Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acisadòre , agt, nm: ecisadore Definition (f. -a) chi o chie acisat, incantat, nau prus che àteru in su sensu chi incantat cun sa bellesa, cun s'amore Synonyms e antonyms aciseri, improseri, ingranguleri / abbervadore, brúsciu, cogu, fatiàrgiu, fatuzadore, fatuzeri, maghiàgliu, magineri, mainàrgiu Sentences s'istrada chi su rei depiat fai fuat difícili tanti chi po arribbai portàt unu lómburu de filu tentu in donu de una acisadora Etymon srd. Translations French ensorcelant, enchanteur English charmer Spanish hechicero Italian ammaliatóre, fascinóso German bezaubernder Mensch.

aciséri , agt, nm: ciseri, eciseri* Definition chi o chie ecisat, incantat, nau prus che àteru in su sensu chi incantat cun sa bellesa, cun s'amore Synonyms e antonyms acisadore, improseri, ingannadore, ingranguleri / abbervadore, brúsciu, cogu, fatiàrgiu, fatuzadore, fatuzeri, maghiàgliu, magineri, mainàrgiu 2. arguai de bosatrus a ripiti cussa fórmula de cogas, innui si ammesturant is aciseris elementus de s’àcua, de sa terra e de su fogu! Translations French ensorcelant English charmer Spanish hechicero Italian ammaliatóre, seduttóre, maliardo German bezaubernder Mensch, Verführer.

apicigósu , agt: apitzigosu, picigosu Definition chi si apicigat, nau siat de cosa, o erba, e siat de gente chi abbarrat sighindho a cricare cosa, o foedhandho, giaendho ifadu; nau de maladia, chi passat de s'unu a s'àteru, prus che àteru tocandhosi, benindho apare / mali apicigosu = chi atacat, chi colat de s'unu a s'àteru, itl. malattia infettiva; erba apicigosa = Ononis natrix, O. viscosa Synonyms e antonyms apitzigaditu, apodhosu, atacaditu, pigaditu, trebilatzu / apítzigu, ifadosu 2. gi est pagu apicigosu, cuss'ómini: candu mi bit, atacat e no mi lassat fintzas a candu no bandu a domu! Scientific Terminology ntl Etymon itl. appiccicoso Translations French gluant English sticky, buttonholer Spanish viscoso, pegadizo, rollista Italian viscóso, attaccabottóni German klebrig, aufdringlicher Mensch.

apodhósu , agt Definition chi si apicigat, totu, chi apodhat; nau de gente, chi istat tropu abbellu cricandho chistionos, chentza presse nudha, giaendho ifadu a chie tenet it'e fàere Synonyms e antonyms apicigosu, apitzigaditu, atacaditu, atacadore, impodhau, piculosu, pigaditu / apítzigu, ifadosu Sentences custa est un'erba apodhosa, ti apicigat, totu Etymon srd. Translations French poisseux, adhésif English sticky, adhesive, chatterbox Spanish pegajoso Italian attaccatìccio, adesivo, attaccabottóni German klebrig, aufdringlicher Mensch.

baltzànu , agt, nm: batzanu, brassanu, bratzanu Definition si narat de animale chi portat su cambúciu, o àteru arremu (fintzes ogu) de colore diferente s'unu de s'àteru; est númene chi ponent a su cane puru; nau de persona, chi no faet a si fidare, trassera, metzana / su brassanu = su pè (s'ungredha) de su cadhu, de sa baca Synonyms e antonyms pearbu, pedibbellu / allabentinau, baltzaneri, trasseri, stramu Sentences brassanu a unu, a duos, a tres, a bàtoro pes, a pes de nanti, de segus, a pes vicànicos 2. su brassanu bratzu sou crudele e assassinu at fatu subra mia disatinu! ◊ no ti lessas ingannare dai cussu brassanu! ◊ dae tentu, mighi cussu est brassanu! Scientific Terminology ntl Etymon itl. Translations French balzan English white-footed horse Spanish calzado, manchado, armiño Italian balzano German weißgestreift, wunderlich, Sonderling, unzuverläßiger Mensch.

cagaddúdas , nm Definition unu chi istat a su duiddui faendho is cosas, chentza mai èssere seguru de su chi faet Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French barguigneur English ditherer Spanish caviloso, indeciso Italian cacadubbi German unentschlossener Mensch.

cagallènte , agt, nm Definition chi o chie faendho is cosas dhue ponet tropu tempus, chi si dha pigat abbellu abbellu Synonyms e antonyms adasiau, cacallenu, cojanesu, fiacosu, fracómudu, frasselenu, immajonadu, mighirimíghiri, presirubrésiru, priodhu, prodhincu | ctr. coidadosu, lestru Sentences cussu cagallente no ndhe achipit de faina! ◊ ite cristianu cagallente, custu, petzi istat a s'inghíria inghíria! Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French lambin English slowcoach Spanish pachorrudo, plasta Italian posapiano German gemächlicher Mensch.

campianàgliu , agt: campianarzu Definition chi tenet una manera de fàere o de foedhare a prepoténtzia, credendhosi unu pagu tropu o pigandho a pagu cunsideru s'àteru Synonyms e antonyms aperradu, barrosu, coteu, redortu, rochellosu, testarrudu Sentences candho arrèjonas de pulítiga ses campianarzu meda, tue! Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French arrogant English arrogant person Spanish arrogante Italian arrogante German arroganter Mensch.

camúrru , agt, nm: gamurru Definition ignorante, unu chi tenet unu fàere chi dirgustat Synonyms e antonyms grosseri Sentences fit un'ómine camurru, ma atrividu Scientific Terminology ntl Translations French fruste, rude English rough and unpleasant person Spanish grosero Italian persóna rózza e antipàtica German ungehobelter und unsympathischer Mensch.

carratzúca , nm Definition tziu Neunu, babbai Nemmos, unu chi no si agatat: dhu narant po unu chi no contat nudha, chi est coment'e nemos, fatu e lassau Synonyms e antonyms mussinemmos Etymon srd. Translations French nullité English nonentity, insignificant no one Spanish nulidad Italian un èssere inesistènte, nessuno, insignificante German unbedeutender Mensch.

conchilébiu , agt, nm: conchilépiu Definition nau de chie tenet unu cumportamentu pagu sériu, giau a is violeras, prus che àteru in chistiones de féminas (o de ómines) Synonyms e antonyms conchibballadu, conchiminudu, crebedhilébiu, frioleri, ilgiradu / curriola | ctr. séliu Sentences cussa est una conchilébia, sempre cun s'unu e cun s'àteru Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French frivole English frivolous (person), forgetful Spanish frívolo Italian frìvolo, leggèro German eitel, eitler Mensch.

criltiànu , nm, agt: cristianu Definition chi o chie, batiau, credet e andhat aifatu de Cristos; sa persona umana, s'èssere umanu, dónnia e css. persona, ómine o fémina chi siat, css. sa fide chi professat o fintzes chentza fide in divinidade peruna; si narat fintzes a persona connota, a su postu de su númene, tzerriandhodha po dhi giare cosa (de papare) a imboladura si no faet de àtera manera (ca sinono deasi si betat a un'animale) Synonyms e antonyms pelsone | ctr. animabi Idioms csn: fàchere unu moru a cristianu = batiai; no si biri fillu de cristianu = èssiri su logu sentza de genti nudha, solu deunudotu Sentences "ti batígio e ti fato cristianu!", narat Babbai unghendhe su chizu a su pupitu ◊ cussu no tenit bisura de cristianu batiau: est brentedhu e oghidrotu! ◊ chie no tenet dolu de s'àteru no si nat cristianu batizau ◊ naraus cristianu a chini at arriciu su batísimu, creit e cunfessat sa dotrina cristiana 2. cussu cristianu est mutu dae nàschita ◊ piús che in Roma cristianu tilibilche in Sardigna mi cheria (S.Baldino)◊ si cramaiat sa cane arrejonèndhela che a unu cristianu ◊ crediant chi a che picare sa bida a unu cristianu fit a zocare ◊ apu nau a fuedhai a sa moda de is cristianus! ◊ dh'apu curau coment'e unu cristianu ◊ cun cudhus ogus de cristianu, su cani pariat domandendu perdonu ◊ candho bident a Gavinu intrendhe in Sosso no si bi acherat unu cristianu (Còntene) 3. cristianu, leh, tene! ◊ in cussu logu dhoi fiat de timi, ca totu in giru no si bidiat fillu de cristianu Surnames and Proverbs prb: su cristianu est chei su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat! Etymon ltn.e christianus Translations French chrétien, individu English christian, man Spanish cristiano Italian cristiano, uòmo, indivìduo German Christ, Mensch.

dangallòne , nm: drangalloe, drangalloni, dranghilloi, dringhilloni, drongoloi, drongolone, tangalloi Definition ómine mannu mannu, artu, male fatu, irdeortu, pagu sàbiu puru Synonyms e antonyms branghilloi, càngaru, dangarone, dàngaru*, drangaglieo, drodhe, galloi, giangalloi Sentences est a totu dí currellandu: peri bregúngia, unu dranghilloi mannu! ◊ dranghilloi tontu, baidindi! ◊ unu dringhillonedhu de piciocu… arrori! Scientific Terminology zcrn Translations French gros homme maladroit et disgracieux, sot English dummy Spanish hombre grueso i grande un poco bobo Italian uòmo gròsso e strambo, babbèo German ungeschlachter Mensch.

dàngaru , nm: dràngalu, tàngaru Definition ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau e pagu sàbiu Synonyms e antonyms càngaru, dangallone, dangarone, giangalloi Sentences debberone dràngalu ch'est, ma de conca, balla!… Scientific Terminology zcrn Etymon itl. tanghero Translations French gros homme maladroit English big and clumsy man Spanish hombre grueso y torpe Italian uòmo gròsso e gòffo German ungeschlachter Mensch.

denghéri , agt, nm Definition chi dhi praghent is denghes, a istare o a pigare a denghes Synonyms e antonyms dengosu, melindrosu, minghenghi, mirringhengu, scanceriosu Sentences custa est una fémina denghera Etymon spn. Translations French minaudier English mawkish Spanish denguero Italian smanceróso German süßlich, Süßling, süßlicher Mensch.

dependhènte , agt, nm: dipendenti, dipendhente Definition chi o chie dipendhet de un'àteru, chi o chie no est a contu suo, trebballadore a contu angenu Synonyms e antonyms cdh. dipindenti | ctr. indipendenti Sentences no mudat andhata, fadu e vida pro cantu est dipendhente, dominada 2. ant serradu su triballu e lissentziadu totu sos dipendhentes Translations French dépendant English dependent Spanish dependiente Italian dipendènte German abhängig, abhängiger Mensch.

difortunàdu , agt, nm: disfortunadu, disfurtunau Definition chi no at tentu o no tenet fortuna Synonyms e antonyms deldiciadu, disagurau, irgianadu, istraliosu, mabassortau, malafadau, malafortunau, scedau | ctr. afoltunadu, diciosu Sentences ite difortunata a mòrrere chene cròmpere s'annu!◊ piciocu trabballanti, arrispetosu, ma pagu sortosu, unu paghedhu disfortunau cun is piciocas! 2. fiat totu afrigia e iat nau ca fiat sa disfortunada de bidha Translations French malheureux English unlucky Spanish desdichado, desafortunado Italian sfortunato German unglücklich, unglücklicher Mensch.

digràtzia , nf: dilgràscia, dilgrassa, dirgràssia, disgràscia, disgràssia, disgràtzia Definition dannu mannu; cosa mancari no grave meda ma cunsiderada dannu; persona pagu crabbada Synonyms e antonyms derdícia, destrossa, malafada / cdh. disciarra | ctr. foltuna Sentences e ite, crachi digràtzia at sutzédiu? ◊ deo so tzegu de sa belosia: no isco si est fortuna o dilgràscia ◊ su sole si che est frantu a crista bàscia: in s'aera abbudhada e tempestosa si respirat s'alenu de sa dilgràscia Translations French malheur English disgrace Spanish desgracia, desdicha Italian disgràzia German Schicksalschlag, Übel, unmöglicher Mensch.

discaràdu , pps, agt, nm Definition de discarare; chi o chie no sentit bregúngia, chi portat fàcia de sola Synonyms e antonyms iscaratzadu / caricotu, carietadu, facesola, iscaradu, iscaressidu, ispradidu, malacara, murribistu, scundiu, sfaciu | ctr. bergungiosu, duritosu Etymon spn. Translations French effronté English impudent Spanish descarado Italian sfacciato German frech, frecher Mensch, Frechling.

fainéri , agt, nm Definition chi o chie faet sa faina, chi istat sèmpere trebballandho Synonyms e antonyms abbretiosu, contipizosu, fachijolu, trabagliante, trancuineri | ctr. mandrone, praitzosu Sentences fiat unu bonu faineri e manteniat bèni sa família ◊ sas abes sunt che massàgias faineras ◊ cussas sorris funt faineras che abis ◊ custus fradis fiant unu bonu e faineri, s'àteru preitzosu ◊ sas màchinas, lestras faineras, in pagu tempus finint sas fainas ◊ chie est su faineri de custa balentia? Etymon ctl. fainer Translations French laborieux English industrious, hard-working Spanish laborioso, operoso Italian laborióso, operóso, àlacre German arbeitsam, arbeitsamer Mensch.