destrúi , vrb: destrúiri,
distrúere Definition
bogare de pare, isconciare, fàere una cosa de no ndhe pòdere bàlere prus, fàere dannu isperdendho o perdimentandho totu: si narat prus che àteru de css. fata chi benit isconciada o ispérdia; in física, tenet su sensu de fàere iscumpàrrere sa cosa de no si agatare prus in logu perunu e in nudha, cosa chi mai podet èssere ca in natura nudha si distruet ma solu totu si mudat, càmbiat bisura
Synonyms e antonyms
destruire,
idarrocai,
ifàghere,
isciusciai,
isconciare,
istrúere,
torrocai
Sentences
che fut sa pesta de is conillos chi distruiat totu su laore ◊ chi tenis idea de distrui aderetzadiri o ti aderetzu! ◊ si gosi distruimus s'ambiente sa salude ndhe perdet cadiune! (T.Pinna)◊ unu fogu lu distruat!◊ cust'undha at covacadu totu, distruendhe cantu sas tziviltades aiant produidu ◊ si mi abbandhonas tue mi distruo, mi fracasso!
Etymon
spn.
Translations
French
détruire
English
to destroy
Spanish
destruir
Italian
distrúggere
German
zerstören,
vernichten.
destruíre, destruíri , vrb: diltruire,
distruire,
distruiri Definition
guastare, isconciare, fàere una cosa de no ndhe pòdere bàlere prus, fàere dannu isperdendho totu
Synonyms e antonyms
destrui*,
idarrocai,
ifàghere,
isciusciai,
isconciare,
istrúere,
torrocai
| ctr.
fàchere
Sentences
fachent isfortzos pro la distruire ◊ Deus fatzat mossa po ti distruiri: no ses cosa de biri ne biu ne mortu!
Translations
French
détruire
English
to destroy
Spanish
destruir
Italian
distrùggere
German
zerstören,
vernichten.
ifàghere , vrb: ilfàghere,
irfàchere,
irfàghere,
isàchere,
isciàere,
isciai (i-scia-i)
isfàghere,
isfai,
issàchere Definition
isciusciare, distrúere sa cosa fata; nau de cosa de papare, còere tropu, èssere tropu lómpia / pps. isciatu, issatu (= sbisuriu, puru); pira, mela irfata = pira, mela passada, chi no est prus bona
Synonyms e antonyms
derrúere,
destrui,
dirfàchere,
idarrocai,
isciasciai,
isciusciai,
isconciare,
sciai,
solivrinare
| ctr.
fàchere
Sentences
sas domos s'ifaghent in sas bidhas chena zente ◊ est betendhe s'abba a cadinos: paret chi su mundhu s'isfatat in abba! ◊ sa gherra isfaghet totu, logu e zente ◊ s'istesseravat, s'isachiat, s'iscontzavat ◊ is pipius funt in s'arruga, fadendu e isciaendu giogus
2.
si est isfatu in torojos de prantu ◊ in su tribàgliu m'isfato totu in suore ◊ sa linna betza s'isfaghet in piúere
3.
sos ossos puru, apustis de tantu tempus, s'irfaghent ◊ funt timendu no si siat po isfai su mundu ◊ chi s'isfagat su mundhu totu intreu no mi rendhet dolore e ne ferida (Sassu)
Etymon
srd.
Translations
French
défaire,
décomposer
English
to undo,
to decompose
Spanish
deshacer
Italian
disfare,
decompórre,
sgretolare,
disintegrarsi,
dissòlvere
German
zerstören,
auseinandernehmen,
sich zersetzen,
zerbröckeln.
isciusciài, isciusciàre , vrb: issusciare,
isusciare,
isussiare,
sciusciai Definition
bogare de pare, isconciare o fintzes distrúere cosa o faina fata; betare a imboladura, a meda, a covecadura, fintzes calare o orrúere de sa cosa a meda de artu
Synonyms e antonyms
acavacai,
betae,
destrui,
idarrocai,
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
sculai,
torrocai
| ctr.
fàchere
Sentences
innòi cussu dinai cresciat, cresciat, fut un'arriu mannu, prenu, chi curriat de is forestas isciusciadas de Bidhanoa, de Stertzili, de Sàdili e arribbàt a Torinu (B.Lobina)
2.
frúsciat, muizat, úrulat su bentu, isúsciat abba paret chi s'isfetet sa natura (E.Soletta)◊ a su mannale, usciàndhelu, lu craschiavant chin sa lesorja e l'isciusciavant abba pro l'innetare
Surnames and Proverbs
prb:
a chini fait e isciúsciat non dhi mancat cosa de fai
Translations
French
défaire
English
to undo
Spanish
deshacer
Italian
disfare
German
zerstören.
isconciài, isconciàre , vrb: iscontzare,
sconciai Definition
isciusciare, bogare de pare una cosa giai fata; nau de su tempus, cambiare, iscuncordare, fàere tempus légiu; nau de fémina príngia, pèrdere su fedu; nau de sa natura de s’ómine, passare sa teteresa / pps. iscontzadu, iscontzu
Synonyms e antonyms
destrui,
idarrocai,
irfàghere,
isciasciai,
isciuchiare,
isciusciai,
iscunsertare,
sculai
/
istrumare
| ctr.
aconciai,
adaretzai,
agiustai,
arragnare,
fàchere
Idioms
csn:
iscontzare su coju = istorraisí; isconciàresi de… = leàresi disturbu pro…
Sentences
si li betat pódhighes l'iscontzat dae cristianu! ◊ su die chi si ndhe at a isconciare custu giuramentu nos at a calare tronos e lampos! ◊ custa est cosa chi non si podet isconciare ◊ in cussa calada imbrunconu e m'iscònciu su brutzu!
2.
su tempus si fit iscontzu e no aiant pótiu garrigare su nabiu ◊ za mi paret chi su tempus torrat a iscontzare!
3.
sa fémina fit príngia ma si est iscontza
5.
bellu frade, no si est mancu isconciau de andhare a saludare sa sorre!
Etymon
itl.
sconciare
Translations
French
défaire
English
to undo
Spanish
deshacer
Italian
disfare,
demolire
German
zerstören.
iscumentàre , vrb Definition
isconciare, betare apare (nau de màniga, èssere lasca, mòvere aintru de s'ogu de sa ferramenta)
Synonyms e antonyms
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
iscunsertare,
isordulare
| ctr.
cumentare
Sentences
sos coros cherent provaos e, candho benit, sa prova iscumentat cantu bi at ◊ irfriguraos in cada mermu, in cust’ísula nighedha che atramentu, iscumentant su rànchiu mutricore ◊ s'àinu chi t'iscumentet, a tie solu!
2.
seo andhau a su ferreri po mi fàere una pariga de cotzas po mi cumentare su marrone, ca dhu tenio totu iscumentau (M.Deiana)
Translations
French
effarer,
disjoindre,
défaire
English
to break up,
to destroy,
to dismay
Spanish
deshacer
Italian
sgomentare,
sconnèttere,
disfare
German
erschüttern,
aus den Figen bringen,
zerstören.
iscupulàre , vrb Definition
coment'e betare sa cúpula, iscovecare, iscarragiare, betare a terra / didu iscupuladu = iscovecadu, chi zughet s'ungra ispitzigada, isconchedhau
2.
est rutu e si at iscupuladu su pódhighe mannu de su pè
Etymon
srd.
Translations
French
démanteler,
détruire
English
to demolish
Spanish
desmantelar
Italian
smantellare,
distrùggere
German
abbrechen,
zerstören.
ispeigài, ispeigàre , vrb: speigai Definition
bogare de fundhu, distrúere deunudotu, bogare de su mundhu, bochíere, giagarare
Synonyms e antonyms
arroinare,
irmundhiare,
ispedichinare,
ispeighitare
Sentences
at ispeigau peripellogu totus is cumpàngius ◊ su bentu iscútinat sas àlvures e paret de las chèrrere ispeigare (G.M.Cherchi)◊ fizu meu no bos che aiat ispeigadu e ochitu a trabballu ◊ los mineteit chi si si fint atrividos a intrare a bidha che los aiat ispeigados
Etymon
ltn.
ex *pedica
Translations
French
détruire
English
to destroy
Spanish
destruir
Italian
distrùggere
German
zerstören.
ispèldere , vrb: ispèrdede,
ispèrdere,
ispèrdiri,
sperdi Definition
andhare o fàere andhare male de no si agatare prus, distrúere, bochíere, derrúere / pps. ispérdidu, ispéirtu, ispertu 1
Synonyms e antonyms
arroinare,
derrúere,
distrúere,
ispeigai,
ispeldisciare,
istradhusciare,
istrúere
| ctr.
allogae,
atèndhere,
badrare,
contifizare
Sentences
sa bidha si che fit ispérdida dae un'apesta mala chi bi aiat coladu ◊ sa cane si est ispérdida: tota sa bidha apo fatu chirchendhe, ma totu nudha ◊ sas àrbures inoghe za fint bellas, ma como si che sunt ispérdidas ◊ custu logu innanti fit totu unu zardinu: mancadu su mere, si ch'est totu ispérdidu ◊ s'annu nos sunt ispérdidos sos porcos ◊ dhos ant avelenaos po dhos ispèrdere
2.
ancu t'isperdant! ◊ mih no t'isperdas pro una fémina! ◊ chi ti pigu t'isperdu! ◊ Antoni at giutu fiancos, sinono bi ndhe aiat de s'ispèrdere!
Etymon
srd.
Translations
French
détruire
English
to wreck
Spanish
destruir
Italian
distrùggere
German
zerstören.
sciusciài , vrb: isciusciai* (sciu-sci-a-i)
sciusciari Definition
bogare de pare, distrúere cosa o faina fata; betare a fuliadura, a meda, coment'e afacandho s'istrégiu, fintzes betare de artu, fàere orrúere a terra / sciusciai de cuadhu = betare de cadhu
Synonyms e antonyms
acavacai,
betae,
destrui,
idarrocai,
imbolare,
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
sculai,
torrocai
| ctr.
fàchere
Sentences
nd'ant sciusciau una domu bècia ◊ chi dèu narau "a tuis" a mamma, mi donàt unu cropu de turra a murrus e mi ndi sciusciàt is dentis! ◊ sciusciaus su letu e totu is móbbilis po nci cambiai a sa domu noa
2.
custu est carramatzímini de sciusciai a rúmbulus de innòi a bàsciu ◊ cussa cosa sciusciancedha de sa ventana! ◊ no ghetis a pagu a pagu: sciúscia! ◊ si nc'est sciusciau a gisterra ◊ sa pira crua ndi dh'at sciusciada su bentu
Translations
French
démolir,
démanteler
English
to demolish
Spanish
deshacer,
derribar
Italian
disfare,
demolire
German
zerstören,
niederreißen.
scuài 1 , vrb: isculai*,
sculai Definition
coment'e segare su culu o su fundhu, segare una parte de calecuna cosa cunsiderada coment'e s'ala de fundhu; isconciare una cosa; acabbare o firmare de fàere calecuna cosa
Synonyms e antonyms
isciusciai,
isconciare
/
acabbae,
lassai,
sensai
Idioms
csn:
scuai un'agu = segaindi su cú, s'ogu, sa parti aundi intrat su filu; scuai bruscerias = iscontzare fatuzos; sculai una fàula = bogare in craru una fàula dendhe a bídere sa veridade
Sentences
muda, dassinuncas scuaus su santuanni! ◊ cussu sculat e fait matzinas ◊ no torris a cumentzai cun custas chistionis, puita sculaus totu ◊ su malàdiu pregàt a Deus de dh'acuntentai de sculai isceti sa vida sua ◊ tocat a ndi fai sculai cussa lei fata mali ◊ chini dhi sculat sa fortuna, a issu, est sa sorga! ◊ assentai bèni sa cosa, assinuncas si sculat su càrrigu e si perdit andendi andendi!
2.
su piciochedhu at sculau de fai a malu ◊ insaras at sculau de arriri ◊ apustis chi iat sculau de niai, Pinóchiu fiat andendu a iscola
3.
una famíglia sculada no fait a dha torrai a missi in fiu!
Translations
French
défaire,
annuler,
cesser
English
to undo,
to cancel,
to give up
Spanish
deshacer,
dejar
Italian
disfare,
annullare,
sméttere
German
zerstören,
zunichte machen,
aufhören.