búndha 1 , nf, nm: bundhu 1 Definition
seriedade, naturale bonu e giustu de unu chi tenet firmesa
Synonyms e antonyms
bundóriu,
cabu,
capia,
caràtere,
cumprendhóniu,
sinnu,
tinnu
Idioms
csn:
ómine, fémina chentza b. = chentza caràtere, chi no bi at de si ndhe fidare; pònnere b. in o a unu, a carchi cosa = pònnere cabu, pònnere fatu o iscurtare a unu, dare importu; passare sa bundha = passai sa ganas, su disígiu
Sentences
custas féminas no tenent bundhu, si ant intacadu s'onestade cun fainas malas ◊ fit cantadore de bundhu chi at onoradu sa poesia
2.
s'istadu fit a ponner bundhu a tie ti aia dadu una proendha noa! (A.Serra)◊ a pònnere bundhu in féminas est lucura…◊ mudemus fundhamentu a sos inzitos ponzendhe bundhu a sas cosas chi contant! (P.G.Marras)◊ mi ndhe seo pentidu ca no apo postu bundhu a tie
3.
ndhe zuchio brama, ma mi est passaa sa bundha (A.Cucca)
Translations
French
bon sens,
jugement,
sagesse
English
wisdom
Spanish
sensatez,
cordura
Italian
sénno,
saviézza
German
Verständigkeit,
Weisheit.
giudísciu , nm: giudíssiu,
giudítziu,
zudísciu Definition
su averguare e iscumbatare is cosas, mescamente is chistiones naendho su chi si ndhe pentzat o fintzes betandho una senténtzia; capacidade de cunsiderare bene is cosas, de dhas fàere giustas, cun sabiesa
Synonyms e antonyms
capia,
sabiesa,
selembru,
sinnu
Idioms
csn:
bogai de giudítziu = fàghere irbariare; pèrdiri su giudítziu = irbariare, essire macu; giudítziu universale = su chi at a fàghere Deus a sa fine de totu sos tempos a totugantos; pàrrere su g. universale = irfaghíndhesi totu, unu mamudinu mannu
Sentences
custos funt is giudítzios chi apo iscritu po is poesias chi ant mannau a su de duos cuncursos ◊ su giudítziu po is poesias dhu lassaus a espertos e apassionaos: est a issos ch'ispetat a giare su pàrrere
2.
destruidos cheriant custos chi no ant fide e ne giudísciu ◊ custa est sa terra chi mi at dadu giudítziu in sa vida ◊ cussa picioca fait is cosas cun giudítziu
3.
a proba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ finas sos montes trement dae fundhu chi paret su giudísciu universale!
Etymon
itl.
Translations
French
bon sens,
sagesse
English
wisdom
Spanish
juicio,
sabiduría
Italian
giudìzio,
saggézza
German
Urteil,
Weisheit.
sabidoría , nf: sabiduria,
sapidoria Definition
su èssere sàbios, capacidade de pentzare e fàere totu is cosas cun cunsideru, abbaidandho su prus giustu, su prus méngius, su necessàriu
Synonyms e antonyms
gusàriu,
sabine,
sabiore,
sapidóriu
| ctr.
locura,
macheine
Sentences
"Iscurta, abbàida e càglia" fut cumandhamentu de sabidoria chi sos mannos ammentaiant a sos chi funt creschendhe ◊ sa sapidoria animaiat sos printzípios giurídicos de sa Carta de Logu ◊ in su mundhu, de sabidoria bi ndh'at pagu meda
Etymon
spn.
Translations
French
sagesse
English
wisdom
Spanish
sabiduría
Italian
saggézza
German
Weisheit.
sabiénscia, sabiéntzia , nf: (sa-bi-én-sci-a)
sapiénscia,
sapiénsia,
sapiéntzia Definition
su ischire, su cunsiderare e fàere is sàbios, su èssere sàbios in su sensu méngius e prus erricu
Synonyms e antonyms
sabidoria,
sabiesa,
sabine,
sabiore
| ctr.
locura
Sentences
so cumbintu chi pro locura, no pro sabiénscia, a mi crere tantu abbistu fia ispintu ◊ sa providéntzia divina ti at dadu tratos, bellesa e sabiéntzia
Translations
French
savoir,
sagesse
English
understanding
Spanish
sabiduría
Italian
sapiènza
German
Weisheit.
sabièsa , nf: saviesa,
saviéscia Definition
su èssere sàbios
Synonyms e antonyms
sabidura,
sabiénscia,
sabine,
sabiore,
savímene
| ctr.
dortidúdine,
locura,
trotímene
Sentences
s'antiga saviesa no ispírigat prus su bene dae su male ◊ Deus ti at dadu saviéscia
Etymon
itl.
saviezza
Translations
French
savoir,
sagesse
English
wisdom
Spanish
sabiduría
Italian
sapiènza,
saggézza
German
Weisheit,
Wissen.
sabiòre, sabiòri , nm: sapiore Definition
su èssere sàbios
Synonyms e antonyms
sabidoria,
sabiénscia,
sabiesa
| ctr.
locura
Sentences
fint de grandhe respetu siat pro su sabiore e siat pro su grabbu chi aiant fatendhe sas cosas
Etymon
srd.
Translations
French
sagesse,
bon sens
English
common sense
Spanish
sabiduría,
juicio
Italian
saggézza,
assennatézza
German
Weisheit,
Vernunft.
séru , nm: sieru Definition
su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere
Synonyms e antonyms
àrviu,
imprastu,
saeru,
selembru,
sinnu
Idioms
csn:
male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca
Sentences
sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru!
Etymon
srd.
Translations
French
jugement,
sagesse,
conscience
English
judgement,
consciousness
Spanish
juicio,
sabiduría,
conciencia
Italian
sénno,
giudìzio,
saggézza,
consapevolézza
German
Verstand,
Vernunft,
Weisheit,
Bewußtsein.