àbbila , nf, nm: abbile,
àbbile,
àbbili,
àvile Definition
unu de is pigiones prus mannos, papadore de petza / àbbila marina = àchili de pisci; acapiae s'àbbila = fàere 'meighina' (peràulas fortes) po chi s'à. no fatzat dannu a su bestiàmine
Synonyms e antonyms
àchibi,
ave
Sentences
s'àbbile est lestra piús chi no bentu ◊ s'àbbile abbitat in sos montes altos ◊ s'àbbile bolat in altu isperiendhe in totue ◊ ancora faedhat forte e minetosu, che unu betzu àbbile in su nidu (A.Casula)◊ s'àbbile s'aferrat s'anzone intreu ◊ si ghetat a volu che àvile! ◊ in s’oru de mare s’intendhiant abbiles e caos a tírrios (L.Pusceddu)
2.
candho est acapiada, s’àbbila non si podet pidigonae ca cinono si ndhe iscàpiat
Scientific Terminology
pzn, aquila chrysaëtos
Etymon
ltn.
aquila
Translations
French
aigle royal
English
golden eagle
Spanish
águila real
Italian
àquila reale
German
Steinadler.
àchibi , nf: àchila,
àchili Definition
unu de is pigiones prus mannos, papadore de petza / àchili de pisci = àbbila marina o fintzas achilonedhu, abbilastru; min. achiledhu, achiledha
Synonyms e antonyms
àbbila,
achiloni
Sentences
che àchila at sullevadu s'ispíritu ◊ cussu portat su nasu a bicu de àchila!
2.
si pregu, àchilis mannas, de fai artziai a su monti unu passirillanti!
Scientific Terminology
pzn, aquila chrysaëtos
Etymon
srd.
Translations
French
aigle royal
English
eagle
Spanish
águila real
Italian
àquila reale
German
Steinadler.
astorolía , nf: asturolia,
atiloria,
atoloria,
atularia,
aturolia,
aturulia Definition
genia de pigione mannu papadore de petza
Synonyms e antonyms
ciciulia,
cirolia,
tziodhia,
tzurudhia
Sentences
falat calchi atoloria, o calchi tilibriu, dae su chelu ◊ in cuss'iscuru, a su túnciu de sa tzonca, o a sos tichírrios de s'atularia, mi pesaiant sos pilos in conca (S.Baldino)
Scientific Terminology
pzn, milvus milvus
Etymon
srd.
Translations
French
milan
English
kite
Spanish
milano
Italian
nìbbio reale
German
Gabelweihe.
atarúja , nf Definition
genia de sustàntzia chi bogant is abes po sustentu de s’abe reina
Synonyms e antonyms
estieri,
galileu
Scientific Terminology
sbs
Translations
French
gelée royale
English
royal jelly
Spanish
jalea real
Italian
pappa reale
German
Gelee royale.
càu , nm Definition
genia de pigione po su prus mannu, de mare e de oros de mare: in Sardigna che faet abbitu totu s'annu e totue (a/c: in mesu de duas vocales, sa /c/ de custu foedhu mantenet su matessi sonu: su cau, unu cau = nr. sucàu, unucàu)/ min. causedhu / c. braxu = una creze de c.; fàghere oju c. = befare
Synonyms e antonyms
biscu 1,
caone,
corrocau,
laru 2,
ucau
Sentences
su pensamentu si pesat lieru che cau asuba de is undas ◊ so intendhendhe chighígliu de caos bolendhe ◊ is caus marinus acabussendi cincidhant asuta de su soli
2.
prommores chi mi as bidu disarmadu mi faghes oju cau pro abbusu
Surnames and Proverbs
smb:
Cao, Cau
Scientific Terminology
pzn, larus argentatus
Translations
French
mouette
English
herring-gull
Spanish
gaviota
Italian
gabbiano reale
German
Silbermöwe.
concabbírdi , nf: conchidre,
conchirde Definition
genia de anade areste, anadi conca birdi o anade reale
Synonyms e antonyms
bertigatza,
cracaciola,
testirde
Scientific Terminology
pzn, anas platyrhynchos
Etymon
srd.
Translations
French
canard souchet
English
wild duck
Spanish
pato
Italian
germano reale
German
Stockente.
cracaciòla , nf: cracaxola Definition
genia de anade areste, anadi conca birdi o anade reale
Synonyms e antonyms
bertigatza,
concabbirdi,
testirde
Sentences
arribbant alliscinendi unas cantu cracaxolas chi si ghetant apalas de is tramatzus
Scientific Terminology
pzn, anas platyrhynchos
Etymon
srd.
Translations
French
colvert
English
wild duck
Spanish
pato
Italian
germano reale
German
Stockente.
estiéri , nm: istieri Definition
genia de sustàntzia chi bogant is abes po nutrimentu a s'abe reina
Synonyms e antonyms
ataruja,
galileu
Translations
French
gelée royale
English
royal jelly
Spanish
jalea real
Italian
pappa reale
German
Gelée royale.
galiléu , nm: garuleu Definition
genia de sustàntzia chi bogat s'abe po sustentu a s'abe reina
Synonyms e antonyms
ataruja,
estieri
Sentences
picabat sas partes de sas regras iscuras e sos cantos chi zuchiant galileu e los bocabat in sa bajone a caentare
Etymon
srdn.
Translations
French
gelée royale
English
royal jelly
Spanish
jalea real
Italian
pappa reale
German
Gelée royale.
reàle 1, reàli , agt, nf: riali Definition
chi pertocat sa cosa, chi est cunforma a comente is cosas funt, chi si agatat abberu, chi est abberu; chi est de su rei, chi pertocat o apartenet a su rei; nau de unu, chi mantenet su foedhu, chi faet a si ndhe fidare; coment'e nf., sa ferrovia principale
Synonyms e antonyms
veru
/
francu,
sentzillu
/
régiu
| ctr.
ifidau,
traitore
Idioms
csn:
ómine reale = sintzillu, síncheru; tempus r. = deretu, su matessi mamentu chi si faedhat o chi si faghet, chentza bi àere àteru tempus in mesu tra càusa e efetu
Sentences
sa prus zusta e reale, sa prima bandhera est custa!
2.
cussu est un'ómini reali
Etymon
itl.
Translations
French
réel,
royal
English
real,
royal
Spanish
real
Italian
reale
German
wirklich,
tatsächlich,
königlich,
ehrlich.
tiloría , nf: (sa t. e var.= satiloría) cirolia
tirolia,
tirulia,
toloria,
torulia,
turulia,
tzirolia Definition
astore runchininu, genia de pigione mannu papadore de petza; a logos est un'àteru pigione, piticu / pàrrere una turulia = (nau de unu) chi si chèsciat sempri, chi abarrat a su prangi prangi
Synonyms e antonyms
astorolia,
ciciulia,
tziodhia,
tzurudhia
Sentences
eris sa turulia mi at abbutinadu sos pannos ◊ ancu che lu boghet sa tirulia! ◊ ancu lu bocat sa tirulia!
2.
su pisedhu meu no tancat mai buca: paret una turulia
Scientific Terminology
pzn, milvus milvus
Translations
French
milan royal
English
kite
Spanish
milano
Italian
nìbbio reale
German
Gabelweihe.
tzirolía , nf: cirolia,
tiloria*,
tzirrulia,
tzoloria,
tzurrulia,
tzurulia Definition
genia de pigione mannu papadore de petza / ungra o franca de tzirolia = peónica, arrosa de padenti
Synonyms e antonyms
astorolia,
ciciulia,
tziodhia,
tzurudhia
Surnames and Proverbs
smb:
Zirolia
Scientific Terminology
pzn, milvus milvus
Translations
French
milan royal
English
kite
Spanish
milano
Italian
nìbbio reale
German
Gabelweihe.