cèa , nf: chea,
cheja,
gea Definition
terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in logu bàsciu chi faet a badhe; tretu in paris, fatu a pratza o unu pagu a fossu, po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; calanca, fossighedhu, fossu, a logos fintzes losa, su chi si faet in campusantu po pònnere unu mortu
Synonyms e antonyms
badhe
/
crabonalza,
fogàgia,
piatza 1
Idioms
csn:
sa chea de s'oju = sa calanca de s'ogru; chea de su batile = su fossitedhu de su batile; a pasare a sa chea! = apustis mortu, candho unu ch'est in sa fossa; acadhare sa chea = assentare sa linna pro la carrarzare e pònnere fogu faghindhe carbone
Sentences
apu sonnau de cantai ispantus de ceas in frori ◊ chi no fessit ca ti apu isposau dèu fiast ancora pascendi procus me is ceas! ◊ si bidiat sa luxi de su soli calendi peri is costeras e in sa cea ◊ fiat una cea prena de matas e de tupas ◊ sa crésia de Sacàrgia est in d-una bella cea inghiriada de montixedhus (B.Erdas)◊ mama mea annaiat a messare e marrare in cussas chejas de sa màrghine
2.
custos parisedhos sunt totu cheas chi che ant fatu faghindhe carbone ◊ ite cheas mi atzendhes in carres! ◊ sa linna si coghet a carbone in sa chea
3.
preparesint una chea manna e in cue che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ custu santugristos est a lu pònnere in sa chea mia, candho apo a èssere mortu ◊ irforrade medas chejas in custa vadhe: si ant a prenare de abba!
Scientific Terminology
slg
Etymon
srdn.
Translations
French
fossé,
plaine encaissée,
charbonnière
English
ditch,
charcoal pit,
plain
Spanish
foso (m),
zanja,
carbonera
Italian
fòsso,
pianura incassata,
carbonàia
German
Graben,
Kohlenmeiler.
cófu , nm Definition
genia de fossu / una funtana de c. = fossu inue essit abba
Synonyms e antonyms
fósciu,
tofa
Sentences
giogaiaus a cofedhu cun pisu, matripellas e gutones ◊ faiaus unu cofu in terra po giogare a gutones ◊ cuss'intaulau est a cofos
Etymon
ltn.
*cofus
Translations
French
petite cavité,
fossé
English
ditch
Spanish
foso,
cavidad
Italian
pìccolo cavo,
fòsso
German
Graben.
foràda , nf Definition
css. fossu, minore o mannu, tretu mannu o logu chi faet a fossu, chi dhue apaulat s'abba, madrina, fintzes tretu chentza matas in padente / min. foradedha = gari, zenia de fossighedhu pro zogare a ballinas; in sa manu serrada a punzu, si narat forada su tretu intremesu de sos ossos de búngiu (primu annugradorzu de sos pódhighes); f. de monti = cea, badhe
Synonyms e antonyms
fósciu,
fossada,
iscarafossu,
tofa
/
badhe
/
cdh. catafossu
Sentences
at iscorrovonau, ci at ghetau is cuatru munedas e at torrau a tudai sa forada ◊ sa cracina e su làdiri unu tempus dhus fadiant me in d-una forada ◊ iat própiu e sa bia fut totu una forada ◊ pigant s'argidha de una forada de terra bianca ◊ su nudha est una forada isciundada
2.
su bentu muinat intro de sas foradas ◊ su bentu no úrulat prus in sa forada ◊ sa nébida est artziendu de sa forada ◊ sa Terra est una forada de làmbrigas!
3.
is piciochedhus ant fatu una forada aundi tirant sa perdixedha, gioghendi
Scientific Terminology
slg
Translations
French
fosse
English
ditch,
pit
Spanish
hoyo,
fosa
Italian
buca,
fòssa,
avvallaménto
German
Loch,
Graben.
fósciu , nm: fossu Definition
logu o tretu, minore o fintzes mannu, fatu coment'e a forada, prus bàsciu de su paris de inghíriu, comente abbarrat conculutzu o cofudu leandhondhe o incracandho sa cosa (terra, àteru)/ min. fossichedhu, foscedhu, fossedhu
Synonyms e antonyms
forada,
tofu
Idioms
csn:
su f. de su gúturu = zenia de fossighedhu a s'ala de fora, in bula; fai f. (nadu de unu) = ispèndhere su dinari chi li ant fidadu; marcare a f. = a libbereto, fàghere a dépidu; fàghere a f. (nau de su logu) = èssiri unu f., abarrai a f., prus bàsciu
Sentences
in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu, ne bi at riu sentza fossu ◊ su caminu est totu fossos ◊ pro prantare àrbure cheret fatu su fossu ◊ sa tramata cheret iscontza e torrada a fàghere, ca est a fossu comente bi corcamus ◊ mancai siat a màchina non podet curre in mesu a sa giarra, a su prúere e a is fòscios!◊ is piciochedhos ant fatu unu foscedhu po giogae a birillas
Scientific Terminology
slg
Etymon
ltn.
fossus
Translations
French
fossé
English
ditch
Spanish
foso,
zanja
Italian
fòsso
German
Graben.
gèa , nf: cea* Definition
terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in tretu bàsciu chi faet a badhe; tretu fatu in paris o unu pagu a fossu po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; fossu
Synonyms e antonyms
badhe
/
crabonalza,
fogàgia,
piatza 1
Sentences
no dhoi nd'at prus de geas friscas cun àcua de miza
Scientific Terminology
slg
Translations
French
fossé,
plaine encaissée,
charbonnerie
English
ditch,
plain,
enclosed,
charcoal pit
Spanish
foso,
llanura encajonada,
carbonera
Italian
fòsso,
pianura incassata,
carbonàia
German
Graben,
eingeschlossene Ebene,
Kohlenmeiler.
iscàvu , nm: scavu Synonyms e antonyms
fósciu
Sentences
s'iscavu po is fundhales de sa domo dh'iant fatu a pala e a picu ◊ sos manibales chin su mastru ant sichiu su traballu de iscavu de sas fundhamentas
Etymon
itl.
Translations
French
creusement
English
excavation
Spanish
excavación
Italian
scavo
German
Graben.
isfóssu , nm Synonyms e antonyms
forada,
fósciu*
Translations
French
creusement
English
excavation
Spanish
excavación
Italian
scavo
German
Graben.
istofàre , vrb: stofai Definition
fàere a fossu, fàere fossos, imbuidare
Synonyms e antonyms
ifossare,
iscafudare,
istofuncare,
istuvonare,
istuvucare,
stufonai,
stuviolai
Sentences
ti afóltigat su tempus andhadu, su faedhare cun sos mortos, s'istofare a fundhu sa terra (O.Biddau)◊ latarolas cansidas istofendhe in sa luzana, in disisperu, apretadas, unu butiu pedint a sas benas (N.Fois)◊ aiat tudadu una cosa e comintzesit a l'istofare ◊ seo istofandhe po pònnere matas
Etymon
srd.
Translations
French
creuser
English
to dig
Spanish
excavar,
cavar
Italian
scavare,
far fòssi
German
graben.
istuvonàre , vrb Definition
pigare e bogare sa cosa (fintzes a segadura, es. in truncu de linna)faendho o lassandho unu buidu, una tuva; istampare; murigare cricandho cosa
Synonyms e antonyms
istuvare,
istuvedhare,
istuvire,
istuvucare,
stuviolai,
tupusonare,
tuvucare
/
istampai,
patungi,
pertusai
/
chilcare,
corrovai
3.
a poi de tantu istuvonare, su maresciallu aciapesit unu fógliu cun iscritura frisca
Etymon
srd.
Translations
French
évider,
creuser
English
to empty,
to dig
Spanish
vaciar,
ahuecar
Italian
vuotare,
scavare
German
ausleeren,
graben.
istuvucàre , vrb Definition
fàere tuvudu, tuvucu, o de prus
Synonyms e antonyms
afungurai,
aprofundai,
aprofundhire,
devucare,
indevucare,
irfungudare,
stuvulai,
tuvucare
Sentences
sos antigos ant istuvucadu sas rocas pro bi pònnere sos mortos
Etymon
srd.
Translations
French
creuser
English
to hollow out
Spanish
ahuecar
Italian
incavare,
scavare
German
aushöhlen,
graben.
stuviolài , vrb Definition
fàere tuvudu, buidu; fintzes forrogare coment'e po imbuidare o istuvonare cosa
Synonyms e antonyms
iscafudare,
istofare,
istuvucare
/
istampai,
istuvare,
istuvire,
pertusai,
stufonai
Sentences
stuviolai su niu de is espis ◊ su picalinna stuviolat is truncus
Etymon
srd.
Translations
French
creuser
English
to dig
Spanish
cavar,
ahuecar
Italian
scavare
German
graben.
tòfa , nf, nm: tofu Synonyms e antonyms
cofu,
forada,
fósciu,
fossa
Sentences
su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!…
2.
su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras)
Etymon
srd.
Translations
French
fosse,
fossé
English
ditch
Spanish
fosa,
foso
Italian
fòssa,
fòsso
German
Graben.