abrúdhu , nm: abudhu, budhu 1 Definizione su pudhu o cria de s'abe Sinonimi e contrari abutu Terminologia scientifica crp, sbs Etimo srd. Traduzioni Francese couvain, œufs d'abeilles Inglese bee grub Spagnolo larva de las abejas Italiano cacchióne, larva delle api Tedesco Bienenei.

acaogàre , vrb: acaugai, acaugare, caugai Definizione pèrdere is fortzas, su si calare cédios; su respirare chi faet su cane a buca aperta e a limba in fora candho tenet basca meda o at curtu meda Sinonimi e contrari acalamai, allacanae, allartzanai / buchiai, camulare, scanai Frasi mi seu acaugau in d-una perda: mi ant totus abbandonau 2. sos canes sunt totu acaughendhe, comente ant curtu pessighindhe cuss'animale Traduzioni Francese haleter Inglese to pant Spagnolo perder las fuerzas, jadear Italiano trafelare Tedesco hecheln.

àe , nf: ave Definizione is pigiones pentzaos e pigaos chentza distintziones e totus impare; dhu narant de ccn. pigione precisu, o fintzes de unu pigione ebbia bastat chi siat: candho acontesset custu si narat pl. puru; a logos, unu de is pigiones prus mannos, s'àbbile Sinonimi e contrari pigionia, pilloneri, pugione, ulturina / àbbila Modi di dire csn: pintare s'ae a bolu = èssiri grandu pintori diaderus de pintai is pillonis candu funti bolendi; lestru che ae in bolu = lestru meda, àbbile faghindhe faina Frasi no si moet de ae corogosta: pro paura s'isméntigat d'olare (L.Cubeddu)◊ si bolare coment'e ae podia, pro poder bènnere a cue su bolu pesare dia (A.G.Solinas)◊ sunt totu a una piae, che iscapados a s'ae ndh'essesint solovrados ◊ s'olia si l'est manighendhe s'ae ◊ s'ae famida est faghindhe dannu meda in binza 2. no píulat un'ae ◊ sas aes sulcant sas aeras ◊ sas aes puru, a trumas, ant boladu ◊ sas aves sunt cantandhe, bolendhe, faghindhe su nidu ◊ s'ischit chi sempre subra de sas ruinas sas aes mortorzeras faghent festa! ◊ pòneti alas de ave e bola artu! ◊ sas aves ant cambiadu boghe Etimo ltn. ave(m) Traduzioni Francese faune ornithologique Inglese birdlife Spagnolo las aves Italiano avifàuna, i volàtili Tedesco Vögel.

aggodhetonàre , vrb Definizione fàere su godhetone, s’eremàgiu o muntone de su laore messau prontu po treulare Sinonimi e contrari afrascalzare, aggodhetare, aggremagliare, apostorzare Etimo srd. Traduzioni Francese entasser Inglese to shock Spagnolo hacer las gavillas Italiano abbicare Tedesco aufschichten.

ammajucàre , vrb Definizione pigare a losingas, pigare a frandhigos, in bonas Sinonimi e contrari ammajucolare Etimo srd. Traduzioni Francese traiter avec douceur (ou avec les égards voulus) Inglese to treats.o. with kindness Spagnolo coger por las buenas Italiano prènder con le buòne Tedesco jdm. gut zureden.

àrra 2 , nf Definizione genia de preughedhu chi ponet a s'abe in su casidhu e dha bochit puru si no si meighinat Terminologia scientifica crp, varroa destructor Traduzioni Francese varroa Inglese insect able to kill bees into the apiary Spagnolo parásito que mata las abejas en las colmenas Italiano varròa Tedesco Varroamilbe.

avacàre , vrb: avocare 1 Definizione finire o serrare s'annu de iscola, cumenciare is vacàntzias Frasi s'annu sos iscolanos l'avocant in su mese de làmpadas Etimo srd. Traduzioni Francese prendre ses vacances Inglese to take holiday Spagnolo tener las vacaciones Italiano prènder le vacanze Tedesco Urlaub nehmen.

cannajòni , nm Definizione una genia de pastudrèmini: dhu narant puru carcàngiu longu e pei longu / c. de cresuri, c. cambas longas = erbavérrina; c. de àcua = Paspalum quadrifarium Sinonimi e contrari peilongu Terminologia scientifica rba, Elytrigia repens Etimo srd. Traduzioni Francese chiendent Inglese couchgrass, weed Spagnolo grama de las boticas Italiano caprinèlla Tedesco Hundszahn.

cartéri , nm Definizione chie in su giogu minat e giaet is cartas Etimo spn. cartero Traduzioni Francese qui mêle les cartes Inglese dealer Spagnolo quien baraja las cartas de juego Italiano cartaro Tedesco Kartengeber.

cartolài , vrb Definizione pònnere su númeru a is pàginas (de unu libbru, de àteru) Traduzioni Francese numéroter Inglese to number the pages Spagnolo numerar las páginas Italiano numerare le pàgine Tedesco die Seiten numerieren.

càsticu , avb: càstigu, càstiu 1 Definizione a c. = po is die de festa / zipone, beste de càstigu, de càstiu = su bonu Sinonimi e contrari | ctr. fitianu Frasi custos pantalones mi los lasso a càstigu ◊ si ponias mente a mie lu tias portare a càstigu in sas dies bagadias, cussu pinzos ◊ su sartu mi tevet leare sas misuras pro unu bestire de càstigu ◊ a su tempus sa peta in sas domos fit a càstigu ◊ ti ses bestiu chin sa beste de càsticu Etimo srd. Traduzioni Francese réservé pour les grandes occasions Inglese reserved for the feasts Spagnolo para las fiestas Italiano riservato per le fèste Tedesco für die Festtage aufbewahrt.

chizíre , vrb Definizione mòvere is chígios, is prabaristas, nau prus che àteru cun s'avérbiu no po nàrrere chi istat firmu deunudotu Sinonimi e contrari chinnire Frasi mancu chizit de cantu est atentu Etimo srd. Traduzioni Francese cligner des yeux, clignoter Inglese to move eye brows (lash) Spagnolo fruncir las cejas Italiano muòvere le cìglia, le sopraccìglia Tedesco die Wimpern und die Augenbrauen bewegen.

coberigàscia , nm Definizione telu téssiu po dhu pònnere a usu de tiàgia in pitzu de is càscias Sinonimi e contrari coberibbanca Etimo srd. Traduzioni Francese nappe pour coffre Inglese box cover Spagnolo tela para cubrir las arcas Italiano copricassa Tedesco Truhedecke.

contrasinnàre , vrb Definizione cambiare is sinnos (mescamente de is animales po dhos cunfúndhere, si funt furaos) Traduzioni Francese modifier la marque du bétail pour tromper Inglese to falsify the signs Spagnolo cambiar la marca de las reses Italiano falsare i ségni Tedesco die Zeichen entstellen.

culturínas , avb Definizione èssere in c. = àere belle e acabbau una cosa Traduzioni Francese toucher à sa fin Inglese said of a situation coming to an end (action) Spagnolo estar en las últimas Italiano agli sgóccioli Tedesco am Ende.

dhàdharu , nm Definizione sa boghe e càntigu de is arranas Frasi s'intendhet dhàdharu de ranedhas Terminologia scientifica bga Etimo srd. Traduzioni Francese coassements Inglese croaking Spagnolo el croar de las ranas Italiano gracidìo Tedesco Gequake.

dhas , prn: las Definizione prn. de 3ˆ p. pl. fémina po gente o cosa manigiau a cumplementu ogetu Frasi cussas boxis dhas intendu e dhas connòsciu ◊ cussas fainas issu dhas fiat a prexeri ◊ sas arbeghes inue dhas tenes? ◊ como mi che tiro is botas e dhas pòngio a asciutare ◊ is piciocas si parant a fúrriu de sa pratza ibertandho a dhas brindhare is piciocos po ballare ◊ sas brullas sunt bellas e dhas aggradesso Etimo ltn. illas Traduzioni Francese les Inglese them Spagnolo las Italiano le (prn.) Tedesco sie.

fadhísa , nf: fadhixa Definizione chinisu, cussu budhiu asuta de sa braxa; su fogu etotu Sinonimi e contrari cardufari, fairivàiri Frasi si sa Sardigna sighit a bruxare goi no at a passare annos meda chi s'at a reduire a un'ísula de fadhixa ◊ coghiat sa cótzula in sa fadhixa Etimo ltn. *falliva Traduzioni Francese cendre sous la braise Inglese hot ash Spagnolo ceniza caliente debajo de las brasas Italiano cinìgia Tedesco Glutasche.

fairivàiri , nm: farivàiri, farivari, frarivrari Definizione chinisu biu e giai orrúbiu de cantu est budhiu meda asuta de sa braxa, tanti ca faet a dhue còere cosa (patata, castàngia, ou) Sinonimi e contrari calduchinu, cardufari, fadhisa Frasi cust'ou at a èssi prus saboriu si dhu fia tebidebi in su fairivàiri? ◊ s'istrumpat in s'arena finivini che pisita in su farivari ◊ allorigados in su farivari, mesa bentre tizirint in caentu… Etimo ltn. flagrare Traduzioni Francese cendre sous la braise Inglese hot ash Spagnolo ceniza caliente debajo de las brasas Italiano cinìgia Tedesco Glutasche.

grusàre , vrb: gruxare Definizione incrubare, fàere abbasciare; serrare, nau prus che àteru de is liagas e feridas; iscorare, dispràxere meda coment'e faendho bregúngia / grusare sas pupias, sas pibiristas = serrai is ogus Sinonimi e contrari dòrchere, imbasciai, incruai*, ingruxare, mugrare, pinnicai / serrai / scorai Frasi sa fiara si est pesada a cadharida e già grusada ◊ presentendhe unu fiore si gruxant e saludant cun rispetu ◊ piús no gruxet su tuju a su pesante giuale chi li faghet sa carena a un'ancuju! (G.Oggiana)◊ gruxeit ancora de piús s'ischina suta de su tribàgliu 2. benidindhe che a tandho como puru a grusare sas pibiristas mias cun sa friscione de àteras vias! (G.Ruju)◊ bídere e faedhare ti cheria e grusare cun basos sas feridas! 3. no agato divagos si no cussos, avilidu e grusadu finas oe ◊ ponides sa betzesa in sacrifítziu grusèndhebbos su coro cun sa mente (A.Dettori)◊ at a finire su disterru chi nos grusat sas dies de sa vida! (P.Mossa)◊ mi so grusendhe cun tantos pensamentos Traduzioni Francese baisser, mortifier, attrister Inglese to lower, to make bitter, to sadden, to dishearten Spagnolo bajar, cerrarse las heridas, humillar Italiano abbassare, avvilire, amareggiare Tedesco herunterlassen, beschämen, verbittern.

«« Cerca di nuovo