aconcàda , nf: aconcara, aconchiada Definition decisione o cosa chi si faet chentza dhue istare pentzandho meda meda, mescamente si est cosa de importu o chi costat, ma fintzes decisione chi costat meda e arrechedet sacrifíciu mannu; cosa chi benit a conca; fintzes atumbada cun sa conca Synonyms e antonyms aconcu, acucada, ancada, ciancarronada, isconcata, isconchinada, meleda / cdh. acuncata Idioms csn: fàghere s'aconcada, fàghere aconcadas = pigai decisionis atrivias; aconcada maca = detzisione leada a sa maconatza, pro cosa grave Sentences si unu faiat s'aconcara de cambiai sa moda, depiat atzetai de dhu nàrriri ca si fiat ammachiendi ◊ no ndhe fetas de aconcadas macas, ca ti ndhe as a impudare! ◊ già l'apo fata bella s'aconcada, pro una bolta chi mi bi so postu, a bogare sa limba! ◊ at fatu s'aconcada de leare cussa tanca, ma no fit a tretu de lu poder fàghere 2. custos festamentos, cun d-un'aconcada de presuntzione, no totu mi ndhe los irmenticabo 3. su sirboni dhi fiat asuba…, dhu mossiàt, dhi ghetàt aconcadas cun is sannas Etymon srd. Translations French étourderie English heedlessness Spanish disparate, barbaridad Italian sventatézza, decisióne grave, azzardo German Leichtsinn, schwere Entscheidung, Wagnis.
allúta , nf Definition su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu Synonyms e antonyms acispada, aframata, alluchetada, allumada, tenta / apretu, arriscu Sentences s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi) 2. si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra! Etymon srd. Translations French flambée English serious danger, burst of flame Spanish llamarada, peligro Italian fiammata, grave perìcolo German Flamme, große Gefahr.
arrecàtu 1 , nm Definition genia de duda, de duritu, de delicadesa Synonyms e antonyms arrechetu, recatamentu Sentences su dotori at abertu s'enna cun arrecatu Etymon spn. recato Translations French tenue sérieuse English grave expression Spanish recato Italian contégno grave German würdevolles Benehmen.
descuídu , nm: discódiu, discóidu, discoiru, discuidu, discúidu, discúitu Definition su lassare is cosas a trascuru, chentza fatas, su tirare a longas po pagu incuru Synonyms e antonyms abbandhonu, disamparu, discodiau, scabudu, scoidu, trascura, trascuràntzia / cdh. scuntivíciu | ctr. coidade, contibizu, presse Sentences si morjo goi est discódiu meu ◊ ancu ti si ponzat su discódiu! ◊ dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu ◊ apo pérdidu sa missa pro discúidu 2. su discódiu no fit debbadas si su fizu no fit galu torrau! Surnames and Proverbs prb: su discóidu est cumpanzu de sa malasorte Etymon spn. Translations French négligence coutumière English shabbyness Spanish descuido Italian trascuratézza, grave negligènza German Nachlässigkeit.
detelmínu , nm: determinu Definition decisione manna e grave chi si leat, no sèmpere a conca sintzilla ma agiummai coment’e efetu de una fortza, po s'arrennegu Synonyms e antonyms detzisione, idea, resignu / acucada / cdh. ditilminu Idioms csn: bènnere determinu de… = bènniri (a conca) s'idea de…; leare d. = detzídere Sentences lassa onzi determinu, no ndhe fetas grave maladia! ◊ iant pigau e iant fatu su determinu de dhi donai is piciocus ◊ bidindhe su dannu chi mi at fatu mi at bénnidu determinos de lu leare a corpos! ◊ sos parentes ti ant presu su ligatzu pro giambare determinos ◊ su cristianu podet fàghere su determinu sou, no est che a sos animales ◊ cussu est tostorrudu, no faghet si no su determinu sou ◊ torrade, Sardos, cun determinu a bos impossessare de sa terra sarda! ◊ li at bénnidu determinu de cambiare bidha ◊ babbu meu iat fatu determinu de mi fàere andhare a iscola Etymon srd. Translations French résolution, lourde résolution English resolution Spanish resolución Italian risoluzióne, decisióne grave, risolutézza German Entschluß, Resolution.
gràve , agt: gravi Definition dhu narant pruschetotu de maladias e malàidos chi istant male meda, o de cosas male fatas po su dannu meda chi podent èssere, de unu male perigulosu / fai su gravi (nadu de su fàghere de unu)= dàresi importàssia manna, de comente faedhat Synonyms e antonyms troposu Etymon itl. Translations French grave English serious Spanish grave Italian grave German schwerkrank.
pesósu , agt Definition nau de cosa, chi pesat meda, o fintzes chi costat meda coment'e trebballu, patimentu o àteru, o fintzes chi ofendhet Synonyms e antonyms grae, greu, pesante, pesudu | ctr. lébiu Sentences camino cun passu pesosu ◊ est pesosu che piumbu soltu ◊ sissi, gei dh'apu biu cun d-una gruxi pesosa! 2. si m'iscapas peràulas pesosas ti refàcio e ti naro àteras cosas! Etymon srd. Translations French lourd English heavy Spanish pesado Italian pesante, grave German schwer.