àpidu , pps: àpitu,
àpiu 1 Definitzione
de àere e de agatare (fintzes in su sensu de èssere bios)/ si l'at àpida = si est salvau
Sinònimos e contràrios
agatau
| ctr.
pérdidu
Frases
no as àpidu in vida ne gosu e ne cuntentu ◊ de tantos sacrifítzios no ndhe at àpidu nudha! ◊ de s'arràbbiu chi ndhe at àpidu, si at dadu tres altzadas e tres faladas! ◊ apo àpidu fizos de bonu a cumandhu ◊ no as àpidu àter'ora a fàghere custa cosa?!
2.
l'apo chircadu ma no l'apo àpidu ◊ inue mi so àpidu mi so apozadu candho at próidu ◊ sos Tres Res ant chircadu su pitzinnedhu finas chi l'ant àpidu ◊ E ben'àpidos: sanighedhos sezis? ◊ nos semus àpidos inie candho est capitada custa cosa
3.
chentz'abba no nos fimus àpidos, ca est su primu elementu de sa vida
4.
sos úrtimos funnos si l'ant àpita dae totu sos machines tuos (A.Pau)
Tradutziones
Frantzesu
eu,
trouvé
Ingresu
had,
found
Ispagnolu
tenido,
hallado
Italianu
avuto,
trovato
Tedescu
gehabt,
gefunden.
maretàre , vrb: ammaretae,
maretzai Definitzione
mòvere che is undhas de su mare
Sinònimos e contràrios
marugliai
Frases
su trigu est maretendhe ◊ bido sos fiores maretados ◊ maju bellu in sos campos laorados maretendhe presentat su laore
Tradutziones
Frantzesu
flotter,
il y a eu de la tempête ou la tempête a fait rage (v. imp.)
Ingresu
to be wavy
Ispagnolu
olear,
encresparse
Italianu
fluttuare,
mareggiare
Tedescu
wogen.
téntu , pps, agt Definitzione
de tènnere (fintzes de àere)
Sinònimos e contràrios
ténnidu
/
àpidu
/
acapiau,
presu
/
abbruxau
/
contivizadu
/
arréschiu
| ctr.
iscapu
Maneras de nàrrere
csn:
t. a bula = chi portat sa boxi iscannia ca at pigau frius; t. a fune, a cadena = acapiau, aguantau a funi, a cadena; (andhare) a manu tenta = a manu pigada, s'unu cun sa manu aferrada a sa manu de s'àteru; fogu tentu = allutu, tenendi, fogu fuiu; dhu'èssere sa cosa a tenta = a meda
Frases
sa tzerimónia de premiassione si est tenta s'àtera die ◊ de màchina gai deo no ndhe apo mai tentu ◊ Fulana at tentu fiza fémina ◊ apu fatu unu pensu, ca nanca mi fui cojada e apu tentu unu pipiu ◊ l'ant intzugliatu de non àere tentu fide a sa paràula data
2.
beniat a bidha cun d-un'ebba castanza bene tenta
3.
li so curtu ifatu ma no l'apo tentu
4.
sa bidha si fit alluta: ómines e animales aiant tentu che ascras de canna
5.
su tzilleraju fit tentu a sonnu canno non bi aiat ispatzu (A.Pau)◊ sichiat a tussire, sudoratu a mortógliu chin s'àlinu tentu in gangas ◊ fit bete cane fonnesu tentu a una catena ◊ ocanno dhue fut sa castagna a tenta!◊ ti lassu tres funis po dhu portai presoneri tentu!
Sambenados e Provèrbios
prb:
mellus su tentu de su bentu
Tradutziones
Frantzesu
eu,
possédé,
capturé,
brûlé,
pris
Ingresu
had,
owned,
catched,
burnt,
taken root
Ispagnolu
tenido,
tenido,
capturado,
quemado,
arraigado
Italianu
avuto,
posseduto,
catturato,
arso,
combusto,
attecchito
Tedescu
gehabt,
innegehabt,
gefangen,
verbrannt,
eingewurzelt.