alluscài , vrb: alluscare Definizione fàere luscu, tzurpu in sensu morale puru, no bíere o cumprèndhere prus nudha de sa gana o disígiu de calecuna cosa (mescamente de fémina o de ómine) e fintzes po su bufóngiu a tropu; a logos, fintzes atzitzare is canes, pigare a boghes, alliare a ccn. Sinonimi e contrari alluscorare, inganatzire, insutzuligai, suare / alliare Frasi dónnia borta chi intendit sa boxi de issa dhu fait alluscai 2. su cane de catza, alluscadu, si at mannigadu su puzone chi at buscadu ◊ si li sunt alluscados sos canes no resessiat a si los catzare! ◊ a sa pitzinna si li est alluscadu su babbu e che l'at fata torrare a domo Etimo srd. Traduzioni Francese aveugler Inglese to blind Spagnolo cegar (una pasión) Italiano allampare, accecare per passióne amorósa Tedesco vor leidenschaftliche Liebe blind werden.

bisogài , vrb Definizione coment'e intzurpare, ma prus che àteru po isfortzu abbaidandho Sinonimi e contrari incegai, isogritedhare, isoxitare, sbisogai Frasi alluimí sa luxi ca seu bisoghendimí! ◊ seu bisoghendumí cun custa cosa iscrita pitichedhedha Etimo srd. Traduzioni Francese aveugler Inglese to blind Spagnolo quedarse ciego Italiano accecare Tedesco erblinden, blenden.

carrelòni , nm Definizione búturu, orruga istrinta istrinta e fintzes chentza essia Sinonimi e contrari gutoniu Terminologia scientifica bdh Etimo ctl. carreró Traduzioni Francese impasse Inglese blind alley Spagnolo callejón sin salida Italiano vìcolo cièco Tedesco Sackgasse.

cégu , agt, nm: tzecu* Definizione chi no biet, chi at pérdiu sa vista Sinonimi e contrari ciurpu Frasi ingultinno fumu e ferinno che cegu apo ocitu su fogu Traduzioni Francese aveugle Inglese blind Spagnolo ciego Italiano cièco Tedesco blind, Blinde.

ciúrpu , agt, nm: surpu, trupu*, tzulpu Definizione chi o chie no biet, chi dhi mancat o dhi fartat meda sa vista Sinonimi e contrari cegu, insurpu, ispereladu Modi di dire csn: c. límpiu = tzegu ’eretu; pértia ciurpa = casidhada, canna de bide interrada a betare raighinas chentza ndhe la segare dae su fundhu; fai che a su c. chi at agatau un'iscala ’e carru = fàghere una cosa chi andhat sola, fàtzile, cosa chi ischit fàghere fintzas s'àinu meu (arratza de balentia!…); a sa ciurpa = tegos tzegos, chentza fàghere contu de nudha, fidèndhesi tropu Frasi ciurpixedhu est cussu cristianu… no bit aundi passat! 2. est andendi a tontonus e a sa ciurpa (S.D'Arco)◊ sa piciochedha est tropu bregungiosa, no ti connoscit… e non est chi si nci ghetit a sa ciurpa! Traduzioni Francese aveugle Inglese blind Spagnolo ciego Italiano cièco Tedesco blind, Blinde.

cucuéntu , nm Definizione su giogu a muscatzega, a ingertare in cale manu serrada a púngiu est cuada una cosa Sinonimi e contrari culipunta Terminologia scientifica ggs Traduzioni Francese colin-maillard Inglese blind man's buff Spagnolo gallina ciega Italiano mósca cièca Tedesco Blindekuhspiel.

incegài, incegàre , vrb: intzecare, intzegare Definizione guastare is ogos, leare sa vista de no bíere; cumbínchere a unu a fàere su chi no depet, o chi no bolet, o de si ndhe impudare e dispràxere apustis Sinonimi e contrari atzecare, bisogai, inciurpai, inturpire, intzeghire / alluscai, tantare Frasi si lu feris a s'ogru l'intzegas ◊ sa luche fit gosi forte chi incegaiat 2. si mi che intzegat l'iscudo! ◊ che l'at intzegadu su dinari e béndhidu s'est ◊ che l'at intzegadu sa bellesa de sa fémina, ma a mere de domo chi no balet ◊ cun sa paraleta sua che at intzegadu fintzas a tie Etimo srd. Traduzioni Francese crever les yeux, devenir aveugle Inglese to blind Spagnolo cegar Italiano accecare Tedesco erblinden.

inciurpài , vrb: insurpai, insurpare, inturpare, intzurpai, intzurpare, itzurpai Definizione essire o fàere tzurpu, menguare o bènnere mancu sa vista e, in cobertantza, sa capacidade de cumprèndhere, bíere s’arrexone, su giustu, sa cosa giai crara Sinonimi e contrari atzecare, incegai, inturpire, intzeghire, tzurpai Frasi seu beniu po fai biri a is itzurpus e po itzurpai a chini nat ca nci bit 2. surdos e inturpados, faghent sa gherra cumbintos de leare sa vitória! ◊ intzurpada dea su dinare s’iat béndhiu sa cusciéntzia e s’ànima a su tiàulu ◊ sas banidades inturpant sa zente ◊ totu intzurpadu de sa passione abbratzat sa mundhana professione Etimo srd. Traduzioni Francese crever les yeux, aveugler Inglese to blind Spagnolo cegar Italiano accecare Tedesco blind machen, blind werden.

tzécu , agt, nm: cegu, tzegu Definizione chi no biet, chi at pérdiu sa vista; chi no cumprendhet prus su chi est faendho coment'e intzurpau po calecunu sentimentu forte (amore, ódiu, àteru); tzegu si narat fintzes in su sensu de légiu meda (mescamente de fémina, a disprétziu) e fintzes de malàidu, istrupiau, chentz'abbilidade, bambu Sinonimi e contrari ciurpu, tzorbu / légiu Modi di dire csn: tzecu pàparu = ciurpu límpiu, tzegu deretu; èssere tzegu de su fàmine, de su sidi = morendi de fàmini, de sidi, famiu, sidiu meda meda; trigu tzegu = aurtidu, chi no at fatu ispiga; corpare che tzegu, a sa tzega = chentza dolu perunu, a meda, chentza cussideru perunu ne de méritu e ne de misura; fàghere una cosa tzegu tzegu = chentza timire nudha, in arriscos de fàghere dannu, chentza dare tentu, a poderiu; ndhe bogat s'ogru a su tzegu = est gai ladinu chi de prus no si podet, si bit sentza de abbisóngiu mancu de dhu nàrriri; a sa tzeca = sentza de castiai, sentza de arrexonai, sentza de cumprèndiri; musca tzeca = zenia de zogu; cumandhare che ufissiale tzecu = cumandai e bastat, chentza cussideru perunu, a prepoténtzia Frasi soe tzeca, mi nch'est intrada un'ispina a s'ocru! ◊ cussos sunt tzegos bidindhe: zughent ogros sanos ma no bident sa cosa! 2. torresit a su litu ue pechesit tzega de amore ◊ so tzegu de su fàmine, tota die chentza manigare ◊ a sa tzega ti fúrrias a mossu che cane arrajoladu ◊ si seus móvius a sa tzega ◊ s'orroda de sa fortuna girat a sa tzega ◊ in situatziones chi ndhe bogant sos ojos a su tzegu, su divórtziu bi cheret! ◊ sa musca si est betendhe tzega tzega ◊ sas puzones a trumas si sunt betendhe tzegas tzegas, famidas ◊ si che colat tzegu tzegu imbuchendhe in mesu de totu cudhas màchinas! 3. babbai est torrendisí a cojai… cancuna bella tzega depit èssiri! ◊ su pipiu est nàsciu tzeghixedhu e a dhu malustriai no bollu ◊ furiat su prus tzegu de is fillus ma su prus abbistu Cognomi e Proverbi prb: chie no ischit est cumpanzu de su tzegu Etimo itl. Traduzioni Francese aveugle Inglese blind (man) Spagnolo ciego Italiano cièco Tedesco blind.

tzúlpu , agt, nm: ciurpu, surpu, trupu*, tzurpu Definizione chi o chie no biet, chi dhi mancat o faet farta manna sa vista, a bortas fintzes nau in su sensu chi no cumprendhet, no biet su male chi faet Sinonimi e contrari cegu, insurpu, ispereladu Modi di dire csn: fai una cosa a sa tzurpa = a sa tzega, sentza de castiai, sentza de biri, sentza de isciri; tzurpu límpiu = chi no bidet própiu nudha; tzurpixedhu!… = tzegu própiu, tzegu deretu; èssiri cumenti a unu tzurpu chi iat agatau un'iscala de carru… = arratza de meraviza!… (za est cosa madura!) Frasi fai chi su tzurpu apubit e s'istrupiau camminit! ◊ toca, ita mi bogas a papai, chi seu tzurpu de su fàmini? 2. est surda e tzurpa límpia sa meri mia Cognomi e Proverbi prb: bit mellus unu tzurpu in domu sua chi no chini nci bit in domu allena Traduzioni Francese aveugle Inglese blind (man) Spagnolo ciego Italiano cièco Tedesco blind.

«« Cerca di nuovo