afrachilàu , pps, agt Definizione
de afrachilai; nau de erbas e laores, chi funt coment’e passaos a fraca, guastos de sa népide o de su tropu sole; nau de cosa cota, chi dhi at tocau fràmula, chi est unu pagu abbruxada
Sinonimi e contrari
abboau,
allampiau
Traduzioni
Francese
brûlé
Inglese
sunburnt,
dry
Spagnolo
quemado,
abrasado
Italiano
adusto,
riarso
Tedesco
ausgetrocknet.
brusiàdu , pps, agt, nm: brusiau Definizione
de brusiare; chi est passau a fogu, fatu a crabone; nau de logu, chi dhu'est passau su fogu
Sinonimi e contrari
abbruxau,
afracau,
aframadu,
usciadu
2.
so lendhe fragu brusiadu
3.
su brusiadu no lu mànighes ca faghet male! ◊ sa robba est paschindhe in su brusiadu
Traduzioni
Francese
brûlé
Inglese
burnt
Spagnolo
quemado
Italiano
bruciato,
arso
Tedesco
verbrannt.
iscàdha , nf, nm: iscadhu,
scadhu Definizione
su ischedhare, s'abba chi si ponet a ischedhare su pane, s'ischedhadura; genia de imparu po àere provau unu male, unu dannu
Sinonimi e contrari
iscadhada,
iscadhura,
iscalmentu,
ischedhadura
Modi di dire
csn:
fàghere in i. = ischedhare; pane de iscadha = pane ischedhadu; linna de i. = linnighedha fine pro ischedhare
Frasi
si cheres unu tzichi, ndh'apo fatu in iscadha
2.
ischis pro cale iscadhu ponent sa bríglia a su cadhu! ◊ cun sos iscadhos chi apo tentu so cuntentu su matessi ◊ prite no andhas a istudiare? iscadhu ti ant fatu, cantecante! ◊ no lu torrat a fàghere ca n'at leadu iscadhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûlé
Inglese
price,
scalding
Spagnolo
agua para dar brillo al pan,
pena
Italiano
scòtto
Tedesco
Zeche.
pizassàdu , agt Definizione
chi est asciutu meda, àrridu, che passau a fogu
Sinonimi e contrari
sicorrau
Frasi
sa terra est sica, pizassada de su sole (A.M.Pinna)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûlé
Inglese
parched
Spagnolo
abrasado,
quemado
Italiano
riarso
Tedesco
ausgetrocknet.
téntu , pps, agt Definizione
de tènnere (fintzes de àere)
Sinonimi e contrari
ténnidu
/
àpidu
/
acapiau,
presu
/
abbruxau
/
contivizadu
/
arréschiu
| ctr.
iscapu
Modi di dire
csn:
t. a bula = chi portat sa boxi iscannia ca at pigau frius; t. a fune, a cadena = acapiau, aguantau a funi, a cadena; (andhare) a manu tenta = a manu pigada, s'unu cun sa manu aferrada a sa manu de s'àteru; fogu tentu = allutu, tenendi, fogu fuiu; dhu'èssere sa cosa a tenta = a meda
Frasi
sa tzerimónia de premiassione si est tenta s'àtera die ◊ de màchina gai deo no ndhe apo mai tentu ◊ Fulana at tentu fiza fémina ◊ apu fatu unu pensu, ca nanca mi fui cojada e apu tentu unu pipiu ◊ l'ant intzugliatu de non àere tentu fide a sa paràula data
2.
beniat a bidha cun d-un'ebba castanza bene tenta
3.
li so curtu ifatu ma no l'apo tentu
4.
sa bidha si fit alluta: ómines e animales aiant tentu che ascras de canna
5.
su tzilleraju fit tentu a sonnu canno non bi aiat ispatzu (A.Pau)◊ sichiat a tussire, sudoratu a mortógliu chin s'àlinu tentu in gangas ◊ fit bete cane fonnesu tentu a una catena ◊ ocanno dhue fut sa castagna a tenta!◊ ti lassu tres funis po dhu portai presoneri tentu!
Cognomi e Proverbi
prb:
mellus su tentu de su bentu
Traduzioni
Francese
eu,
possédé,
capturé,
brûlé,
pris
Inglese
had,
owned,
catched,
burnt,
taken root
Spagnolo
tenido,
tenido,
capturado,
quemado,
arraigado
Italiano
avuto,
posseduto,
catturato,
arso,
combusto,
attecchito
Tedesco
gehabt,
innegehabt,
gefangen,
verbrannt,
eingewurzelt.
usciàdu , pps, agt, nm: uscrau Definizione
de usciare; chi est auscau, unu pagu abbruxau (es. linna); logu de sartu inue est passau su fogu, mescamente sa linna abbruxada chi abbarrat apustis passau su fogu; logu campu de ue ndhe ant bogau is matas artas e dhue at abbarrau matedu piticu, bàsciu
Sinonimi e contrari
abbruschiau,
afracau,
brusiadu
/
fronza
Frasi
su malevadadu zughiat tota sa carena uscrada, de sa maladia chi teniat
2.
essiat a monte e torràt càrrigu de uscrau
3.
su bentu iscàvulat su cinus de s'uscrau a s'erriu ◊ is montis fiant niedhus, passaus a fogu, e in cussu uscrau no dhoi fiat unu frori ◊ is angionis beniant istitaus in s’uscrau, acantu s’ebra fuat límpia e sana
Traduzioni
Francese
brûlé légèrement
Inglese
scorched
Spagnolo
chamuscado,
socarrado
Italiano
abbruciacchiato
Tedesco
leicht angebrannt.