afrachilàu , pps, agt Definitzione
de afrachilai; nau de erbas e laores, chi funt coment’e passaos a fraca, guastos de sa népide o de su tropu sole; nau de cosa cota, chi dhi at tocau fràmula, chi est unu pagu abbruxada
Sinònimos e contràrios
abboau,
allampiau
Tradutziones
Frantzesu
brûlé
Ingresu
sunburnt,
dry
Ispagnolu
quemado,
abrasado
Italianu
adusto,
riarso
Tedescu
ausgetrocknet.
brusiàdu , pps, agt, nm: brusiau Definitzione
de brusiare; chi est passau a fogu, fatu a crabone; nau de logu, chi dhu'est passau su fogu
Sinònimos e contràrios
abbruxau,
afracau,
aframadu,
usciadu
2.
so lendhe fragu brusiadu
3.
su brusiadu no lu mànighes ca faghet male! ◊ sa robba est paschindhe in su brusiadu
Tradutziones
Frantzesu
brûlé
Ingresu
burnt
Ispagnolu
quemado
Italianu
bruciato,
arso
Tedescu
verbrannt.
iscàdha , nf, nm: iscadhu,
scadhu Definitzione
su ischedhare, s'abba chi si ponet a ischedhare su pane, s'ischedhadura; genia de imparu po àere provau unu male, unu dannu
Sinònimos e contràrios
iscadhada,
iscadhura,
iscalmentu,
ischedhadura
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere in i. = ischedhare; pane de iscadha = pane ischedhadu; linna de i. = linnighedha fine pro ischedhare
Frases
si cheres unu tzichi, ndh'apo fatu in iscadha
2.
ischis pro cale iscadhu ponent sa bríglia a su cadhu! ◊ cun sos iscadhos chi apo tentu so cuntentu su matessi ◊ prite no andhas a istudiare? iscadhu ti ant fatu, cantecante! ◊ no lu torrat a fàghere ca n'at leadu iscadhu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
brûlé
Ingresu
price,
scalding
Ispagnolu
agua para dar brillo al pan,
pena
Italianu
scòtto
Tedescu
Zeche.
pizassàdu , agt Definitzione
chi est asciutu meda, àrridu, che passau a fogu
Sinònimos e contràrios
sicorrau
Frases
sa terra est sica, pizassada de su sole (A.M.Pinna)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
brûlé
Ingresu
parched
Ispagnolu
abrasado,
quemado
Italianu
riarso
Tedescu
ausgetrocknet.
téntu , pps, agt Definitzione
de tènnere (fintzes de àere)
Sinònimos e contràrios
ténnidu
/
àpidu
/
acapiau,
presu
/
abbruxau
/
contivizadu
/
arréschiu
| ctr.
iscapu
Maneras de nàrrere
csn:
t. a bula = chi portat sa boxi iscannia ca at pigau frius; t. a fune, a cadena = acapiau, aguantau a funi, a cadena; (andhare) a manu tenta = a manu pigada, s'unu cun sa manu aferrada a sa manu de s'àteru; fogu tentu = allutu, tenendi, fogu fuiu; dhu'èssere sa cosa a tenta = a meda
Frases
sa tzerimónia de premiassione si est tenta s'àtera die ◊ de màchina gai deo no ndhe apo mai tentu ◊ Fulana at tentu fiza fémina ◊ apu fatu unu pensu, ca nanca mi fui cojada e apu tentu unu pipiu ◊ l'ant intzugliatu de non àere tentu fide a sa paràula data
2.
beniat a bidha cun d-un'ebba castanza bene tenta
3.
li so curtu ifatu ma no l'apo tentu
4.
sa bidha si fit alluta: ómines e animales aiant tentu che ascras de canna
5.
su tzilleraju fit tentu a sonnu canno non bi aiat ispatzu (A.Pau)◊ sichiat a tussire, sudoratu a mortógliu chin s'àlinu tentu in gangas ◊ fit bete cane fonnesu tentu a una catena ◊ ocanno dhue fut sa castagna a tenta!◊ ti lassu tres funis po dhu portai presoneri tentu!
Sambenados e Provèrbios
prb:
mellus su tentu de su bentu
Tradutziones
Frantzesu
eu,
possédé,
capturé,
brûlé,
pris
Ingresu
had,
owned,
catched,
burnt,
taken root
Ispagnolu
tenido,
tenido,
capturado,
quemado,
arraigado
Italianu
avuto,
posseduto,
catturato,
arso,
combusto,
attecchito
Tedescu
gehabt,
innegehabt,
gefangen,
verbrannt,
eingewurzelt.
usciàdu , pps, agt, nm: uscrau Definitzione
de usciare; chi est auscau, unu pagu abbruxau (es. linna); logu de sartu inue est passau su fogu, mescamente sa linna abbruxada chi abbarrat apustis passau su fogu; logu campu de ue ndhe ant bogau is matas artas e dhue at abbarrau matedu piticu, bàsciu
Sinònimos e contràrios
abbruschiau,
afracau,
brusiadu
/
fronza
Frases
su malevadadu zughiat tota sa carena uscrada, de sa maladia chi teniat
2.
essiat a monte e torràt càrrigu de uscrau
3.
su bentu iscàvulat su cinus de s'uscrau a s'erriu ◊ is montis fiant niedhus, passaus a fogu, e in cussu uscrau no dhoi fiat unu frori ◊ is angionis beniant istitaus in s’uscrau, acantu s’ebra fuat límpia e sana
Tradutziones
Frantzesu
brûlé légèrement
Ingresu
scorched
Ispagnolu
chamuscado,
socarrado
Italianu
abbruciacchiato
Tedescu
leicht angebrannt.