apuría, apurída , nf Definizione
su èssere apuridos, cosa chi faet apurire
Sinonimi e contrari
aprentu,
apurimentu,
apuru
/
aprentu,
apretura,
perículu
Frasi
sa mente in sos afannos est dutora, la faghet s'apuria intraniada (P.Casu)◊ si l'at bida s'apurida!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
harcèlement
Inglese
heavy nuisance
Spagnolo
molestia grande
Italiano
molèstia prolungata,
eccessiva
Tedesco
Qual.
gràe , agt: grai,
grave Definizione
nau de cosa, chi pesat meda, o fintzes chi costat meda coment'e trebballu, patimentu o àteru; si podet nàrrere fintzes de cumportamentu / min. graitu = unu pagu grae, graixedhu (= unu pagu grae, grae meda)
Sinonimi e contrari
greu,
pesante,
pesosu,
pesudu,
troposu
/
infadosu
/
séliu
| ctr.
lébiu
Modi di dire
csn:
èssiri grai de origas (nadu de unu) = chi est de mal'intesa, chi no iscurtat, o fintzas chi est surdu; sonnu grai = meda, de no s'ischidare pro intèndhere cosa; èssiri a grai = càrrigu, barriadu; parai sa tella a grai = male, chi no bi isparat candho s'animale si ndhe leat su papu
Frasi
e chini dha movit sa carrada prena? est grai, balla! ◊ no ti at a èssere grai a cumprèndhere poite semus riunitos ◊ tue ses una pessone grave che tronu ◊ sa maladia l'at leadu a grae
2.
custa betzesa est semper piús grae e mi pesat meda
3.
gei ses grai, de origas: una barrina bella!…◊ no dhu bis ca seu a grai, ca portu sa genna a codhu?!
Etimo
ltn.
gravis, -e
Traduzioni
Francese
lourd
Inglese
heavy
Spagnolo
pesado
Italiano
pesante,
gravóso
Tedesco
schwer,
beschwerlich,
langweilig.
ingraíe , vrb: ingraire,
ingrairi Definizione
fàere prus pesosu, prus grae, aciúnghere pesu; fintzes istare peus de salude
Sinonimi e contrari
aggravae,
impeorai,
ingrajai,
ingraonzare
| ctr.
illezerigare
Frasi
muzere mia si est ingraida ◊ prus ses ingraendi e prus ses timorosa! ◊ su coro meu como si est ingraidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
alourdir
Inglese
to make heavy
Spagnolo
recargar
Italiano
appesantire
Tedesco
belasten,
schwer machen.
ingrajài , vrb Definizione
essire grae, pesosu, pèrdere s'abbilesa de si mòvere po immarritzone, maladia, becesa (e fintzes improssimare)
Sinonimi e contrari
ingraie,
ingraonzare
/
ingrabidare
Frasi
certas curas ingrajant su mali ◊ sa malaria est ingrajendi
2.
passaus pagus mesis de su primu fillu est torra ingrajara
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'alourdir
Inglese
to become heavy
Spagnolo
volverse pesado,
torpe
Italiano
diventare pesante
Tedesco
schwerer werden.
istrampàda , nf: istrempata,
istrumpada,
strumpada Definizione
orrutòrgia mala a terra, de artu e a cropu; fintzes betada a terra fata apostadamente (a giogu); cropu forte, atzapulada a ccn. logu
Sinonimi e contrari
addràbbulu,
addrobbulada,
arratroxa,
arruta,
ijonada,
irdobboinada,
iscorjada,
isdobbinada,
istràmpida,
sciotada
/
cdh. strampata
/
istrumpa
/
atapada
Modi di dire
csn:
giogare, gherrare a istrampadas = giogai, gherrai a istrumpas; fàghere o pònnere cosa a istrumpada = a istràmpidu
Frasi
a s'umbra tua t'irroches fatendhe deo s'abbaidada… dias un'istrampada chi da'inie no ti toches! ◊ s'istrampada chi damus nos bàrriat de fangu ◊ est camminandhe a piotu a piotu pro no dare carchi istrampada
2.
fint giogos de gioventude, a ghintadas e a s'istrampada, pro bogare balentia ◊ su fiascu no lu ponzas a istrumpada, ca est fridu!
3.
su barconitu fit totu iscancaredhatu dae sas istrempatas de su ventu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chute
Inglese
heavy fall
Spagnolo
caída,
desplome
Italiano
stramazzata
Tedesco
Fall.
pastéri , agt, nm Definizione
chi o chie papat meda, ma nau pruschetotu in su sensu de bòllere tropu, totu issu / èssere cafudu e p. = zúghere bentre manna e… manigare meda
Sinonimi e contrari
allambridu,
allupidu,
bentranu,
inguglionalzu,
iscorpargiau,
livone,
mangiufoni,
sassagoni,
sgalluponi,
tuvonarxu
Frasi
pasterone, ti màndhigas un'armentu! ◊ su corvu e s'unturzu sunt ambos pasteris: s'isméntigant in d-unu corpus mortu! ◊ e ite sos pasteris si podiant… continu fint istados sempre in gherra pro lu pòdere otènnere unu sartu! ◊ ita cani pasteri chi est su miu!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gros mangeur
Inglese
heavy eater
Spagnolo
comilón
Italiano
mangióne
Tedesco
Fresser,
Vielfraß.
pesósu , agt Definizione
nau de cosa, chi pesat meda, o fintzes chi costat meda coment'e trebballu, patimentu o àteru, o fintzes chi ofendhet
Sinonimi e contrari
grae,
greu,
pesante,
pesudu
| ctr.
lébiu
Frasi
camino cun passu pesosu ◊ est pesosu che piumbu soltu ◊ sissi, gei dh'apu biu cun d-una gruxi pesosa!
2.
si m'iscapas peràulas pesosas ti refàcio e ti naro àteras cosas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lourd
Inglese
heavy
Spagnolo
pesado
Italiano
pesante,
grave
Tedesco
schwer.
sassagòni , agt, nm: satzagoni Definizione
chi o chie papat meda, a tropu, costumat a si tzatzare tropu
Sinonimi e contrari
allupidu,
bentranu,
brentaritu,
ingrofonadore,
inguglione,
livone,
lupru,
mandhigone,
pasteri,
sgalluponi,
tuvidore,
tuvonarxu
Frasi
cussu satzagoni portat sa brenti che cadinu isfundau! ◊ papa, papa, sassagoni: cenadindi!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gros mangeur
Inglese
heavy eater
Spagnolo
tragón
Italiano
mangióne
Tedesco
Vielfraß.
sciotàda , nf: isciotada* Definizione
orruta a terra a iscutuladura, a cropu / donai una s. a terra
Sinonimi e contrari
arratroxa,
atzapulada,
dobbo 1,
dubba,
iscartinada,
istrampada,
tóbbida
Traduzioni
Francese
chute,
bruit sourd
Inglese
heavy fall
Spagnolo
batacazo
Italiano
stramazzata,
tónfo
Tedesco
Fall,
Sturz.
scrantiàda , nf Definizione
orruta mala
Sinonimi e contrari
alliscinada,
fuzida,
iscartinada,
iscradiada,
liscigada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mauvaise chute
Inglese
heavy fall
Spagnolo
costalada
Italiano
caduta rovinósa
Tedesco
heftiger Sturz.
tregonàda , nf Definizione
iscutulada de abba, próina manna
Sinonimi e contrari
abbisciada,
abbísciu,
bírrida,
dallúviu,
defúgliu,
pióida,
strasura
Frasi
isérghidu est che grodhe in su padente in cudha note iscura e chena luna a tregonadas de abba e nie e bentu (L.Marteddu)
Traduzioni
Francese
averse
Inglese
heavy shower
Spagnolo
chaparrón
Italiano
rovèscio
Tedesco
Schauer.
tropósu , agt Definizione
chi est tropu grae, pesat tropu, nau fintzes de dolore, afrigimentu, de fortza a tropu
Sinonimi e contrari
grae,
pesosu,
pesudu
/
càdriu,
fruscu 1
| ctr.
lébiu
2.
custa pena est troposa ◊ sos abbusos chi at fatu sunt troposos ◊ s'abba potet èssere neta o bruta, firma o currente, selena o troposa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lourd,
pesant,
dur
Inglese
heavy
Spagnolo
pesado,
gravoso
Italiano
pesante,
grève,
gravóso
Tedesco
schwer,
schmerzlich.