ancaròne, ancarròne , nm Definizione
farranca cun is ungas acancarronadas de unos cantu pigiones; genia de unchinu chi serbit po ndhe piscare cosa de mesu de s'abba
Sinonimi e contrari
franca
/
àncara,
ancrúgiu,
cancaritu,
cancarrone,
gànciu,
unchinu
Frasi
s'istria li at leadu su fizu a s'iscunfidada e si l'at giutu istrintu in ancarones
Terminologia scientifica
crn, ans
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
griffe
Inglese
claw
Spagnolo
garra
Italiano
artìglio,
ràffio
Tedesco
Kralle.
farrànca , nf: afarranca,
farrunca,
franca Definizione
sa manu (o pei de ananti) de un'animale chi giughet ungas longas acancarronadas e a punta, ma fintzes sa manu de sa gente cunsiderada furunca; aina totu a gàncios acapiada a una fune po ndhe piscare calecuna cosa orruta a s'abba in is putzos, o fintzes de pònnere apicada in barracu po apicare cosa; genia de pane chi si faet a Pasca coment’e pipia (e po is pipias); un’arratza de arangiolu / min. francutza, francutzedha
Sinonimi e contrari
branca*,
manu
/
aranca,
arràncula,
farrasca,
frascada,
scarràfiu
/
farrancada
/
frucàrgia
Modi di dire
csn:
betare sa franca = aungrare, furai; betare francas a unu, a una cosa = pònniri is manus, ghetai is manus apitzus, afracai; giogare in francas de… = arrúiri o incapitai in manu de…; pònnere a francas a susu = pònniri o girai a brenti a susu, a branculimbesse
Frasi
su pisitu fait curri su lómburu cun is farrunchedhas ◊ eite si cuss'animaledhu giogat in francas a s'astore!…◊ ita chi m'intras in farruncas!…◊ si mi giogas in francas no t'iscapo! ◊ su cane at iscovacadu sa cosa cun sas francas
2.
cussu fit in ziru chirchendhe carchi valentesa pro betare sa franca ◊ po ti nd'iscadrancai de su letu tocat a ti dhu furriai a farrancas a susu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Franca
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
patte,
griffe
Inglese
leg,
claw
Spagnolo
pata,
garra
Italiano
zampa,
artìglio
Tedesco
Tatze,
Lauf,
Klaue,
Fang.
francúdu , agt: francutu Definizione
chi portat farrancas; in cobertantza, furone
Sinonimi e contrari
brancudu
/
furànciu,
ungrudu
Frasi
cussu est unu satanassu francudu ◊ cussos sont lupos francutos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
armé des serres,
rapace
Inglese
claw provided,
predatory
Spagnolo
con garras,
de presa
Italiano
provvisto di artìgli,
rapace
Tedesco
klauig.
inghitài, inghitiài , vrb: unghitai Definizione
betare is ungas in su sensu de leare a furadura; iscúdere, betare cun s'unga, mescamente nau de su giogu chi si faet lassandho andhare a cropu sa conca de su pódhighe a una muneda o àtera cosighedha po che fàere lòmpere a su cofedhu
Sinonimi e contrari
afufai,
apresai,
arpiai,
arrapagnare,
arrapare 2,
aungrare,
craspuare,
furai,
irrobbare,
runtzinare,
sdorrobbai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saisir avec les griffes,
agripper (fig.)
Inglese
to claw
Spagnolo
agarrar
Italiano
artigliare
Tedesco
mit den Klauen packen.
úgna , nf: unga,
úngara,
úngia,
ungla,
ungra Definizione
genia de corgiolu, pígiu de corru, tostau e fine chi faet sa carena in sa conca de is pódhighes, a sa parte de pitzu: in d-unos cantu animales est sa catzola, totu su pei (su pígiu de fora grussu meda e tostau) a manera de pòdere camminare, in àteros est longa meda, puntuda e acancarronada de pòdere púnghere e aferrare / min. ugnaredha; sa corona de s'úngia = su niedhu de s'u., itl. cércine coronàrio; sa raighina de s'úngia = s'oru chi che intrat in sa carre, suta de sa corona / ungra de tzirolia = peónica o arrosa de padenti, de monti (Paeonia officinalis)
Sinonimi e contrari
caciola,
ungedha
Modi di dire
csn:
ungra incarnada = ungra chi ch'est créschida in mesu de sa carre in tretu diferente de sa raighina (in costazos); unga perdosa = tosta e russa meda; unga morta = tosta, sica, sa chi si che segat a cadhos e boes ferrendhe; animalis a unga isperrada = cun pes a duas ungredhas (boe, berbeghe, craba, porcu); un'ugnaredha de… = ugnedha, cífrinu, arroghedhedhu; fàula presa in s'úngia = fàula nada chentza istare duiddui; drommirisí in s'unga (nadu de unu) = drommíresi sétzidu, abbaidendhe carchi cosa, pighendi su soli; drommiri sa bardúfula in s'unga = faidha artziai a pitzus de s'unga de su didu mannu e aguantaidha badhendi; ghetai s'unga a una cosa, tocai de unga = furarechela, furare; sicare sas ungras a unu = iscúderelu a manos; colare in ungras a ccn. = passai in manus, bènniri a tretu de podi pigai, aferrai (pruscatotu pentzendi a si pagai de un'ofesa, de unu dannu); intrare in ungras de ccn. = intrare in manos, arruiri in poderi de ccn., in manus de unu chi aferrat, si ndi ponit meri; cascare in ungras a ccn. = mòrriri po sa surra de ccn.; zúghere sas ungras cotas, sicas (nau cun afuta, cun arrennegu) = portai is manus cancaradas, chi no aguantant, o fintzas chi no faint su doveri; cantu s'ungra, un'unguxedha = arroghedhu piticu, apenas; filu de unga = paneunga, inghiriungra
Frasi
giughet sas úngias longas che istore ◊ segadiche sas ungras ca las zughes longas, putzidha! ◊ apu comporau un'unguxedha de tecoi ◊ sa maista dónnia die controllàt is ungas de is manos a is piciochedhos ◊ leeit a forroxare sa terra cun sas manos e cun sas ugnas (G.Addis)◊ est sèmpere abbarradu bagarinu che un'ugnaredha de casu
2.
si mi zogat in ungras lu pisto! ◊ si lu leo mi cascat in ungras! ◊ sa Confederatzione Sindicale Sarda est créscia, portat dentes e ungas (E.Spiga)◊ farabbutu, bae za mi colas in ungras carchi die!◊ …infines mi sezis intradas in ugnas!
3.
lah, drommiu in s'unga si nc'est, castiendi sa televisioni
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
ung(u)la
Traduzioni
Francese
ongle,
griffe,
serre
Inglese
claw,
nail
Spagnolo
uña,
garra
Italiano
ùnghia,
artìglio
Tedesco
Nagel,
Kralle.