ataconài, ataconàre , vrb: taconare* Definizione
pònnere su tacone, aconciare is iscarpas; nau in cobertantza, cobèrrere
Sinonimi e contrari
| ctr.
istaconare
Traduzioni
Francese
changer les talons
Inglese
to botch shoes
Spagnolo
remendar los zapatos
Italiano
rabberciare le scarpe
Tedesco
ausbessern.
atramudài, atramudàre , vrb: tramudai* Definizione
cambiare bestimentu, logu, cunditziones
Sinonimi e contrari
cambiai,
mudai,
stramudai
/
trubare
2.
che ant atramudau su bestiàmine a un'àtera cussorja
Traduzioni
Francese
changer
Inglese
to change
Spagnolo
cambiar
Italiano
cambiare
Tedesco
wechseln.
cambiài , vrb: cambiare,
cammiare,
ciambare,
giambare Definizione
giare, nàrrere, fàere àteru, cosa diferente a càmbiu, una cosa in parte de un'àtera, fintzes in su sensu de pònnere bestimentu diferente, pigare àtera abbitúdine, un'àtera filada (e àteru mezu), crèdere in àteru; andhare de unu logu a un'àteru po istare / cambiare dinari = dare moneda russa in càmbiu de minudos, assignos cun moneda currente, fintzas una moneda cun àtera de istadu diferente
Sinonimi e contrari
furriai,
mudai,
tramudai
Frasi
seo semper sa própia e no apo cammiau ◊ no bi càmbiat mai cussu: dortu fit e dortu si che morit! ◊ tui puru depis cambiai, ca no ndi potzu prus de sa strolichéntzia cosa tua! ◊ su tempus a bortas càmbiat de una die a s'àtera ◊ carchi cosa ciambavat peri dae unu vichinadu a s'àteru ◊ e ite n'iscit mamma tua ci càmmias istrada?◊ immoi andaus a si acabbai de cambiai, ca parit chi portu s'inghisciadura!
2.
no teniast duus annus candu ndi seus cambiaus a innòi ◊ su pastore ch'est ciambendhe su bestiàmine a s'àtera pastura ◊ apenas chi podimus noche cambiamus a sa domo noa ◊ a Fulanu che l'ant cambiadu a triballare in àtera bidha ◊ bae e càmbiadi ca essimus a cumandhu! ◊ innanti mi sàmuno e apustis mi che càmbio ◊ andhendhe a Núoro in trenu, in Macumere si càmbiat
3.
candu dh'apu nau de aici at cambiau de idea
Cognomi e Proverbi
prb:
marxani càmbiat a pilu ma no a trassas
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
changer
Inglese
to change
Spagnolo
cambiar,
trasladar
Italiano
cambiare,
sostituire,
trasferire
Tedesco
wechseln,
versetzen.
iscastàre , vrb Definizione
cambiare genia, casta, essire diferente, de arratza prus metzana, nau fintzes in su sensu de iscrizeniare, essire o èssere diferente
Sinonimi e contrari
irratzare
/
chilzeniare,
disgeniare,
imburdiri,
ischilziniare,
iseniare
/
cambiai,
mudai
| ctr.
arraciai,
istripai
Frasi
sos sonos de una peràula a bortas iscastant, càmbiant de una bidha a s'àtera ◊ potet peri dare chi cussu pitzocu iscastet dae s'arratza sua ◊ deo apo arratzau a is meos e in parte fortzis apo iscastau
2.
in sa faedhada nois Torpinos nos iscastamus meda fenas dae sos Pasadinos (G.Chessa)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
changer de race,
s'abâtardir
Inglese
to degenerate
Spagnolo
mestizar
Italiano
dirazzare
Tedesco
entarten.
istorrài, istorràre , vrb: storrai Definizione
torrare o fàere torrare agoa, torrare a pentzare a una decisione pigada o idea e decídere de àtera manera, cambiare idea, cambiare abbitúdine, bogare de cabu a calecuna cosa fintzes decídia; fintzes menguare, torrare a prus pagu / picioca istorrada = fidantzada chi si est lassada cun su fidantzadu
Sinonimi e contrari
ibbortare,
ilfurriare,
stolli,
tonchinare
| ctr.
cumbínchede
Frasi
su bentu aiat istorradu sas naves de su viàgiu insoro ◊ andhamus candho cherimus, no nos at a istorrare s'ite de fàchere! ◊ sos coros istorrant de dolore ◊ che fia in sa de sorre mia pro ndhe l'istorrare de fàghere cussa lassapia a sa crésia (G.Ruju)
2.
bòcali de capu, mira chi babbu at resone de no lu chèrrere e de t'istorrare! ◊ tue no as a istorrare de is paràulas chi as ispesu!
3.
a bias tocat de istorrare sa fiama torrèndhela a iscaldire a fogu lentu pro li acontzare sa tèmpera ◊ su frumi in s’istadi istorrat a coreta
Cognomi e Proverbi
prb:
mellus a s'istorrai de s'àcua pagu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dissuader,
changer d'avis
Inglese
to dissuade,
to change one's mind
Spagnolo
disuadir,
cambiar de idea
Italiano
dissuadére,
ripensare,
recèdere,
cambiare idèa
Tedesco
abbringen,
seine Meinung ändern.
mudài , vrb: ammudai,
mudare,
mutare Definizione
cambiare, fintzes cambiare de logu, de istrégiu, ma mescamente in su sensu de fàere o de si fàere bellu, galanu, postu bene de bestimentu, alligru / mudàresi chei sa Luna = abarrai sempri a su càmbia càmbia, èssiri chentza firmesa; mudare su binu = itl. travasare, betare límpiu a un'àteru istrégiu lassandho sa feghe
Sinonimi e contrari
addegiare,
atramudai,
cambiai,
cuncodrai
/
iscolomare
Frasi
at mudadu de prontu opinione ◊ dogni annu in beranu ti mudas, rica d'ervas e fiores ◊ tia mudare sa tristura in allegria ◊ issa fit s'abba connota chi curriat in sas venas meas mutanne su disconnotu in connotu ◊ sa famíglia gei fiat arrica, ma su destinu at mudau totu!
2.
ma càstia custus froris acomenti mudant su logu! ◊ su bonu fàghere mudat sa pessone ◊ su pudhedru fit mudadu cun fiocos e collanas ◊ su beranu mudat a festa s'universu intreu (R.Bechere)◊ ricamus indoraus totu a filus de òru mudant a nou s'altari…◊ mudas sa cambarara candu arriis e fuedhas!
3.
cheret mudadu su binu, gai abbarrat prus netu e no si guastat
Etimo
ltn.
mutare
Traduzioni
Francese
changer,
parer,
orner
Inglese
to change,
to adorn
Spagnolo
mudar,
acicalar,
adornar
Italiano
mutare,
addobbare,
adornare
Tedesco
verändern,
wechseln,
verschönern,
verzieren.
storrài , vrb: istorrai* Definizione
torrare o fàere torrare agoa, su si torrare a pentzare e decídere de àtera manera, cambiare idea, segare un'acórdiu, bogare de càbudu a calecuna cosa fintzes decídia / isposus storraus = fidantzados chi si sunt lassados ca no si cherent prus; storrai sa brenti = irromasire
Sinonimi e contrari
disviare,
ilfurriare,
ilviare,
ispònnere,
istòdhere
Frasi
at fatu su mòri storra storra cun sa màchina ca no podiat furriai ◊ mellus a si storrai de is àcuas bàscias chi no de is altas ◊ sa mulleri ndi at storrau su maridu tontu de messai ca su trigu fiat a mesu ingranidura ◊ storrandi is brebeis candu nci sàrtiant foras de is làcanas!
2.
no mi storru de su fuedhu ◊ àcua de fragus no mi ndi ghetu: no mi storrit sa fémina, puru!…◊ dh'emu posta a menti timendi chi s'incràs no si storressit ◊ gravellu miu, timu chi no ti storris! ◊ custus fiant tant'annus isposus epuru si funt storraus ◊ Perdu s'est storrau de Gesús candu una serbidora dh'at connotu
Traduzioni
Francese
dissuader,
changer d'avis,
rétracter
Inglese
to dissuade,
to change one's mind,
to take back
Spagnolo
disuadir,
cambiar de idea
Italiano
dissuadére,
distògliere,
ripensare,
cambiare idèa,
ritrattare
Tedesco
abraten,
abbringen,
seine Meinung ändern,
widerrufen.
stórru , nm: istorru* Definizione
su storrai, totugantu su chi podet fàere cambiare idea o no lassare lòmpere a un'iscopu; su cambiare idea
Sinonimi e contrari
irbortu,
storradura,
storramentu,
strobbu
Frasi
chi no tenit storru, abarrat noi mesis príngia, sa fémina
Traduzioni
Francese
dissuasion,
changer d'avis
Inglese
dissuasion,
reflection
Spagnolo
disuasión,
viraje
Italiano
dissuasióne,
ripensaménto
Tedesco
Abraten,
Sinnesänderung.
stramudài , vrb Definizione
cambiare su bestimentu chi si portat bestiu
Sinonimi e contrari
atramudai,
cambiai,
mudai,
tramudai
Frasi
bandu a mi stramudai, ca seu totu isciustu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
changer de vêtement
Inglese
to change one's dress
Spagnolo
cambiarse,
mudarse
Italiano
cambiare vestito
Tedesco
sich umziehen.
tràmmudu , nm: tràmunu Definizione
bestimentu càmbiu, límpiu
Sinonimi e contrari
mudadura,
mudóngiu,
tramudu
Frasi
dàemi su tràmunu ca sa bestimenta chi zuto in dossu est bruta! ◊ Gantine est torradu de cuile pro si che leare su tràmmudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vêtements propres,
changer le linge
Inglese
change of clothes
Spagnolo
ropa limpia para cambiarse
Italiano
vestiti di ricàmbio
Tedesco
Kleider zum Wechseln.
tramudài , vrb: atramudai,
tramudare,
tramulare,
tramunare,
tramurai Definizione
cambiare, mescamente bestimentu, logu, cunditziones; fintzes traduire o furriare un'iscritura de una limba a s'àtera
Sinonimi e contrari
cambiai,
mudaciare,
mudai,
stramudai,
tramuxulare
Frasi
bi at cosas chi tràmunant in fele sos chervedhos ◊ si passas in logu chi potzas arrui, su mellus chi fatzas tramura caminu! (D.Bernardini)◊ cussos butios de suore si sunt tramulados in prellas ◊ po chi apas su pilu cambiau tramudai no podis sa natura ◊ su sole bellu si tràmunat in chimera ◊ sos pastores tramudant a sartu cajente a iverrare ◊ po Santu Zuanni cadhos e cadheris, tramudaos a festa, current a inghíriu de sa crésia
2.
su pastore setziat s'ebba e faliat a bidha a si tramunare ◊ mi tràmuno ca esso a foraidha
Etimo
ltn.
tra(n)smutare
Traduzioni
Francese
changer,
déménager
Inglese
to change,
to move
Spagnolo
mudar,
cambiar,
mudarse
Italiano
mutare,
cambiare,
traslocare
Tedesco
ändern,
versetzen.
tramúdu, tràmudu , nm: tramuru,
tràmutu Definizione
bestimentu càmbiu, límpiu; fintzes cambiamentu de logu
Sinonimi e contrari
muda,
mudadura,
mudóngiu
/
tràmmudu
/
tramuda
Frasi
mi apo bestidu su tràmudu chi mi at ammanitzadu mamma
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vêtements propres,
changer le linge
Inglese
change of clothes
Spagnolo
el mudarse de ropa
Italiano
càmbio della biancherìa,
dei vestiti
Tedesco
Wäsche zum Wechseln.
variài , vrb: bariare,
variare Definizione
cambiare, fàere o essire diferente; pèrdere su tinu, diventare macu druche (no de manicómiu), àere pagu firmesa in su fàere; nau de cosa chi s'ischit, essire de mente
Sinonimi e contrari
disvariai
/
iscasciuletare,
vacillare
/
ilmentigare,
iscadèssere
Frasi
cantaint, ballaint, ridiant e variaint de cussa manera sos anneos (T.Cherchi)
2.
no apo ischidu su chi m'est costau ca fio galu in sonnos variendhe (P.Piga)◊ nd'est essiu foras de sèi e vàriat e no est cosa de ndi fai contu! ◊ candho unu est comintzandhe a variare in conca no atinat, s'arrejonu no afilat e no ghirat su faedhu
3.
lu tenia in mente ma poscas mi ch'est variadu ◊ pro no ti che variare, iscriedila, sa cosa!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
changer,
délirer
Inglese
to vary,
to rave
Spagnolo
variar,
desvariar
Italiano
variare,
delirare
Tedesco
ändern,
irre sein.