marrósu , agt Definizione chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu Frasi beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu! Cognomi e Proverbi smb: Marrosu Etimo srd. Traduzioni Francese qui a une belle denture Inglese the one who has good teeth Spagnolo que tiene una buena dentadura Italiano che ha dentatura buòna Tedesco ein gesundes schönes Gebiß besitzend.

meraculàrgiu , nm, agt Definizione chi o chie istat a lamentu po dónnia cosighedha, si assicat o ispantat po totu, biet luego totu perígulu o dannu; chi paret sèmpere ibertandho miràculos, po sa manera chi tenet de fàere Etimo srd. Traduzioni Francese alarmiste Inglese alarmist Spagnolo alarmista, que espera milagros Italiano allarmista, miracolista Tedesco Schwarzseher, schwarzseherisch.

murenósu , agt, nm Definizione chi o chie sufrit de murenas, chi portat murenas Etimo srd. Traduzioni Francese hémorroïdaire Inglese hemorrhoidal Spagnolo que padece hemorroides Italiano emorroidàrio Tedesco hämorrhoidal.

patidòre, patidòri , agt Definizione chi est sufrindho Sinonimi e contrari pascionadu, tribbuladu | ctr. gosadore Frasi siedas consoladore de sa zente patidora! Traduzioni Francese souffrant, affligé Inglese suffering Spagnolo que sufre Italiano sofferènte, afflitto Tedesco leidend.

pècia 2 , nf: petza 3 Definizione crantu, orrugu de css. cosa, piticu o mannu, fintzes truncu o pedra a cicire (custa fintzes manna, segada giusta a parallelepípedu); mescamente, bículu de orrobba po imbodhigare su pei in s'iscarpa / una p. de casu, de regotu = pischedhu, arrogu; petz'e làmbriga!… = debberone làgrima! Frasi fit una petza manna de pedra ruja ◊ unu fit restadu sétzidu subra sa petza de pedra sonendhe sa chiterra ◊ dae subra sa petza de su giannile imbíami unu cantu pro cumbidu! (A.M.Pinna)◊ fit sétzidu in sa petza addainanti de sa domo ◊ petza de s'élighe mannu setziat tiu Portolu 2. unu tempus a pes si poniant sas petzas: como sas mizas Etimo itl. pezza Traduzioni Francese bout de tissu Inglese cloth Spagnolo paño que se pone alrededor del pie Italiano pezzuòla Tedesco Läppchen.

poíta , avb, cng, nm: poiti, prite, proite, pruite, pueta, puita, puite Definizione po ita = foedhu chi s'impreat mescamente in is dimandhas, ma fintzes in is arrespostas cun idea de iscopu, de càusa o intzimia: si est cng. inditat solu càusa, intzimia, motivu; coment'e númene, dónnia cosa o motivu chi si podet cunsiderare càusa o iscopu Sinonimi e contrari ellea / ca Modi di dire csn: iscipiaus poita seus benius! = comintzu o istérrida de chistione chi si faghet candho si andhat a chircare a ccn., prus che àteru pro cosas de importu; si no fut poita… = ite mi tantat chi…, gei mi parit ca… Frasi poita no benis cun mimi? ◊ proite mi cherias, chi mi as cramadu? ◊ poita si est firmau inguni, fustei? ◊ proite no bufas? 2. fato goi proite mi andhat bene ◊ fostei si depit cuntziderai fortunada pueta dhi est andada bèni 3. in s'andhare dudosu de custa vida cantos "proites" chena una risposta! (A.Porcheddu)◊ su proite faghet gai no bi lu dimandho ◊ no dhu scit mancu issu su poita ◊ pro l'ischire apo mastuladu puites mannos ◊ tropus poitas barrinant sa menti mia ◊ candho si fit acrarau a s'ispuntone aiat cumpresu su proite sos canes fint apedhandhe 4. si no fut poita, si nd'iat a èssiri pesau Etimo srd. Traduzioni Francese pourquoi, parce que Inglese why, because Spagnolo por qué, porque Italiano perchè Tedesco warum, wieso, weil, da, damit, als daß, Warum, Grund.

primedótu , avb Definizione innanti de totu, prima cosa, prus importante Etimo srd. Traduzioni Francese avant tout Inglese first of all Spagnolo antes que nada Italiano anzitutto Tedesco zunächst.

sestadòre , nm Definizione chie, o fintzes aparíciu, chi cumènciat unu trebballu, un'òpera, dha sestat faendhodhi própriu is primas cosas Sinonimi e contrari | ctr. afinadore Traduzioni Francese ébaucheur Inglese sketcher Spagnolo quien, que empieza un trabajo Italiano abbozzatóre Tedesco Skizzierer.

sicomènte , cng: sigomente, sigomenti, sigomentras, sigumenti, sigomentu, sucomente Definizione foedhu po inditare sèmpere unu motivu, a bisura de càusa / sicomente no… = tanti gei no!… Sinonimi e contrari addaghi, incantughí Frasi sicomente a mie non mi at mai coglionatu nessune, est mentzus chi prima dimanne ◊ sigomenti custas píndulas si pigant a brenti prena, depit prima papai (A.Garau)◊ sigomenti no boliat chi dh'éssinti nau ca fut susuncu, at cumbidau totu su bixinau (B.Lobina)◊ sigomente est fintzas dae meda chi sa zente at lassadu sa cunditzione de s'animale, amus bisonzu de lezes e de istitutziones ◊ sucomente su pópulu si est pentitu de sa malesa, su Sennore l’at rispramiatu ◊ sigomentu cussa cosa li bisonzat no mi l'at dada 2. sicomente non che liu tirat su sutzu, cussa ambisuga!… Etimo ltn. sic qua mente Traduzioni Francese puisque Inglese since Spagnolo como, puesto que Italiano siccóme, giacchè, poichè Tedesco da, weil, denn.

sortéri 1 , nm Definizione donniuna de is personas o cosas chi si depent fàere a billetes, a chie (o su chi) essit, a chie tocat Traduzioni Francese personnes ou choses à tirer au sort Inglese drawing for (lots) Spagnolo lo que va a ser sorteado Italiano sorteggiando Tedesco durch Los bestimmen.

stàngiu , nm: istagnu* Definizione elementu chímicu de símbulu Sn, númeru atómicu 50 e pesu atómicu 118,7: genia de metallu de colore craru, biancale, modhe, chi iscàgiat a temperadura bàscia, bonu mescamente po dh'ammesturare cun àteru metallu (es. cun s'arràmene faet su brunzu) o po istangiare àteros metallos ca dhos badrat de si ossidare; in s'arte de sa terràglia, genia de terra bianca de Làconi chi si frigat a s'istrégiu de terra po dh'istangiare Terminologia scientifica mtl Traduzioni Francese étain, engobe Inglese tin, engobe Spagnolo estaño, esmalte arcilloso con que se reviste la cerámica Italiano stagno, ingòbbio Tedesco Zinn, Angußfarbe.

tadaítu , nm Definizione sa paga chi si giaet a sa tadàgia Sinonimi e contrari tatajiu, tatalleu Etimo srd. Traduzioni Francese mois de nourrice Inglese wetnurse wages Spagnolo sueldo que se da a la nodriza Italiano baliàtico Tedesco Ammenlohn.

tantecàntu , cng Definizione si bit ca… est ladinu chi… : nau coment'e una cosa chi si lassat andhare, chi si cuncedet Sinonimi e contrari aposici, cantecante, tantetantu, tanti Frasi tantecantu su mòrrere est natura: curret che abba in su pendhente sou ◊ no bi andhes, como, tantecantu no serbit a nudha ◊ tantecantu est gai, fintzas si daet a bídere chi nono Traduzioni Francese cela va de soi Inglese it is plan Spagnolo está claro que Italiano è evidènte che… Tedesco es versteht sich, daß

tatalléu , nm Definizione sa paga chi si giaet a sa dida Sinonimi e contrari tadaitu, tatajiu Traduzioni Francese mois de nourrice Inglese wet-nurse's wages Spagnolo sueldo que se da a las nodrizas Italiano baliàtico Tedesco Ammenlohn.

tènta , nf Definizione tanti de terrenu, de largària parívile, chi si pigat trebballandho (es. marrandho o arandho, arregollendho olia, messandho e àteru): a logos, fintzes possessu, orrugu de terrenu a bisura longa (corria de terra) Sinonimi e contrari ràglia, teneca, tula Modi di dire csn: leare sa t. = comintzare unu tretu largu cantu podet bastare pro unu o cantos sunt triballendhe a fiancu de pare; truncare sa t. = andhàreche a sa tenta de s'àteru a costazu; segadore de t. = messadore a manu de intro, a s'ala de su laore chentza messadu, su chi sestat sa tenta; fàghere una cosa a t. = totu pínniga, a pínnigu, chentza ndhe lassare nudha; bogai sa t. = fàghereche totu su tretu comintzadu; andai a tenta dereta = deretos, chentza fàghere a biraorba, ne a s'andhetorra; pigai, messai totu a una t. = leandho totu sa largúria de su trebballu; t. de orbaci = pannu, telu de o. comente essit de su telàrgiu a bisura de tenta Frasi no les sa tenta tropu larga, tzapendhe, ca petzi càtigas su chi faghes! ◊ apenas cumentzàt a orbesci seminàt sa tenta e atacàt a marrai ◊ is ispigadrixis depiant bodhiri s'ispiga e passai s'àcua a is messadoris in sa tenta ◊ si funt in medas sa tenta dha pigant prus larga 2. nci seu artziau a monti a tenta dereta ◊ cussa narat una fàula infatu de s'àtera, nosu faeus biri ca dha creeus e issa sighit a tenta dereta ◊ s'abe si leat s'idatone a tenta chirchendhe sas àrbures Etimo srd. Traduzioni Francese bande de terrain qu’on peut travailler Inglese rope walk Spagnolo porción de terreno que se trabaja Italiano andana Tedesco Schwaden.

tragadòre, tragadòri , agt, nm: tragaroi Definizione chi o chie tragat, serbit a tragare, a portare a tragu / nastru tragadori = genia de fasca larga, forte, móvia a motore, po carrare cosa, carrigare Sinonimi e contrari tranguadori, trazadore Frasi in sa navi ant postu su nastru tragadori po nci artziai is balígias ◊ s'undha tragadora cheret timida Cognomi e Proverbi prb: arriu mudu, tragadori Etimo srd. Traduzioni Francese transporteur Inglese dragger, carrier Spagnolo que arrastra Italiano trascinatóre, trasportatóre Tedesco Schlepper, Transporteur.

tricadòre , agt Definizione nau de ccn., chi acostumat a trigare, a istentare Etimo srd. Traduzioni Francese retardataire Inglese latecomer Spagnolo que suele estar atrasado Italiano ritardatàrio Tedesco Nachzügler.

urósu , agt: aurosu* Definizione chi tenet bonas uras, chi portat fortuna Sinonimi e contrari afoltunadu, assortadu, auradu Frasi rusignolos e canàrios intonant s'urosu cantu Traduzioni Francese qui a de la chance, qui porte bonheur Inglese good wish, lucky Spagnolo que tienetrae buena suerte Italiano augurale, fortunóso Tedesco Glückwunsch.

zunchèta , nf: giuncheta* Definizione cagiau chi si ponet in istrégiu de giuncu (frúscia, frussella), ma fintzes giodhu Sinonimi e contrari giodhu, mezoradu Frasi tziu Berte aiat imbudhidau una preda de ribu pro fàchere sa zuncheta ◊ custu pastore lis partit fintzas sos malunes de sa zuncheta, a sos bichinos Traduzioni Francese jonchée Inglese junket Spagnolo lácteo que queda en una encella Italiano giuncata Tedesco Quark.

«« Cerca di nuovo