aconcàda , nf: aconcara,
aconchiada Definizione
decisione o cosa chi si faet chentza dhue istare pentzandho meda meda, mescamente si est cosa de importu o chi costat, ma fintzes decisione chi costat meda e arrechedet sacrifíciu mannu; cosa chi benit a conca; fintzes atumbada cun sa conca
Sinonimi e contrari
aconcu,
acucada,
ancada,
ciancarronada,
isconcata,
isconchinada,
meleda
/
cdh. acuncata
Modi di dire
csn:
fàghere s'aconcada, fàghere aconcadas = pigai decisionis atrivias; aconcada maca = detzisione leada a sa maconatza, pro cosa grave
Frasi
si unu faiat s'aconcara de cambiai sa moda, depiat atzetai de dhu nàrriri ca si fiat ammachiendi ◊ no ndhe fetas de aconcadas macas, ca ti ndhe as a impudare! ◊ già l'apo fata bella s'aconcada, pro una bolta chi mi bi so postu, a bogare sa limba! ◊ at fatu s'aconcada de leare cussa tanca, ma no fit a tretu de lu poder fàghere
2.
custos festamentos, cun d-un'aconcada de presuntzione, no totu mi ndhe los irmenticabo
3.
su sirboni dhi fiat asuba…, dhu mossiàt, dhi ghetàt aconcadas cun is sannas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étourderie
Inglese
heedlessness
Spagnolo
disparate,
barbaridad
Italiano
sventatézza,
decisióne grave,
azzardo
Tedesco
Leichtsinn,
schwere Entscheidung,
Wagnis.
allúta , nf Definizione
su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu
Sinonimi e contrari
acispada,
aframata,
alluchetada,
allumada,
tenta
/
apretu,
arriscu
Frasi
s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi)
2.
si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
flambée
Inglese
serious danger,
burst of flame
Spagnolo
llamarada,
peligro
Italiano
fiammata,
grave perìcolo
Tedesco
Flamme,
große Gefahr.
arrecàtu 1 , nm Definizione
genia de duda, de duritu, de delicadesa
Sinonimi e contrari
arrechetu,
recatamentu
Frasi
su dotori at abertu s'enna cun arrecatu
Etimo
spn.
recato
Traduzioni
Francese
tenue sérieuse
Inglese
grave expression
Spagnolo
recato
Italiano
contégno grave
Tedesco
würdevolles Benehmen.
descuídu , nm: discódiu,
discóidu,
discoiru,
discuidu,
discúidu,
discúitu Definizione
su lassare is cosas a trascuru, chentza fatas, su tirare a longas po pagu incuru
Sinonimi e contrari
abbandhonu,
disamparu,
discodiau,
scabudu,
scoidu,
trascura,
trascuràntzia
/
cdh. scuntivíciu
| ctr.
coidade,
contibizu,
presse
Frasi
si morjo goi est discódiu meu ◊ ancu ti si ponzat su discódiu! ◊ dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu ◊ apo pérdidu sa missa pro discúidu
2.
su discódiu no fit debbadas si su fizu no fit galu torrau!
Cognomi e Proverbi
prb:
su discóidu est cumpanzu de sa malasorte
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
négligence coutumière
Inglese
shabbyness
Spagnolo
descuido
Italiano
trascuratézza,
grave negligènza
Tedesco
Nachlässigkeit.
detelmínu , nm: determinu Definizione
decisione manna e grave chi si leat, no sèmpere a conca sintzilla ma agiummai coment’e efetu de una fortza, po s'arrennegu
Sinonimi e contrari
detzisione,
idea,
resignu
/
acucada
/
cdh. ditilminu
Modi di dire
csn:
bènnere determinu de… = bènniri (a conca) s'idea de…; leare d. = detzídere
Frasi
lassa onzi determinu, no ndhe fetas grave maladia! ◊ iant pigau e iant fatu su determinu de dhi donai is piciocus ◊ bidindhe su dannu chi mi at fatu mi at bénnidu determinos de lu leare a corpos! ◊ sos parentes ti ant presu su ligatzu pro giambare determinos ◊ su cristianu podet fàghere su determinu sou, no est che a sos animales ◊ cussu est tostorrudu, no faghet si no su determinu sou ◊ torrade, Sardos, cun determinu a bos impossessare de sa terra sarda! ◊ li at bénnidu determinu de cambiare bidha ◊ babbu meu iat fatu determinu de mi fàere andhare a iscola
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
résolution,
lourde résolution
Inglese
resolution
Spagnolo
resolución
Italiano
risoluzióne,
decisióne grave,
risolutézza
Tedesco
Entschluß,
Resolution.
gràve , agt: gravi Definizione
dhu narant pruschetotu de maladias e malàidos chi istant male meda, o de cosas male fatas po su dannu meda chi podent èssere, de unu male perigulosu / fai su gravi (nadu de su fàghere de unu)= dàresi importàssia manna, de comente faedhat
Sinonimi e contrari
troposu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
grave
Inglese
serious
Spagnolo
grave
Italiano
grave
Tedesco
schwerkrank.
pesósu , agt Definizione
nau de cosa, chi pesat meda, o fintzes chi costat meda coment'e trebballu, patimentu o àteru, o fintzes chi ofendhet
Sinonimi e contrari
grae,
greu,
pesante,
pesudu
| ctr.
lébiu
Frasi
camino cun passu pesosu ◊ est pesosu che piumbu soltu ◊ sissi, gei dh'apu biu cun d-una gruxi pesosa!
2.
si m'iscapas peràulas pesosas ti refàcio e ti naro àteras cosas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lourd
Inglese
heavy
Spagnolo
pesado
Italiano
pesante,
grave
Tedesco
schwer.