Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ataconài, ataconàre , vrb: taconare* Definitzione pònnere su tacone, aconciare is iscarpas; nau in cobertantza, cobèrrere Sinònimos e contràrios | ctr. istaconare Tradutziones Frantzesu changer les talons Ingresu to botch shoes Ispagnolu remendar los zapatos Italianu rabberciare le scarpe Tedescu ausbessern.

atramudài, atramudàre , vrb: tramudai* Definitzione cambiare bestimentu, logu, cunditziones Sinònimos e contràrios cambiai, mudai, stramudai / trubare 2. che ant atramudau su bestiàmine a un'àtera cussorja Tradutziones Frantzesu changer Ingresu to change Ispagnolu cambiar Italianu cambiare Tedescu wechseln.

cambiài , vrb: cambiare, cammiare, ciambare, giambare Definitzione giare, nàrrere, fàere àteru, cosa diferente a càmbiu, una cosa in parte de un'àtera, fintzes in su sensu de pònnere bestimentu diferente, pigare àtera abbitúdine, un'àtera filada (e àteru mezu), crèdere in àteru; andhare de unu logu a un'àteru po istare / cambiare dinari = dare moneda russa in càmbiu de minudos, assignos cun moneda currente, fintzas una moneda cun àtera de istadu diferente Sinònimos e contràrios furriai, mudai, tramudai Frases seo semper sa própia e no apo cammiau ◊ no bi càmbiat mai cussu: dortu fit e dortu si che morit! ◊ tui puru depis cambiai, ca no ndi potzu prus de sa strolichéntzia cosa tua! ◊ su tempus a bortas càmbiat de una die a s'àtera ◊ carchi cosa ciambavat peri dae unu vichinadu a s'àteru ◊ e ite n'iscit mamma tua ci càmmias istrada?◊ immoi andaus a si acabbai de cambiai, ca parit chi portu s'inghisciadura! 2. no teniast duus annus candu ndi seus cambiaus a innòi ◊ su pastore ch'est ciambendhe su bestiàmine a s'àtera pastura ◊ apenas chi podimus noche cambiamus a sa domo noa ◊ a Fulanu che l'ant cambiadu a triballare in àtera bidha ◊ bae e càmbiadi ca essimus a cumandhu! ◊ innanti mi sàmuno e apustis mi che càmbio ◊ andhendhe a Núoro in trenu, in Macumere si càmbiat 3. candu dh'apu nau de aici at cambiau de idea Sambenados e Provèrbios prb: marxani càmbiat a pilu ma no a trassas Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu changer Ingresu to change Ispagnolu cambiar, trasladar Italianu cambiare, sostituire, trasferire Tedescu wechseln, versetzen.

iscastàre , vrb Definitzione cambiare genia, casta, essire diferente, de arratza prus metzana, nau fintzes in su sensu de iscrizeniare, essire o èssere diferente Sinònimos e contràrios irratzare / chilzeniare, disgeniare, imburdiri, ischilziniare, iseniare / cambiai, mudai | ctr. arraciai, istripai Frases sos sonos de una peràula a bortas iscastant, càmbiant de una bidha a s'àtera ◊ potet peri dare chi cussu pitzocu iscastet dae s'arratza sua ◊ deo apo arratzau a is meos e in parte fortzis apo iscastau 2. in sa faedhada nois Torpinos nos iscastamus meda fenas dae sos Pasadinos (G.Chessa) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu changer de race, s'abâtardir Ingresu to degenerate Ispagnolu mestizar Italianu dirazzare Tedescu entarten.

istorrài, istorràre , vrb: storrai Definitzione torrare o fàere torrare agoa, torrare a pentzare a una decisione pigada o idea e decídere de àtera manera, cambiare idea, cambiare abbitúdine, bogare de cabu a calecuna cosa fintzes decídia; fintzes menguare, torrare a prus pagu / picioca istorrada = fidantzada chi si est lassada cun su fidantzadu Sinònimos e contràrios ibbortare, ilfurriare, stolli, tonchinare | ctr. cumbínchede Frases su bentu aiat istorradu sas naves de su viàgiu insoro ◊ andhamus candho cherimus, no nos at a istorrare s'ite de fàchere! ◊ sos coros istorrant de dolore ◊ che fia in sa de sorre mia pro ndhe l'istorrare de fàghere cussa lassapia a sa crésia (G.Ruju) 2. bòcali de capu, mira chi babbu at resone de no lu chèrrere e de t'istorrare! ◊ tue no as a istorrare de is paràulas chi as ispesu! 3. a bias tocat de istorrare sa fiama torrèndhela a iscaldire a fogu lentu pro li acontzare sa tèmpera ◊ su frumi in s’istadi istorrat a coreta Sambenados e Provèrbios prb: mellus a s'istorrai de s'àcua pagu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dissuader, changer d'avis Ingresu to dissuade, to change one's mind Ispagnolu disuadir, cambiar de idea Italianu dissuadére, ripensare, recèdere, cambiare idèa Tedescu abbringen, seine Meinung ändern.

mudài , vrb: ammudai, mudare, mutare Definitzione cambiare, fintzes cambiare de logu, de istrégiu, ma mescamente in su sensu de fàere o de si fàere bellu, galanu, postu bene de bestimentu, alligru / mudàresi chei sa Luna = abarrai sempri a su càmbia càmbia, èssiri chentza firmesa; mudare su binu = itl. travasare, betare límpiu a un'àteru istrégiu lassandho sa feghe Sinònimos e contràrios addegiare, atramudai, cambiai, cuncodrai / iscolomare Frases at mudadu de prontu opinione ◊ dogni annu in beranu ti mudas, rica d'ervas e fiores ◊ tia mudare sa tristura in allegria ◊ issa fit s'abba connota chi curriat in sas venas meas mutanne su disconnotu in connotu ◊ sa famíglia gei fiat arrica, ma su destinu at mudau totu! 2. ma càstia custus froris acomenti mudant su logu! ◊ su bonu fàghere mudat sa pessone ◊ su pudhedru fit mudadu cun fiocos e collanas ◊ su beranu mudat a festa s'universu intreu (R.Bechere)◊ ricamus indoraus totu a filus de òru mudant a nou s'altari…◊ mudas sa cambarara candu arriis e fuedhas! 3. cheret mudadu su binu, gai abbarrat prus netu e no si guastat Ètimu ltn. mutare Tradutziones Frantzesu changer, parer, orner Ingresu to change, to adorn Ispagnolu mudar, acicalar, adornar Italianu mutare, addobbare, adornare Tedescu verändern, wechseln, verschönern, verzieren.

storrài , vrb: istorrai* Definitzione torrare o fàere torrare agoa, su si torrare a pentzare e decídere de àtera manera, cambiare idea, segare un'acórdiu, bogare de càbudu a calecuna cosa fintzes decídia / isposus storraus = fidantzados chi si sunt lassados ca no si cherent prus; storrai sa brenti = irromasire Sinònimos e contràrios disviare, ilfurriare, ilviare, ispònnere, istòdhere Frases at fatu su mòri storra storra cun sa màchina ca no podiat furriai ◊ mellus a si storrai de is àcuas bàscias chi no de is altas ◊ sa mulleri ndi at storrau su maridu tontu de messai ca su trigu fiat a mesu ingranidura ◊ storrandi is brebeis candu nci sàrtiant foras de is làcanas! 2. no mi storru de su fuedhu ◊ àcua de fragus no mi ndi ghetu: no mi storrit sa fémina, puru!…◊ dh'emu posta a menti timendi chi s'incràs no si storressit ◊ gravellu miu, timu chi no ti storris! ◊ custus fiant tant'annus isposus epuru si funt storraus ◊ Perdu s'est storrau de Gesús candu una serbidora dh'at connotu Tradutziones Frantzesu dissuader, changer d'avis, rétracter Ingresu to dissuade, to change one's mind, to take back Ispagnolu disuadir, cambiar de idea Italianu dissuadére, distògliere, ripensare, cambiare idèa, ritrattare Tedescu abraten, abbringen, seine Meinung ändern, widerrufen.

stórru , nm: istorru* Definitzione su storrai, totugantu su chi podet fàere cambiare idea o no lassare lòmpere a un'iscopu; su cambiare idea Sinònimos e contràrios irbortu, storradura, storramentu, strobbu Frases chi no tenit storru, abarrat noi mesis príngia, sa fémina Tradutziones Frantzesu dissuasion, changer d'avis Ingresu dissuasion, reflection Ispagnolu disuasión, viraje Italianu dissuasióne, ripensaménto Tedescu Abraten, Sinnesänderung.

stramudài , vrb Definitzione cambiare su bestimentu chi si portat bestiu Sinònimos e contràrios atramudai, cambiai, mudai, tramudai Frases bandu a mi stramudai, ca seu totu isciustu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu changer de vêtement Ingresu to change one's dress Ispagnolu cambiarse, mudarse Italianu cambiare vestito Tedescu sich umziehen.

tràmmudu , nm: tràmunu Definitzione bestimentu càmbiu, límpiu Sinònimos e contràrios mudadura, mudóngiu, tramudu Frases dàemi su tràmunu ca sa bestimenta chi zuto in dossu est bruta! ◊ Gantine est torradu de cuile pro si che leare su tràmmudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vêtements propres, changer le linge Ingresu change of clothes Ispagnolu ropa limpia para cambiarse Italianu vestiti di ricàmbio Tedescu Kleider zum Wechseln.

tramudài , vrb: atramudai, tramudare, tramulare, tramunare, tramurai Definitzione cambiare, mescamente bestimentu, logu, cunditziones; fintzes traduire o furriare un'iscritura de una limba a s'àtera Sinònimos e contràrios cambiai, mudaciare, mudai, stramudai, tramuxulare Frases bi at cosas chi tràmunant in fele sos chervedhos ◊ si passas in logu chi potzas arrui, su mellus chi fatzas tramura caminu! (D.Bernardini)◊ cussos butios de suore si sunt tramulados in prellas ◊ po chi apas su pilu cambiau tramudai no podis sa natura ◊ su sole bellu si tràmunat in chimera ◊ sos pastores tramudant a sartu cajente a iverrare ◊ po Santu Zuanni cadhos e cadheris, tramudaos a festa, current a inghíriu de sa crésia 2. su pastore setziat s'ebba e faliat a bidha a si tramunare ◊ mi tràmuno ca esso a foraidha Ètimu ltn. tra(n)smutare Tradutziones Frantzesu changer, déménager Ingresu to change, to move Ispagnolu mudar, cambiar, mudarse Italianu mutare, cambiare, traslocare Tedescu ändern, versetzen.

tramúdu, tràmudu , nm: tramuru, tràmutu Definitzione bestimentu càmbiu, límpiu; fintzes cambiamentu de logu Sinònimos e contràrios muda, mudadura, mudóngiu / tràmmudu / tramuda Frases mi apo bestidu su tràmudu chi mi at ammanitzadu mamma Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vêtements propres, changer le linge Ingresu change of clothes Ispagnolu el mudarse de ropa Italianu càmbio della biancherìa, dei vestiti Tedescu Wäsche zum Wechseln.

variài , vrb: bariare, variare Definitzione cambiare, fàere o essire diferente; pèrdere su tinu, diventare macu druche (no de manicómiu), àere pagu firmesa in su fàere; nau de cosa chi s'ischit, essire de mente Sinònimos e contràrios disvariai / iscasciuletare, vacillare / ilmentigare, iscadèssere Frases cantaint, ballaint, ridiant e variaint de cussa manera sos anneos (T.Cherchi) 2. no apo ischidu su chi m'est costau ca fio galu in sonnos variendhe (P.Piga)◊ nd'est essiu foras de sèi e vàriat e no est cosa de ndi fai contu! ◊ candho unu est comintzandhe a variare in conca no atinat, s'arrejonu no afilat e no ghirat su faedhu 3. lu tenia in mente ma poscas mi ch'est variadu ◊ pro no ti che variare, iscriedila, sa cosa! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu changer, délirer Ingresu to vary, to rave Ispagnolu variar, desvariar Italianu variare, delirare Tedescu ändern, irre sein.