illacanài , vrb: illacanare, irlacanari, slacanai Definizione mòvere, cambiare, istesiare sa làcana; passare is làcanas, essire fora de is làcanas Frasi sos bighinos nostros sunt sèmpere illacanendhe: istrizi oe istrizi cras, si che intrant terrinu! 2. sos pessos illàcanant che mariposas in tancas de fiores (C.Puddu) Etimo srd. Traduzioni Francese franchir les limites Inglese to trespass Spagnolo invadir, salirse Italiano sconfinare Tedesco die Grenze überschreiten.

illeuràre , vrb Definizione istrecare is leas in sa terra arada o arandho Sinonimi e contrari illocinare, ischelviare, launai, sleorai Etimo srd. Traduzioni Francese briser, écraser les mottes Inglese to break clods Spagnolo desterronar Italiano rómpere le zòlle Tedesco umgraben.

illutonàre , vrb Definizione essire o bogare un’arremu de su lutone (mescamente su de sa camba) Sinonimi e contrari iscrocare 1 Etimo srd. Traduzioni Francese se luxer les hanches Inglese to dislocate one's hips Spagnolo dislocar las caderas Italiano lussare le anche Tedesco sich die Hüften verrenken.

imbaratíre , vrb Definizione calare de prétziu, abbasciare is prétzios Sinonimi e contrari abbaratai, abbaratire, abasciai, arrebbasciai, ibbalorie, imbaratare | ctr. incarie Frasi sa cosa no imbaratit, no! Etimo srd. Traduzioni Francese baisser les prix Inglese to reduce prices Spagnolo rebajar Italiano ribassare il prèzzo Tedesco herabsetzen.

incegài, incegàre , vrb: intzecare, intzegare Definizione guastare is ogos, leare sa vista de no bíere; cumbínchere a unu a fàere su chi no depet, o chi no bolet, o de si ndhe impudare e dispràxere apustis Sinonimi e contrari atzecare, bisogai, inciurpai, inturpire, intzeghire / alluscai, tantare Frasi si lu feris a s'ogru l'intzegas ◊ sa luche fit gosi forte chi incegaiat 2. si mi che intzegat l'iscudo! ◊ che l'at intzegadu su dinari e béndhidu s'est ◊ che l'at intzegadu sa bellesa de sa fémina, ma a mere de domo chi no balet ◊ cun sa paraleta sua che at intzegadu fintzas a tie Etimo srd. Traduzioni Francese crever les yeux, devenir aveugle Inglese to blind Spagnolo cegar Italiano accecare Tedesco erblinden.

inciurpài , vrb: insurpai, insurpare, inturpare, intzurpai, intzurpare, itzurpai Definizione essire o fàere tzurpu, menguare o bènnere mancu sa vista e, in cobertantza, sa capacidade de cumprèndhere, bíere s’arrexone, su giustu, sa cosa giai crara Sinonimi e contrari atzecare, incegai, inturpire, intzeghire, tzurpai Frasi seu beniu po fai biri a is itzurpus e po itzurpai a chini nat ca nci bit 2. surdos e inturpados, faghent sa gherra cumbintos de leare sa vitória! ◊ intzurpada dea su dinare s’iat béndhiu sa cusciéntzia e s’ànima a su tiàulu ◊ sas banidades inturpant sa zente ◊ totu intzurpadu de sa passione abbratzat sa mundhana professione Etimo srd. Traduzioni Francese crever les yeux, aveugler Inglese to blind Spagnolo cegar Italiano accecare Tedesco blind machen, blind werden.

inghitài, inghitiài , vrb: unghitai Definizione betare is ungas in su sensu de leare a furadura; iscúdere, betare cun s'unga, mescamente nau de su giogu chi si faet lassandho andhare a cropu sa conca de su pódhighe a una muneda o àtera cosighedha po che fàere lòmpere a su cofedhu Sinonimi e contrari afufai, apresai, arpiai, arrapagnare, arrapare 2, aungrare, craspuare, furai, irrobbare, runtzinare, sdorrobbai Etimo srd. Traduzioni Francese saisir avec les griffes, agripper (fig.) Inglese to claw Spagnolo agarrar Italiano artigliare Tedesco mit den Klauen packen.

ingrasciàre , vrb prnl: ingrassiare, ingratziai, ingratziare Definizione pedire gràtzias, su si betare a pedire calecunu praxere, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu agiummai coment'e pedindho gràtzias Sinonimi e contrari avocai, ingramesciare, invocai Frasi tia Frantzisca si est ingrasciada a Nostra Segnora ◊ ingratziadí a santa Marina ca bis chi sa cosa càmbiat! Etimo srd. Traduzioni Francese gagner les bonnes grâces Inglese to get on the right side of Spagnolo ganarse, cautivarse Italiano ingraziarsi Tedesco sich beliebt machen.

ingriglionài, ingriglionàre , vrb Definizione pònnere is grigliones, is ferros de arrestare a unu Sinonimi e contrari ammusare, arrestai, imbrillonai, imbrucinitai / acapiae, prèndhere 2. nos ant ingriglionadu a sa solidade de un'andhira morta ◊ sa Sardigna est bivendu ingriglionada e torrada a tzaraca de is istràngius ◊ no est su mari ch'ingriglionat un'ispera! Etimo ctl. engrillonar Traduzioni Francese passer les menottes Inglese to handcuff Spagnolo esposar Italiano ammanettare Tedesco Handschellen anlegen.

ingropíre , vrb: ingrupire Definizione artzare o fàere de codhos, coment'e po nàrrere chi de su chi at intesu, unu, o dhi ant pediu no ndh'ischit, no ndhe dh'importat Sinonimi e contrari incodhare, ingrutzare, ispallaritzare Etimo srd. Traduzioni Francese hausser les épaules Inglese to shrug one's shoulders Spagnolo encogerse de hombros Italiano far spallùcce Tedesco die Achseln zucken.

inlitzài , vrb Definizione pònnere o intrare s'ordiu in is litzas Traduzioni Francese faire passer à travers les lisses (le fil) Inglese to heddle Spagnolo enlizar Italiano allicciare Tedesco einziehen (die Kettenfäden in die Litzen).

insòro, insòru , agt, prn: intzoru, iscioro, issoro Definizione de issos, de issas, de cussus, de cussas: agt. e prn. chi giaet s'idea de su possessu, coment'e agt. si ponet sèmpere apustis de su númene, no càmbiat de m. a f. e ne de sing. a pl., inditat sèmpere unu possessu de 3ˆ persona pl., si narat de gente e de cosas e si podet impreare fintzes coment'e agt. de un'avb. che a totu is possessivos po fàere unu valore prepositzionale / apustis, innanti i. = apustis, innanti de issos, de issas; de issoro = de issos; cun issoro = cun issos; sos issoro (nau de genti) = is parentis insoru; s'issoro = totu su (possessu, trabballu, cosa) de issus, de issas Frasi sas domos iscioro sunt totu ammobbiliadas ◊ sos fizos issoro sunt totu cabosos ◊ sa cosa issoro est bene tenta contu ◊ su logu issoro est cussu ◊ issus tenint cosa de domu insoru 2. is duas sorris, una fiat sarta, s'àtera trabballàt in s'insoru, teniant cosa ◊ semus andhados a s'issoro ◊ innanti che faghimus su nostru, apustis s'issoro ◊ sa faina nostra est irbandhonada, s'issoro bene aténdhida 3. dèu creu ca dhu biant de passei insoru ◊ Cristos at alidadu subra issoro ◊ no poto istare sèmpere ifatu issoro ◊ si est postu in mesu issoro ◊ s'intendhent una fortza noa intro issoro ◊ sa zente at cumpresu a inue giughent idea de andhare e bi arrivat innanti issoro ◊ a inghíriu issoro bi aiat duos boes (G.Piga)◊ fuat passendu su para a pagu tretu insoru Etimo ltn. ipsorum Traduzioni Francese leur, lela leur, les leurs Inglese their (s) Spagnolo su, sus (agt), suyo, suyos (prn) Italiano lóro (agg. e pron. poss.) Tedesco ihr.

intechíre , vrb: integhie, integhire, intichire Definizione seberare o fàere sa tega, nau de alegúmenes; nau de lana, trastes, pònnere su bobboi papalana; nau de animale fémina, essire próssima Sinonimi e contrari addegare Frasi sa fae est integhindhe ◊ su pisurtzis no at galu intechiu ◊ custu tempus at integhiu su pisu 3. s'ebba at integhidu Etimo srd. Traduzioni Francese pousser les cosses (des légumineuses) Inglese to pod Spagnolo poner las vainas las legumbres Italiano méttere i baccèlli (détto delle leguminóse) Tedesco Hülsen ansetzen.

irregràre , vrb: irrejare Definizione bogare su mele, is regras o brescas de su casidhu Etimo srd. Traduzioni Francese extraire les rayons de miel Inglese to extract the honey from (the combs) Spagnolo castrar Italiano estrarre i favi Tedesco Honig schleudern.

is , art, prn Definizione artículu plurale siat de númenes mascu e siat de númenes fémina: sos, sas, os, as (is cosas, is coros/corus, is domos/domus, is dannos/dannus, is féminas, is ómines/óminis, is pipias, is pipios/pipius); che is àteros artículos, s'impreat fintzes in càmbiu de unu númene e balet totu cudhos, cudhas, cussos, cussas, cun su prn. relativu chi fatante / is de domo = sos de famíllia, sos parentes prus custrintos Sinonimi e contrari sas, sos Frasi sentza pònnere versu trudu iscrias a is amigos otavas o currentina! ◊ is óminis funt diferentis de is féminas ◊ chi si morint is cadhos e is boes, is ferros ti dhos betas… a paneri! 2. is de Tonara narant "fígiu, fògia de nuge no ne bògio"◊ depeus torrai gràtzias a totus is chi ant crétiu in custu ◊ is chi ant inténdiu bengant totus a innòi! ◊ is chi ant acabbau podint andai ◊ is de su bighinau dhi ant intrau cosa a papare Etimo ltn. ipsis Traduzioni Francese les, ceux, celles Inglese the Spagnolo los, las, aquellos, aquellas, quienes Italiano i, gli, le, quélli, quélle, colóro Tedesco die, jene, diejenigen.

isalàre , vrb Definizione segare o ispuntare is alas, fèrrere a s'ala; foedhandho de matas o de cresuras, segare de is partes de fora Sinonimi e contrari idalai | ctr. indalire / iscirrare 2. soe che puzone isaladu ◊ cussu puzone no leat bolu ca est isaladu Etimo srd. Traduzioni Francese rogner les ailes Inglese to clip Spagnolo cortar las alas Italiano tarpare le ali Tedesco beschneiden.

iscabiàre , vrb: iscaviai, iscaviare, iscaviari, scaviai Definizione mòvere a cropu sa conca, e is corros, nau de is boes, o is sannas, nau de is sirbones, de is porcos; fintzes mòvere sa palina a manera de fàere isceberare sa pàgia (o àteru de prus lébiu) de su trigu po dhu illimpiare; iscutulare sa conca po si ndhe tròchere is pilos de cara (chie dhos portat longos), o fintzes a murrúngiu po cosa chi si tenet in contràriu; fintzes brillare atesu Sinonimi e contrari incorrare, scemiai, sconchiai / imbrillai Frasi su malloru si nd'iscutulat su cani e camminat, iscàviat e camminat ◊ tia Carau candho dhu biet asinche iscàviat sa conca sentindhodhu po cussu machine chi dhi giaet ifadu ◊ su ferru de pranciari cun sa braxa, po dha mantènnere bia, tocàt a dh'iscaviari 2. su mangianu su sole si ndi fut incrarau in mari iscaviandu is umbras atesu Traduzioni Francese secouer les cornes Inglese to sway one's head or horns Spagnolo menear la cabeza Italiano scorneggiare, dimenare le còrna Tedesco mit den Hörner stoßen.

ischelviàre , vrb: ischervare, ischerviare, iscrebare, iscrevare Definizione istrecare is leas de terra, segare is crevas, is bàrdulas, comente si faet trebballandho a marra aifatu de s'aradore in s'aríngiu (o a iscatadorza) Sinonimi e contrari gherbare, illeurare, illocinare, irbardulare, launai, sleorai Frasi redorchiant su terrinu arvatadu e a marrinfatu l'ischerviaiant 2. un'ispiga si l'at iscreviada in sa manu a bídere si su ranu fit maduru Etimo srd. Traduzioni Francese écraser les mottes Inglese to crush clods Spagnolo roturar Italiano rómpere le zòlle Tedesco umgraben.

isculuzonàre , vrb: iscuruzonare Definizione cricare, istare cricandho is cugigones, in is cugigones Sinonimi e contrari fodichinare, iscrucuzonare Etimo srd. Traduzioni Francese fouiller dans les débarras Inglese to search high and low Spagnolo rebuscar en los rincones Italiano frugare nei cantùcci, nei ripostìgli Tedesco kramen.

iscumbesciàre, iscumbessàre , vrb: scumbessai Definizione fàere o essire coment'e cumbessu, illumbau, cun sa camba móvia; bogare de pare Sinonimi e contrari illumbare / isconsiminzare 2. sa màchina fit betza, giughiat prus ruinzu chi no lamiera, tota iscordigliolada e iscumbessada Etimo srd. Traduzioni Francese disloquer les hanches Inglese to cripple Spagnolo derrengar, deslomar Italiano sciancare Tedesco hüftlahm machen.

«« Cerca di nuovo