Abbreviations Legenda | Symbols Legend

marrósu , agt Definition chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu Sentences beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu! Surnames and Proverbs smb: Marrosu Etymon srd. Translations French qui a une belle denture English the one who has good teeth Spanish que tiene una buena dentadura Italian che ha dentatura buòna German ein gesundes schönes Gebiß besitzend.

meraculàrgiu , nm, agt Definition chi o chie istat a lamentu po dónnia cosighedha, si assicat o ispantat po totu, biet luego totu perígulu o dannu; chi paret sèmpere ibertandho miràculos, po sa manera chi tenet de fàere Etymon srd. Translations French alarmiste English alarmist Spanish alarmista, que espera milagros Italian allarmista, miracolista German Schwarzseher, schwarzseherisch.

murenósu , agt, nm Definition chi o chie sufrit de murenas, chi portat murenas Etymon srd. Translations French hémorroïdaire English hemorrhoidal Spanish que padece hemorroides Italian emorroidàrio German hämorrhoidal.

patidòre, patidòri , agt Definition chi est sufrindho Synonyms e antonyms pascionadu, tribbuladu | ctr. gosadore Sentences siedas consoladore de sa zente patidora! Translations French souffrant, affligé English suffering Spanish que sufre Italian sofferènte, afflitto German leidend.

pècia 2 , nf: petza 3 Definition crantu, orrugu de css. cosa, piticu o mannu, fintzes truncu o pedra a cicire (custa fintzes manna, segada giusta a parallelepípedu); mescamente, bículu de orrobba po imbodhigare su pei in s'iscarpa / una p. de casu, de regotu = pischedhu, arrogu; petz'e làmbriga!… = debberone làgrima! Sentences fit una petza manna de pedra ruja ◊ unu fit restadu sétzidu subra sa petza de pedra sonendhe sa chiterra ◊ dae subra sa petza de su giannile imbíami unu cantu pro cumbidu! (A.M.Pinna)◊ fit sétzidu in sa petza addainanti de sa domo ◊ petza de s'élighe mannu setziat tiu Portolu 2. unu tempus a pes si poniant sas petzas: como sas mizas Etymon itl. pezza Translations French bout de tissu English cloth Spanish paño que se pone alrededor del pie Italian pezzuòla German Läppchen.

poíta , avb, cng, nm: poiti, prite, proite, pruite, pueta, puita, puite Definition po ita = foedhu chi s'impreat mescamente in is dimandhas, ma fintzes in is arrespostas cun idea de iscopu, de càusa o intzimia: si est cng. inditat solu càusa, intzimia, motivu; coment'e númene, dónnia cosa o motivu chi si podet cunsiderare càusa o iscopu Synonyms e antonyms ellea / ca Idioms csn: iscipiaus poita seus benius! = comintzu o istérrida de chistione chi si faghet candho si andhat a chircare a ccn., prus che àteru pro cosas de importu; si no fut poita… = ite mi tantat chi…, gei mi parit ca… Sentences poita no benis cun mimi? ◊ proite mi cherias, chi mi as cramadu? ◊ poita si est firmau inguni, fustei? ◊ proite no bufas? 2. fato goi proite mi andhat bene ◊ fostei si depit cuntziderai fortunada pueta dhi est andada bèni 3. in s'andhare dudosu de custa vida cantos "proites" chena una risposta! (A.Porcheddu)◊ su proite faghet gai no bi lu dimandho ◊ no dhu scit mancu issu su poita ◊ pro l'ischire apo mastuladu puites mannos ◊ tropus poitas barrinant sa menti mia ◊ candho si fit acrarau a s'ispuntone aiat cumpresu su proite sos canes fint apedhandhe 4. si no fut poita, si nd'iat a èssiri pesau Etymon srd. Translations French pourquoi, parce que English why, because Spanish por qué, porque Italian perchè German warum, wieso, weil, da, damit, als daß, Warum, Grund.

primedótu , avb Definition innanti de totu, prima cosa, prus importante Etymon srd. Translations French avant tout English first of all Spanish antes que nada Italian anzitutto German zunächst.

sestadòre , nm Definition chie, o fintzes aparíciu, chi cumènciat unu trebballu, un'òpera, dha sestat faendhodhi própriu is primas cosas Synonyms e antonyms | ctr. afinadore Translations French ébaucheur English sketcher Spanish quien, que empieza un trabajo Italian abbozzatóre German Skizzierer.

sicomènte , cng: sigomente, sigomenti, sigomentras, sigumenti, sigomentu, sucomente Definition foedhu po inditare sèmpere unu motivu, a bisura de càusa / sicomente no… = tanti gei no!… Synonyms e antonyms addaghi, incantughí Sentences sicomente a mie non mi at mai coglionatu nessune, est mentzus chi prima dimanne ◊ sigomenti custas píndulas si pigant a brenti prena, depit prima papai (A.Garau)◊ sigomenti no boliat chi dh'éssinti nau ca fut susuncu, at cumbidau totu su bixinau (B.Lobina)◊ sigomente est fintzas dae meda chi sa zente at lassadu sa cunditzione de s'animale, amus bisonzu de lezes e de istitutziones ◊ sucomente su pópulu si est pentitu de sa malesa, su Sennore l’at rispramiatu ◊ sigomentu cussa cosa li bisonzat no mi l'at dada 2. sicomente non che liu tirat su sutzu, cussa ambisuga!… Etymon ltn. sic qua mente Translations French puisque English since Spanish como, puesto que Italian siccóme, giacchè, poichè German da, weil, denn.

sortéri 1 , nm Definition donniuna de is personas o cosas chi si depent fàere a billetes, a chie (o su chi) essit, a chie tocat Translations French personnes ou choses à tirer au sort English drawing for (lots) Spanish lo que va a ser sorteado Italian sorteggiando German durch Los bestimmen.

stàngiu , nm: istagnu* Definition elementu chímicu de símbulu Sn, númeru atómicu 50 e pesu atómicu 118,7: genia de metallu de colore craru, biancale, modhe, chi iscàgiat a temperadura bàscia, bonu mescamente po dh'ammesturare cun àteru metallu (es. cun s'arràmene faet su brunzu) o po istangiare àteros metallos ca dhos badrat de si ossidare; in s'arte de sa terràglia, genia de terra bianca de Làconi chi si frigat a s'istrégiu de terra po dh'istangiare Scientific Terminology mtl Translations French étain, engobe English tin, engobe Spanish estaño, esmalte arcilloso con que se reviste la cerámica Italian stagno, ingòbbio German Zinn, Angußfarbe.

tadaítu , nm Definition sa paga chi si giaet a sa tadàgia Synonyms e antonyms tatajiu, tatalleu Etymon srd. Translations French mois de nourrice English wetnurse wages Spanish sueldo que se da a la nodriza Italian baliàtico German Ammenlohn.

tantecàntu , cng Definition si bit ca… est ladinu chi… : nau coment'e una cosa chi si lassat andhare, chi si cuncedet Synonyms e antonyms aposici, cantecante, tantetantu, tanti Sentences tantecantu su mòrrere est natura: curret che abba in su pendhente sou ◊ no bi andhes, como, tantecantu no serbit a nudha ◊ tantecantu est gai, fintzas si daet a bídere chi nono Translations French cela va de soi English it is plan Spanish está claro que Italian è evidènte che… German es versteht sich, daß

tatalléu , nm Definition sa paga chi si giaet a sa dida Synonyms e antonyms tadaitu, tatajiu Translations French mois de nourrice English wet-nurse's wages Spanish sueldo que se da a las nodrizas Italian baliàtico German Ammenlohn.

tènta , nf Definition tanti de terrenu, de largària parívile, chi si pigat trebballandho (es. marrandho o arandho, arregollendho olia, messandho e àteru): a logos, fintzes possessu, orrugu de terrenu a bisura longa (corria de terra) Synonyms e antonyms ràglia, teneca, tula Idioms csn: leare sa t. = comintzare unu tretu largu cantu podet bastare pro unu o cantos sunt triballendhe a fiancu de pare; truncare sa t. = andhàreche a sa tenta de s'àteru a costazu; segadore de t. = messadore a manu de intro, a s'ala de su laore chentza messadu, su chi sestat sa tenta; fàghere una cosa a t. = totu pínniga, a pínnigu, chentza ndhe lassare nudha; bogai sa t. = fàghereche totu su tretu comintzadu; andai a tenta dereta = deretos, chentza fàghere a biraorba, ne a s'andhetorra; pigai, messai totu a una t. = leandho totu sa largúria de su trebballu; t. de orbaci = pannu, telu de o. comente essit de su telàrgiu a bisura de tenta Sentences no les sa tenta tropu larga, tzapendhe, ca petzi càtigas su chi faghes! ◊ apenas cumentzàt a orbesci seminàt sa tenta e atacàt a marrai ◊ is ispigadrixis depiant bodhiri s'ispiga e passai s'àcua a is messadoris in sa tenta ◊ si funt in medas sa tenta dha pigant prus larga 2. nci seu artziau a monti a tenta dereta ◊ cussa narat una fàula infatu de s'àtera, nosu faeus biri ca dha creeus e issa sighit a tenta dereta ◊ s'abe si leat s'idatone a tenta chirchendhe sas àrbures Etymon srd. Translations French bande de terrain qu’on peut travailler English rope walk Spanish porción de terreno que se trabaja Italian andana German Schwaden.

tragadòre, tragadòri , agt, nm: tragaroi Definition chi o chie tragat, serbit a tragare, a portare a tragu / nastru tragadori = genia de fasca larga, forte, móvia a motore, po carrare cosa, carrigare Synonyms e antonyms tranguadori, trazadore Sentences in sa navi ant postu su nastru tragadori po nci artziai is balígias ◊ s'undha tragadora cheret timida Surnames and Proverbs prb: arriu mudu, tragadori Etymon srd. Translations French transporteur English dragger, carrier Spanish que arrastra Italian trascinatóre, trasportatóre German Schlepper, Transporteur.

tricadòre , agt Definition nau de ccn., chi acostumat a trigare, a istentare Etymon srd. Translations French retardataire English latecomer Spanish que suele estar atrasado Italian ritardatàrio German Nachzügler.

urósu , agt: aurosu* Definition chi tenet bonas uras, chi portat fortuna Synonyms e antonyms afoltunadu, assortadu, auradu Sentences rusignolos e canàrios intonant s'urosu cantu Translations French qui a de la chance, qui porte bonheur English good wish, lucky Spanish que tienetrae buena suerte Italian augurale, fortunóso German Glückwunsch.

zunchèta , nf: giuncheta* Definition cagiau chi si ponet in istrégiu de giuncu (frúscia, frussella), ma fintzes giodhu Synonyms e antonyms giodhu, mezoradu Sentences tziu Berte aiat imbudhidau una preda de ribu pro fàchere sa zuncheta ◊ custu pastore lis partit fintzas sos malunes de sa zuncheta, a sos bichinos Translations French jonchée English junket Spanish lácteo que queda en una encella Italian giuncata German Quark.

«« Search again