds
Spagnolo
pajarear
Italiano
uccellare
Tedesco
auf Vogelfang gehen.
apozalàdros , nm Definizione
unu chi amparat malefatores, furones e àtera gente deosi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui est de connivence avec les larrons
Inglese
abetter,
abettor
Spagnolo
encubridor
Italiano
favoreggiatóre
Tedesco
Begünstiger.
ataconài, ataconàre , vrb: taconare* Definizione
pònnere su tacone, aconciare is iscarpas; nau in cobertantza, cobèrrere
Sinonimi e contrari
| ctr.
istaconare
Traduzioni
Francese
changer les talons
Inglese
to botch shoes
Spagnolo
remendar los zapatos
Italiano
rabberciare le scarpe
Tedesco
ausbessern.
calèschere , vrb Definizione
erríere a praxere, intostare de s'errisu
Frasi
su imbetzare no ti daet gustu tale de ndhe calèschere!
Etimo
ltn.
*caleschere
Traduzioni
Francese
rire à s'en tenir les côtes
Inglese
to split one's sides laughing
Spagnolo
reírse a carcajadas
Italiano
rìdere a crepapèlle
Tedesco
sich tot lachen.
carrucàre , vrb: carrugare Definizione
portare a carruga, carrare o portare su trigu, su laore, a s'argiola po dhu treulare, a domo a dh'incungiare
Sinonimi e contrari
assedare,
isseidare
Frasi
los bido carruchendhe in sas costeras cun sa màrghine a cúcuru ◊ bi cheriat su carru a carrugare trigu e lana ◊ carrucat a s'arzola sos mannucros de su tricu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
porter les graines à l'aire
Inglese
to carry grain to barnyard
Spagnolo
rebañar el trigo en la era
Italiano
portare il grano all'àia per la trebbiatura
Tedesco
den Weizen auf den Dreschplatz bringen.
cartéri , nm Definizione
chie in su giogu minat e giaet is cartas
Etimo
spn.
cartero
Traduzioni
Francese
qui mêle les cartes
Inglese
dealer
Spagnolo
quien baraja las cartas de juego
Italiano
cartaro
Tedesco
Kartengeber.