illacanài , vrb: illacanare, irlacanari, slacanai Definizione mòvere, cambiare, istesiare sa làcana; passare is làcanas, essire fora de is làcanas Frasi sos bighinos nostros sunt sèmpere illacanendhe: istrizi oe istrizi cras, si che intrant terrinu! 2. sos pessos illàcanant che mariposas in tancas de fiores (C.Puddu) Etimo srd. Traduzioni Francese franchir les limites Inglese to trespass Spagnolo invadir, salirse Italiano sconfinare Tedesco die Grenze überschreiten.

illutonàre , vrb Definizione essire o bogare un’arremu de su lutone (mescamente su de sa camba) Sinonimi e contrari iscrocare 1 Etimo srd. Traduzioni Francese se luxer les hanches Inglese to dislocate one's hips Spagnolo dislocar las caderas Italiano lussare le anche Tedesco sich die Hüften verrenken.

impostài , vrb: impostare Definizione pònnere cosa in calecunu tretu o de calecuna manera coment’e aprontandho unu trebballu, una faina o àteru; rfl. pònnere o istare firmos in calecunu tretu coment’e cuaos, o própriu cuaos, iscocandho po essire o giare a pitzu a calecuna cosa, o a ccn., mescamente in cassa, in gherra, po idorrobbare a chie passat / impostai is pedinas in su giogu de sa dama, impostai unu trabballu; impostare su telàrgiu = ammanitzare su materiale postu in su telarzu pro tèssere Sinonimi e contrari incarrebai / apostai Frasi dèu bandu cun is bidonis a m'impostai acanta a sa miza ◊ sa linna che cheret impostada in sa ficada de su carru ◊ certus s'impostànt abetendi is màscaras bistias a cerbu po dhas isparai ◊ tocat e si che impostat inue depiat passare cudhu ◊ tue chi ses cun sa màchina, impostamiche in cudhane, za sigo a pè 2. su cani est impostau po sa cassa ◊ cun vinti armas mi serro sa costera e deo mi che imposto in Su Pedrarzu ◊ dhoi at istudiaus sardus, tzeracus de meri allenu, sèmpiri impostaus po no si lassai fuedhai in sa língua cosa nosta (A.Satta)◊ m'imposto e cun s'arma li acrico sa fusilada! ◊ sa gatu est impostada aspetendi a obèrriri sa porta pro intrai! Etimo itl. Traduzioni Francese établir, organiser, guetter, se poster Inglese to formulate, to ambush Spagnolo preparar, acechar, apostar Italiano impostare, appostare, appostarsi Tedesco anlegen, auflauern, sich auf die Lauer legen.

incaussài , vrb Definizione nau de cosa chi s'ingurtit, àere dificurtade a passare in su gúturu; asciutare sa buca (nau de cosa chi si papat po s'efetu chi faet a sa buca, ca essit arrasposa) Sinonimi e contrari aèschere, arrèschere, incaussire Frasi a Sarbadori, comenti at biu sa pobidha, dh'incaussat su binu! 2. tengu sa buca totu incaussada de cussu cachi chi apu papau Traduzioni Francese de travers Inglese which goes the wrong way (said of food) Spagnolo atragantar Italiano andare di travèrso (détto di cibo) Tedesco in die falsche Kehle kommen.

incorrài , vrb: incorrare Definizione iscaviare cun is corros, iscúdere, férrere o cracare a cropos de corru, nau de animales chi ndhe portant; bogandho in bregúngia a ccn. po cosa de pagu contu timendhodha tropu, fàere male Sinonimi e contrari acorrae, acorrociai, iscorratzare, sigorrai Frasi chi fiat istétiu bòi t'iat incorrau ◊ si sunt boes chi incorrant, no ti bi acúrtzies! ◊ fit nóidu ca su boe incorraiat 2. màniga su minestrone, za no ti at a incorrare! Etimo srd. Traduzioni Francese encorner Inglese to gore Spagnolo cornear Italiano incornare, cozzare con le còrna Tedesco auf die Hörner nehmen.

incrabiolài , vrb Definizione pònnere is crabiolas, is currentes, faendho teuladas Sinonimi e contrari intzivinai Etimo srd. Traduzioni Francese voliger Inglese to plank Spagnolo enmaderar Italiano impalcare Tedesco die Balken legen.

incungiài, incungiàre , vrb: incunzare Definizione arregòllere s'incúngia, is laores o àteru chi produet sa terra, a domo, a magasinu; arregòllere e chistire, assentare in su logu, fintzes batire a domo calecuna cosa; mantènnere o istare isserrau Sinonimi e contrari coglire, coltoire, remonire / inserrai Frasi chini messat incúngiat ◊ geo sèmeno, incúngio e béntulo 2. de tantas peràulas ndhe apo incunzadu unu sacu de fàulas ◊ dhoi at genti chi pentzat isceti a incungiai dinai ◊ cun sas manos bostras murghides e incunzades su late 3. cussa cosa incungiaidha in su calàsciu ◊ a una certa ora tocat a incungiai is pudhas ◊ candho si ammamabant sos crapitos, sas crapas fint incunzadas in sa mandra ◊ est abarrau otu diis incungiau in s'aposentu ◊ dhu possant ingungiai in d-unu presoni nou! Etimo srd. Traduzioni Francese engranger Inglese to harvest, to keep the harvest Spagnolo encamarar, cosechar Italiano fare la raccòlta, ripórre il raccòlto Tedesco ernten, die Ernte einbringen.

ingropíre , vrb: ingrupire Definizione artzare o fàere de codhos, coment'e po nàrrere chi de su chi at intesu, unu, o dhi ant pediu no ndh'ischit, no ndhe dh'importat Sinonimi e contrari incodhare, ingrutzare, ispallaritzare Etimo srd. Traduzioni Francese hausser les épaules Inglese to shrug one's shoulders Spagnolo encogerse de hombros Italiano far spallùcce Tedesco die Achseln zucken.

inlitzài , vrb Definizione pònnere o intrare s'ordiu in is litzas Traduzioni Francese faire passer à travers les lisses (le fil) Inglese to heddle Spagnolo enlizar Italiano allicciare Tedesco einziehen (die Kettenfäden in die Litzen).

inniscíre , vrb: innisie, innisire, innixire Definizione sonare su nasu po ndhe bogare su mucu Sinonimi e contrari ischisciare, ischiscire, mucai, nesire, sinire Frasi innisíresi, nisire su mucu ◊ s'innisiant in su manigotu! ◊ est a istúrridos e innisíndhero Etimo srd. Traduzioni Francese se moucher Inglese to blow one's nose Spagnolo sonarse Italiano soffiarsi il naso Tedesco sich die Nase putzen.

irdarcilàe , vrb: isarchilare, isaschilare, isaschilai Definizione iscadranchilare is animales, segare su cadranchile (po fàere dannu); fintzes atzopiare, segare a iscambadura Sinonimi e contrari iscarronare, scadracilai, scardanchinare, scarracillai, scarrengibai / assopiai Frasi pro dispetu, tziu Matiu aiat isarchiladu duas bacas a tziu Batista 2. Zubanne su craparju est totu bida topu, isarchilau, a baculedhu ◊ pacubene meu, fipo tzopu, isarchilatu! 3. sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra chin d-unu tzocu búitu, isarchilatas dae sa urvajola Etimo srd. Traduzioni Francese couper le jarret Inglese to cut the hocks Spagnolo desjarretar Italiano sgarrettare Tedesco die Hachsen durchschneiden.

irdentàe, irdentàre , vrb: isdentai, isdentare, sdentai Definizione bogare o pèrdere dentes Sinonimi e contrari ilmarruncare | ctr. indentie Etimo srd. Traduzioni Francese édenter Inglese to break the teeth Spagnolo romper, perder, sacar los dientes Italiano sdentare Tedesco die Zähne verlieren.

irfrenàre , vrb: isfrenare Definizione pigare e trantzire, lassare andhare su frenu; istare, andhare, fàere chentza régula, coment'e chentza frenos Sinonimi e contrari | ctr. frenae Traduzioni Francese ôter le frein Inglese to release the brake on Spagnolo desatar Italiano sfrenare Tedesco die Bremse lösen, entfesseln.

irgangàre , vrb: isgangare, sgangai Definizione segare is cannas de su gúturu o gannighinas; segare is tuledhas, genia de néulas a parte de aintru in su gúturu; segare, bogare is gangas a su pische Sinonimi e contrari iggannai, ispajolare, ispobiai, ispojai, sgraguenai Frasi aiat irgangatu una erveche e l'aiat cota a budhitu Etimo srd. Traduzioni Francese égorger, opérer des amygdales Inglese to slit s. o.'s throat, to cut tonsils Spagnolo degollar, quitar las amígdalas Italiano sgozzare, tagliare le tonsille Tedesco die Kehle durchschneiden, die Mandeln entfernen.

irgargàre, irgarghiàre , vrb rfl Definizione istare a irgargos, a boghes Sinonimi e contrari igrogoenai, isarguenare, sguturai Etimo srd. Traduzioni Francese s'égosiller Inglese to shout oneself hoarse Spagnolo desgañitarse Italiano sgolarsi Tedesco sich die Lunge ausschreien.

irgranzàre , vrb: isgrangiare, isgranzare, sgrangiai Definizione seberare, bogare su pódhine grussu de sa farra cun su sedatzu largu: est sa primu manu de sa sedatzadura / sedatu de i. = fatu de pilu largu pro sa sedatadura de sa prima manu Sinonimi e contrari grangiai, ingrangiai, irghilinzonare Frasi cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare Etimo srd. Traduzioni Francese séparer le son du froment Inglese to pull bran apart Spagnolo cerner Italiano separare la crusca Tedesco die Kleie trennen.

is , art, prn Definizione artículu plurale siat de númenes mascu e siat de númenes fémina: sos, sas, os, as (is cosas, is coros/corus, is domos/domus, is dannos/dannus, is féminas, is ómines/óminis, is pipias, is pipios/pipius); che is àteros artículos, s'impreat fintzes in càmbiu de unu númene e balet totu cudhos, cudhas, cussos, cussas, cun su prn. relativu chi fatante / is de domo = sos de famíllia, sos parentes prus custrintos Sinonimi e contrari sas, sos Frasi sentza pònnere versu trudu iscrias a is amigos otavas o currentina! ◊ is óminis funt diferentis de is féminas ◊ chi si morint is cadhos e is boes, is ferros ti dhos betas… a paneri! 2. is de Tonara narant "fígiu, fògia de nuge no ne bògio"◊ depeus torrai gràtzias a totus is chi ant crétiu in custu ◊ is chi ant inténdiu bengant totus a innòi! ◊ is chi ant acabbau podint andai ◊ is de su bighinau dhi ant intrau cosa a papare Etimo ltn. ipsis Traduzioni Francese les, ceux, celles Inglese the Spagnolo los, las, aquellos, aquellas, quienes Italiano i, gli, le, quélli, quélle, colóro Tedesco die, jene, diejenigen.

isarguenàre , vrb: isgrogoenai, isogroenare, isorgoenare, sgraguenai Definizione agiummai coment'e pèrdere s'ogroena tzerriandho: tzerriare meda e a forte, tropu; fintzes púnghere a is cannas de su gúturu Sinonimi e contrari iggannai, igrogoenai, irborgoenare, irgargare, sguturai / sprumonai Frasi si est postu a cantare a s'isogroenare! ◊ deo isarguenèndhemi a boghes e isse chentza m'intèndhere! 2. pigant s'arresorza e dh'isorgoenant: a ite puntu arribbat s'ómine!… Etimo srd. Traduzioni Francese s'égosiller Inglese to shout oneself hoarse Spagnolo desgañitarse Italiano sgolarsi Tedesco sich die Lunge ausschreien.

iscaràda , nf: iscarata, scarada Definizione genia de cuntratu po fàere unu trebballu a prétziu firmu, de pagare unu tanti chentza fàere contu de su tempus, a su chi si faet su trebballante: s'impreat agiummai solu coment'e avb. Sinonimi e contrari iscaru Modi di dire csn: fuedhai a s'i. = de una manera irfatzida; pesai a i. = pesare a ogru; a i. = a bínchidas, a fuliadura, a meda; bèndiri a i. = totu paris, totu sa cosa a una borta (itl. in blòcco); papare a i. = a satzadura a tropu Frasi ndi at messau de trigu a iscarada, cuss'ómini!… 2. mancai istracus, faint a iscarada cantendu ◊ cussus si ant giogau a s'iscarada su mantedhu miu ◊ s'intendiat sa genti cantendu a iscarada ◊ ciocedhu, porcu mannale, papa a s'iscarada già pagas totu a nadale! (G.A.Cossu)◊ sento sos basos chi ti dei a cua, mentres cun àtere ses a s'iscarada maseda e tzega! ◊ custas cosas bosatrus dhas osservais a s’iscarada, ma sena de sintzeridadi 3. ocannu dhoi at ceréxia a iscarada ◊ cun cussa conca isbuida de pobidhu miu chi pigat fogu coment'e un'alluminu, is fillus benint a iscarada! Etimo ctl. escarada Traduzioni Francese travail à la pièce, effrontément Inglese job contract, cheekily Spagnolo destajo, descaradamente Italiano a gara, còttimo, sfacciataménte Tedesco um die Wette, Akkord, frech.

iscaratzàre , vrb Definizione bogare, tròchere sa caratza, ammostare sa cara po su chi est; giare a ischire, isprubbicare, cosa cuada de ccn. Sinonimi e contrari ifatzolare, irvisierare, iscarotare | ctr. caratzare Frasi sas màscaras chi andhant a una domo candho las cómbidant s'iscaratzant pro si fàghere a connòschere Traduzioni Francese démasquer Inglese to unmask Spagnolo desenmascarar, descubrir Italiano smascherare Tedesco die Maske abreißen.

«« Cerca di nuovo