abbogài, abbogàre , vrb: abogai Definizione fàere s'abbogau; nàrrere su chi unu tenet de nàrrere, nàrrere a boghe o fintzes solu fàere a bíere o arregordare in calecuna manera Sinonimi e contrari aprontai 1, difèndhere, iscaressire 2. tenias it'e nàrrere e no ti ses abbogadu: andhe fatza sa chi as tentu!…◊ tue ses su primu chi ti ses abbogadu a ti dare su chi ti tocat ◊ aispeta ca in cue mi abbogo deo: Cussa est cosa chi no si faghet, ca no andhat bene! 3. po abogai sa durci cara tua istimada intregu su spédhiu in is alas de su bentu (E.Sanna) Etimo spn. Traduzioni Francese objecter Inglese to object, to come forward Spagnolo abogar Italiano farsi avanti, obiettare Tedesco die Anwaltschaft ausüben, vertreten.

abbruncàda , nf Definizione atumbada o cropu a murros, cun is murros; cosa chi si narat coment’e avertimentu, briga; atumbada de malascigura a calecuna cosa Sinonimi e contrari irmurrada, irruncada, sbruncada / avertimentu / atumbada 3. dogni abbruncada est a su pódhighe malu… (Z.Zazzu) Etimo srd. Traduzioni Francese claque, heurt Inglese slap in the face, bump Spagnolo tortazo, morrada, choque Italiano mostaccióne, urto Tedesco Hieb auf die Schnauze, Aufprall.

abbruncài, abbruncàre , vrb: abbrunchiai, abbrunchiare, abbrunciare Definizione atumbare o iscúdere a su bruncu, a murros, e fintzes pigare a su bruncu, nàrrere cosa coment'e giaendho una briga, naendho cosa in contràriu; pònnere bruncu (in sa carrada, in s'ampudha, in su papare o, is animales, in s'erba a pàschere); rfl. èssere a primma Sinonimi e contrari abboluire, arruncare, brigare, chelcire, irmurrare, irruncare, ispochiare, sbruncai, stronciai / assansiare / adobiai, atumbae, imbronconai, trabbucai 1 / agghegiare / ammurrionare Modi di dire csn: abbruncai su frascu = artziai su frascu po bufai a bruncu; abbruncare su fogu = acontzare su fogu, sos titones Frasi fit andhendhe a s'apàlpidu, abbrunchendhe a bicos e chizolos ◊ at leadu a dereta, istontonendhe e abbrunchendhe in s'impedradu iscumbessu ◊ abbruncai un'animali chi si bollit fuiri ◊ is brebeis candu tenint ispédhiu de andai, dhas abbruncu e si firmant ◊ at abbruncau is cunsilleris sentza nimmancu dhis lassai isterri s'arrexonamentu! 2. abarras isciacuendi pratus… abbrunca de su salatieri! ◊ is brebeis funt abbrunchendi sa pastura 3. su sèneche lu cussizat severu e firmu, ma isse no resessit a abbruncare s'ammolighinamentu, pessandhe a una fémina chi no est sua Etimo srd. Traduzioni Francese heurter, claquer Inglese to give a slap (on lips) Spagnolo abofetear, golpear en los morros Italiano dare un mostaccióne Tedesco auf die Schnautze hauen.

achizàre , vrb Definizione su cambiare bisura, de face, coment'e inchietandhosi o intristandhosi Sinonimi e contrari acristai, inchigiare, inchizire, incilliri, increstare, ingrispire Etimo srd. Traduzioni Francese froncer les sourcils Inglese to frown Spagnolo fruncir el ceño, contrariarse Italiano accigliarsi Tedesco die Stirn runzeln.

afenàre , vrb Definizione abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Sinonimi e contrari incubae Frasi teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Etimo srd. Traduzioni Francese affener, contracter la strongylose Inglese to feed on hay, to catch strongylosis Spagnolo dar el heno, coger la strongilosis Italiano affienare, contrarre la strongilósi Tedesco mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

allutzighinàre , vrb Definizione apèrrere bene deunudotu is ogos, comen'e faendho prus atentzione, meravigliaos Sinonimi e contrari allutzigare, ispalpedhare Frasi benit un'àinu, a denote, e mi allutzighinat sos ojos, pariat ànima mala 2. cussas sunt baldiendhe sa domo cun sos ojos allutzighinados Etimo srd. Traduzioni Francese écarquiller les yeux Inglese to open wide one's eyes Spagnolo abrir los ojos Italiano spalancare gli òcchi Tedesco die Augen aufsperren.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definizione pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Sinonimi e contrari aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Frasi fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etimo srd. Traduzioni Francese faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur Inglese to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spagnolo espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italiano far rizzare i capélli, rabbrividire Tedesco die Haare sträuben, schaudern.

ammustài , vrb: ammustare Definizione catzigare, istrecare o mòlere s’àghina po fàere su mustu; aciúnghere mustu; piscare sa binatza a istrégiu (cofa) po che lassare iscolare su mustu innanti de dha prentzare Etimo srd. Traduzioni Francese fouler le raisin Inglese to press grapes Spagnolo pisar la uva Italiano pigiare l'uva Tedesco die Trauben pressen.

apodhilàre , vrb Definizione artzare a su pudhàrgiu, istare in s’acuiladórgiu o acorru de is pudhas Sinonimi e contrari apudhai, apudhalzare / acadhai, alciare, ampiai Frasi sas pudhas sunt apodhiladas in su cannitu ◊ sa pudha si est apodhilada e at comintzadu a si pulire (Z.Zazzu) 2. si nch'est apodhilata a supra de su carru Etimo srd. Traduzioni Francese se percher Inglese to roost Spagnolo posarse los pájaros Italiano appollaiare Tedesco sich auf die Stange setzen.

apostài , vrb: apostare 1, apostari Definizione istare firmos cuaos in calecunu tretu iscocandho e ibertandho a ccn. o un'animale po dhu cassare, po dhu sodigare, o àteru; carrare su laore a sa posta o eremàgiu; pònnere una posta a iscummissa / apostare de… = detzídere Sinonimi e contrari atrapare, impostai / carrugare Frasi sos caminos fint prenos de zente apostada pro bíere sos isposos ◊ si ficheit in conca sa bidea de l'apostare a fusile ◊ si aposteit in d-una roca, ispetendhe sos ladros cun su bestiàmine furadu ◊ mi ant apostadu fintzas a candho mi ant àpidu 2. su trigu si apostaiat in sa posta e poi si che gighiat pro l'arzolare 3. apostant de isposare e isposados si sunt Etimo itl. Traduzioni Francese guetter Inglese to lie in wait for Spagnolo acechar Italiano appostare Tedesco sich auf die Lauer legen.

apudhalzàre , vrb: apudharjare, apudharzare Definizione artzare a su pudhàrgiu, istare in s’acorru de is pudhas Sinonimi e contrari apodhilare, apudhai, apudhionare 2. bi at unu paone apudharzadu subra de una conchita Etimo srd. Traduzioni Francese se percher Inglese to perch Spagnolo posarse los pájaros Italiano appollaiarsi Tedesco sich auf die Stange setzen.

arragiolàre , vrb: arrajolare, arregiolare 1, arrejolare Definizione ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare meda Sinonimi e contrari arragiolire, arraulare / airai, arrannegai, inchietae Frasi currendhe avatu meu che arrejoladu, si est postu a mi sighire ◊ mi apo fatu sa lista de sas persones chi, si arrajolo, devo mossigare! 2. cusse marranu de l’intzugliare ca si arrejolaiat che cane! ◊ issa no cheriat seguzada ca si arregiolaiat che batu (M.Danese) Etimo ltn. rabies Traduzioni Francese être atteints de la rage Inglese to catch rabies Spagnolo rabiar Italiano prèndere la ràbbia Tedesco sich die Tollwut zuziehen.

arragiolíre , vrb: arrajolire, arrazolire, arrejolire Definizione ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare che cane arrajoladu Sinonimi e contrari arragiolare* / achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai, insutzuligai, intziminire, renignai Frasi dae atentu ca cussu cane est arrejolidu! 2. candho li at nadu sa veridade si est arrazolidu Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to rage Spagnolo padecer la rabia, encolerizarse Italiano contrarre la ràbbia, arrabbiarsi Tedesco sich die Tollwut zuziehen, zornig werden.

arregài , vrb: regrare Definizione su si fàere sa regra, a regra, fàere sa rega; fintzes chistire, pònnere a parte Sinonimi e contrari allogae, collire 2. tenit su dinai arregau in su calàsciu Etimo srd. Traduzioni Francese attraper le favus Inglese to make honeycomb Spagnolo hacerse panal Italiano farsi favo Tedesco die Honigwabe bilden.

arremàre , vrb Definizione ingòllere rema, arremadiu Sinonimi e contrari acatarrare, arrasfriai, arremadiai, arrumai Etimo srd. Traduzioni Francese attraper la rhinite Inglese to catch rhinitis Spagnolo coger la rinitis Italiano prèndere la rinite Tedesco sich die Rhinitis holen.

arrempicài, arrempichiàre , vrb: arrepicae, arrepicai, arripicare, arrepichiare, rempicare* Definizione sonare is campanas a ora meda, a festa Sinonimi e contrari scaviai 1, strichillonai, trichizare Frasi su bentu santziàt s'impicau coment'e su tratallu de una campana arrepichendu ◊ su sonu de is campanas arrepichiandho a festa acumpàngiat sa crufessone ◊ baxi e arrempicai is campanas! Traduzioni Francese sonner à toute volée Inglese to chime Spagnolo repicar Italiano scampanare Tedesco die Glocken läuten.

arrinzàre , vrb Definizione ammeletzare faendho a bíere is dentes comente faent unos cantu animales, prus che àteru, tzacurrare is dentes; si narat fintzes in su sensu de istare pranghe pranghe / arrinzendhe dentes = arrodendhe dentes; a. che cane in cadena; a. sas lavras, su murru = frungiri unu pagu is laus coment'e bolendi nàrriri cosa o a betu diferenti Sinonimi e contrari arranzare 1, arraunzare, arringare, grujai, morrugnare, raganzare, ranzidare / poliare Frasi ti chimentas cun àteros matzones: trassistu, arrinzas e faghes sa coa, ma oramai as pérdidu sa proa! (Piredda) 2. at arrinzau sas lavras a unu risighedhu Etimo itl. rignare Traduzioni Francese gronder, grincer des dents Inglese to growl Spagnolo gruñir Italiano ringhiare, digrignare Tedesco knurren, die Zähne fletschen.

arróscu , nm, nf: arruscu, orrusca, rusca* Definizione su pígiu de corgiolu chi abbarrat a su suérgiu apustis bogau su ortigu, corgiolu de is matas Frasi bollu su ortigu cun s'arruscu interu comenti ndi dhu bogant de su truncu de su suérgiu Terminologia scientifica rbr Traduzioni Francese seconde couche externe de l'écorce du chêne-liège Inglese second rind of cork-tree Spagnolo segunda capa del corcho Italiano secónda scòrza del sùghero Tedesco die zweite Korkrinde.

assobinài , vrb: assolinari Definizione pònnere a pigare sole, pigare sole Sinonimi e contrari assoliae, assorinai Frasi assobinai su trigu in s'argiola ◊ cuss'animabedhu ariseu fut assobinendu in su pranu ◊ lah is calixertas assolinendi! Etimo srd. Traduzioni Francese exposer au soleil Inglese to sun-dry Spagnolo solear, asolear Italiano soleggiare Tedesco in die Sonne legen.

assoliàe, assoliài , vrb: assoliare Definizione pònnere a pigare sole, pigare sole Sinonimi e contrari assobinai, assorinai, soghiai Frasi sas tilichertas sunt frimmas assoliàndhesi ◊ a assoliare trematas, fàunas e mantas lis faghet bene ◊ fasolu, moriscu, nughe, méndhula e àteru gai cheret assoliadu innantis de lu remonire ◊ assóliati sa carena in custu sole! ◊ cussu traste frundhidu bi est annos assoliendhe fora! Etimo srd. Traduzioni Francese exposer au soleil Inglese to dry in the sun Spagnolo solear Italiano soleggiare Tedesco in die Sonne legen.

«« Cerca di nuovo